Bilirkişi Ücretine İlişkin Mevzuatlar
Bilirkişi ücretinin belirlenmesinde geçerli olan mevzuatlar aşağıdaki şekildedir:
a) 5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 72. Madde ile "Bilirkişiye, inceleme ve seyahat gideri ile çalışmasıyla orantılı bir ücret ödenir.”;
b) 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun ‘Bilirkişi gider ve ücreti’ başlıklı 283. Maddesi ile “(1) Bilirkişiye, sarf etmiş olduğu emek ve mesaiyle orantılı bir ücret ile inceleme, ulaşım, konaklama ve diğer giderleri ödenir. Bu konuda, Adalet Bakanlığınca çıkarılacak ve her yıl güncellenecek olan tarife esas alınır.”;
c) “Hukuk Muhakemeleri Kanunu Bilirkişi Ücret Tarifesi”nin 3/1. ve 4/1. Maddeleri ile; “Bilirkişi ücreti, bilirkişiye sarf etmiş olduğu emek ve mesaisi karşılığı ödenen ücrettir.” Ve “Bilirkişiye inceleme, ulaşım, konaklama ve diğer giderleri de ödenir.” hükümleri geçerlidir.
d) Adalet Bakanlığından yayınlanan “Hukuk Muhakemeleri Kanunu Bilirkişi Ücret Tarifesi” Tebliği (02.10.2012 tarih ve 28429 sayılı R.G.) ile; asgarî değerler, mahkemelerin türüne göre bir çizelge kapsamında verilmiştir.
e) “Hukuk Muhakemeleri Kanunu Bilirkişi Ücret Tarifesi”ne göre bilirkişi ücretleri (M.5/1):
a)Sulh hukuk mahkemelerinde görülen dava ve işler için
150,00 TL
b) İcra hukuk mahkemelerinde görülen dava ve işler için
150,00 TL
c) Asliye hukuk mahkemelerinde görülen dava ve işler için
250,00 TL
ç) Aile mahkemelerinde görülen dava ve işler için
200,00 TL
d) İş mahkemelerinde görülen dava ve işler için
200,00 TL
e) Kadastro mahkemelerinde görülen dava ve işler için
200,00 TL
f) Tüketici mahkemelerinde görülen dava ve işler için
150,00 TL
g) Fikri ve sınai haklar hukuk mahkemelerinde görülen dava ve işler için
300,00 TL
ğ) Asliye ticaret ve denizcilik ihtisas mahkemelerinde görülen dava ve işler için
300,00 TL
(2) Dava, mahkemece hangi sıfatla görülüyorsa bilirkişi ücreti de buna göre belirlenir. Madde 6/1 ile; Bölge adliye mahkemeleri hukuk dairelerinde, görülmekte olan davanın türüne göre ait olduğu mahkemeye ait bilirkişi ücreti ödenir. Madde 7/1 ile; Hâkim, işin mahiyetine göre bu Tarifede yazılı bilirkişi ücretlerini artırabilir ve indirebilir.
f) TMMOB 2012 Yılı Bilirkişilik-Eksperlik-Hakemlik Ve Teknik Müşavirlik Yönetmeliği, 7. Madde kapsamında bilirkişilik ücretleri:
a) H.M.U.K. (Hukuk Muhakemeleri Usulü Kanunu), C.M.U.K. (Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu) ve İstimlak Yasası vb. gereğince mahkemelerde ya da duruşmalarda ücretler: Kaybettiği iş süresi için alacağı tazminat, İnceleme ve yolculuk masrafları, Çalışmasıyla uygun ücreti dikkate alınarak hakim tarafından tespit edilir.
b) Diğer kamu kuruluşlarında ya da özel kuruluşlarda ya da şahısların doğrudan bilirkişilik işlemlerinde;
1- Büroda dosya üzerinde düzenlenen raporlarda kişi başına her rapor için en az 250.80 - TL ücret alınır.
2- Arazide ve iş sahalarında düzenlenen raporlarda arazide geçen her gün için kişi başına 184.80.- TL eklenmek üzere, her rapor için kişi başına en az 124.08.- TL ücret alınır.
Ancak arazi çalışmalarında incelikli ölçümler olduğunda Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası Birim Fiyatları uygulanır.
3- Mahkemelerde açıklama yapılması halinde her celse ya da ek açıklama için en az 184.80.- TL ücret alınır.
4- Raporların düzenlenmesinde, daktilo, kırtasiye, deney, teknik resim ve benzeri masraflar ayrıca alınır.
5- Arazide ya da büroda bir defasında birden çok dosyanın incelenmesi durumlarında 10 dosyaya kadar dosya başına 198.00- TL alınır. 10 dosyadan fazlası için dosya başına en az 124.08.-TL ücret alınır.
6-Aynı dosya içinde birden fazla rapor düzenlendiğinde her rapor için normal ücretin %50‘si oranında ek ücret alınır.
g) TMMOB 2012 Yılı Bilirkişilik-Eksperlik-Hakemlik ve Teknik Müşavirlik Yönetmeliği, 11. Madde ile “Bilirkişilik, eksperlik ve hakemlik gibi hizmetlerde yol ve ikamet gibi zorunlu masraflar ayrıca ödenir. Raporlardaki eksikliklerin giderilmesi için verilecek ek raporlar için ayrıca ücret ödenmez. Ancak; bu raporlar için tekrar mahalline gidilmesi halinde, zorunlu giderler ödenir.”
h) “SM, SMMM VE YMM Ücretlerinin Esasları Hakkında Yönetmelik” kapsamında Maliye Bakanlığından yayınlanan “2012 Yılı Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Asgari Ücret Tarifesi”ne göre 5. Maddedeki ‘Bilirkişilik’ başlığı altında;
a) Aynı olay ve esastan kaynaklanan ve birbirine benzer ikiden fazla rapor için 402 TL
b) Sermaye artırımı işlerinde 320 TL
c) 243 TL' den az olmamak üzere bankalara sunulan bilançoların incelenmesinde net satışların %01’i
d) Diğer bilirkişiliklerde 1.047 TL
ı) Bilirkişiye emeği karşılığı verilecek ücret, HUMK.’nun 423. Maddesinde yargılama giderleri arasında sayılmıştır. Bilirkişi, raporunu mahkeme kalemine teslim edip ücretini alırken yapılan ödemeden GVK.’nun 103. ve 104. Madde hükümleri uyarınca gelir vergisi tevkifatı yapılması gerekir (ayrıca bakınız GVK.’nun 94. Maddesi). HUMK.’nun 285. Maddesi uyarınca, "ehlivukufun ücreti hakim tarafından takdir olunur". Ancak bu takdirin, hangi ölçüye, kritere veya tarifeye göre yapılacağı konusunda kanunda bir açıklık (bir hüküm) bulunmamaktadır. CMUK.’nun 77. Maddesi gereğince; ceza usulünde de, bilirkişinin kaybettiği zaman için bir tazminat alabilmesi yanında inceleme ve seyahat masraflarını ve çalışmasıyla orantılı uygun bir ücret de isteyebileceği kabul edilmiştir.
i) “2011 Yılı Hizmetler Karşılığı Alınacak Ücretler Listesi” kapsamında; bilirkişi ve eksper raporları (odaca görevlendirilen iş makinesi teknik belgeleri ile kap raporu tanziminde bilirkişi ve eksperlere ödenmek üzere): 300 TL belirlenmiştir.