Arkadaşlar;
Kendi çapımda bir sınav sistemi eleştirisi yapmaya çalıştım. Tabii bu önemli bir şey değil hele TESMER için hiç bir anlam ifade etmeyecek bir çalışma ama en azından düşüncelerimi aktarmış olurum. Sonuçta laf olsun, forumun sayfası dolsun, rekor sayfaya ulaşsın bağlamında bir yazı oldu işte.
Bu yazıda SMMM yeterlilik sınav sistemi hakkında düşüncelerimi paylaşmak istiyorum. Aslında olaylar SMMM Staj Başlatma sınavıyla başlıyor ama o konuya girmeyeyim zaten asıl eleştirmek istediğim konu yeterlilik sınavları.
Öncelikle bin bir güçlükle evrakları toparla paraları peşin peşin yatır Staj başlatma sınavını kazandık derken staja başlıyorsunuz. Bundan sonra artık TESMER sizin kaderiniz oluyor. Ana faaliyet konusu para basmak olan yan faaliyet olarak da stajyerlere içi boş cdlerle vakit kaybettirmeyi kendisine vazife edinen bir kuruluşumuzdur kendileri. Her neyse konuyu fazla TESMER'leştirmeyelim... Umarım cdlerle eğitim sistemi zamanla daha iyi noktalara taşınacaktır.
Yeterlilik sınavları klasik yazılı tarzda yapılıyor Allah ne verdiyse o günkü kısmetiniz neyse dersine göre 3-5 soru geliyor işte. Ders bazında incelemeye geçmeden önce genel olarak sınav sistemini değerlendirirsek, en kolay öğretim yolu olan ezbercilik bu sınavların olmazsa olmazı. Her dakika kanun, tebliğ, yönetmelik vs. vs. vs. değişsin dursun önemli değil siz ezberleyin güncel mevzuatı sınavları geçin gerisini düşünmeyin. Klasik yazılıda ezberlemeyeceksin de ne yapacaksın denebilir. Muhakkak ezberlenmesi gereken şeyler var ama bunlar sık sık değişmeyen çok temel konular olabilir ancak. Örnek verecek olursak Tek düzen hesap planı, Muhasebenin Temel Kavramları, GKG Denetim Standartları vs. olabilir. Mevcut sistemde ders konuları çok kapsamlı olduğu için başarısızlık nedeniyle yığılmalar olduğunda hemen beylik sorulara başvuruluyor ( KKEG, İndirilemeyen KDV gibi ). Sonuçta bir derse çok kapsamlı olarak aylarca çalışan bir stajyer sınavda bütün konulara çalıştığı için cevapları istenen detayda yazamazken beylik sorulara 15-20 sayfalık notlarla çalışan bir başkası başarılı olabiliyor. Bence sistem çalışanı ve ezbercilik yapamayanı cezalandırıyor.
Sınav sisteminin bir sonucu olarak sınav sonuçlarının açıklanması da en iyi ihtimalle 60 günü buluyor. 1 saniyenin bile büyük önem taşıdığı çağımızda 60 günde sınav sonuçlarının açıklanmasından hiç bir rahatsızlık duyulmuyor. Klasik yazılı sistemde ısrar edilecek olsa dahi sınav sonuçlarının en geç 30 gün içinde açıklanabilmesi için gerekli tedbirlerin bir an önce alınmasını bekliyoruz. Tabii bunun radikal çözümü sınavların test sistemiyle yapılması. Bence test sistemiyle konuların kavranıp kavranmadığı çok daha iyi anlaşılabilir. SMMM adaylarının olayları nasıl yorumlayıp ifade ettiklerini anlamak için de ayrı bir yazılı sınav yapılabilir. Bu sınavda sorulacak sorular bütün derslerdeki bilgilerin kullanılmasını sağlayacak ve SMMM adayının olaylara bakışını ortaya çıkaracak tarzda olabilir bence bu hiç de zor değil. Eğer klasik tarzda ısrar edilecekse her dersin kaynak bir kitapçığı ve/veya cd'si olmalı sorular bu kaynaktan gelmeli bu bağlamda tekrar baştaki eğitim cdleri konusuna dönecek olursak bu cd'lerin ciddiye alınması isteniyorsa bunların çok kapsamlı olarak hazırlanması, devamlı güncellenmesi ve sınava hazırlık için bu cdlerin kaynak olarak yeterli olması gerekir. Altyapı uygun olmayabilir ama cdler ders bazında gönderilip 7 dersin sınavına girmek yerine ders cdlerini tek tek bitirip konuları kavrayarak sınavlara da sırayla girmek alternatif bir çözüm olabilir.
Sonuçta hedefimiz tabii ki sınav geçmek değil mesleğimizi layıkıyla öğrenip uygulamak olmalı ama sınav sistemi de bizi bu doğrultuda çalışmaya yönlendirmeli.
Son olarak ders bazında bir değerlendirme yaparsak:
VERGİ : Bu ders çok kapsamlı ve temel bir ders. Çok kapsamlı olduğu için sorulabilecek sınırsız sayıda soru bulunabilir. Eğer test sistemi olsaydı tüm mevzuattan soru gelmesi gayet doğal olabilirdi. Ancak klasik yazılı sistemde bütün mevzuatı madde madde ezberlemenin anlamı yok zaten ben istesem de bu kadar konuyu ezberleyemem. Yukarıda da belirttiğim gibi bu dersten yığılmalar olunca hemen devreye KKEG, İndirilemeyen KDV, Kurumlar Vergisi mükelelfleri vs. beylik sorular giriyor.
Konuya hakim olmayan bir kişi bu maddeleri ezberlemiş olabilir ancak önemli olan bilginin yorumlanması ve nerede kullanılacağının bilinmesi. Örnek verecek olursak 2007 temmuz döneminde Gelir Vergisi Kanununa göre Vergi tevkifatı yapmaya mecbur olanların madde madde sayılması istenmiş. Önemli olan bunları tek tek saymak değil nerede bulacağını ve nasıl kullanacağını bilmek. Bir vatandaş olarak dükkanımı bir iş ortaklığına kiraya verecek olursam ilgili GVK maddesine bakarak bu kuruluşun gider pusulası düzenleyip stopaj kesintisi yapıp yapmaması gerektiğini bulabilirim ama bunları ezbere sayabiliyor olsam ancak ilgili maddenin ne ifade ettiğini bilmesem bunun bana hiç bir faydası dokunmaz. Güzel bir örnek olmadı ama aklıma hemencecik böyle bir şey geldi konuyla ilgili çok daha güzel örnekler bulunabilir.
HUKUK: Sınavlara hazırlanırken en huzurlu çalıştığım ders buydu. Çünkü ana kaynak belli Arif Kocaman'ın Hukuk kitabı buradaki konuları öğrenirsen üstüne biraz da ticaret hukuku ve sosyal güvenlik hukuku (kitapda çok özet geçilmiş) için ek çalışma yaparsan bir aksilik olmazsa çalışmanın karşılığını alıyorsun. Şimdilik sistem böyle ama bir süre sonra sistem değişir mi bilemeyiz tabii.
MESLEK HUKUKU : Tamamen ezber üzerine kurulmuş bir ders aslında çok fazla da eleştirmek istemiyorum tabii ki meslek mensubu ilgili kanun ve yönetmelikleri bilmek durumunda ama kelime kelime ezber yapmanın da alemi yok doğrusu. En azından kanunu adın gibi bileceksin ama yönetmeliklerde çok temel konuları sorarız gibi bir mantığı olması lazım. Ayrıca 2007 Temmuzda sorulan Disiplin Yönetmeliğinin Amaç ve Kapsamı gibi bir sorudan ne amaçlanıyor. Kanunda yazdığı gibi ifade etmedim diye ben disiplin yönetmeliğinin amacını bilmiyor muyum yani. Bence böyle bir soru sormanın hiç gereği yok tam bir ezbercilik örneği.
DENETİM : Tipik 20 sayfa not çalışanın geçebileceği ama SPK Tebliğini öğreneyim diye kafayı çizmiş aynı anda 2-3 kaynakla boğuşmuş birinin ise geçemiyebileceği bir ders. Bu ders için de çok sağlam bir kaynak bulamadım SPK tebliğine de çalışalım tamam da ne olacağı belirsiz bir ders yani. Kasımda ilk kez sınavlara girdim denetim de ilk sınavdı şu kitaba bakayım, tebliğe çalışayım derken en temel konu bilanço ve gelir tablosu ilkelerini tekrar edemedim sınavda da gelir tablosu ilkelerini soracakları tuttu ben de konuyu bilmeme rağmen bir türlü toparlayamadım bu yüzden en çok bu derse yanıyorum geçme ihtimalim bayağı düşük.
MALİ TABLOLAR ANALİZİ : Klasik yazılı siteme en uygun derslerden biri. Bilanço, Gelir Tablosu verilip yorum isteniliyor gayet mantıklı. Ancak burada da komik şeyler yok değil mesela faaliyet karı % 15 çıkarsa kitaplara göre bu oranı düşük buluyoruz. Gerçek hayatta % 15 karlılıkla çalışan kaç firma var her neyse belki de ben piyasayı iyi bilmiyorum. Sonuçta bir yorum yapılacaksa o sektör ortalamaları veya sektörden bir başka firmanın tabloları verilir karşılaştırmada bunlar da dikkate alınır.
MALİYET MUHASEBESİ : Özel ilgi duyduğum bir konu olması nedeniyle bana pek ters gelmeyen bir ders. Ancak hayatında maliyet muhasebesi yapmamış bir kişi soru tiplerinde ufak değişiklikler yapıldığında çok zorlanabiliyor bu da gayet doğal. Kasım sınavı tam bir fiyaskoydu. Normal, teorik ayrımı bence gereksiz bir detay 2.soru da net değil 2 türlü de çözüm yapılabilir her neyse bu konu çok tartışıldı daha fazla uzatmayayım. Maliyetde belki daha kısa ve daha çok soru sorulabilir tabii bence en iyisi test sistemi.
FİNANSAL MUHASEBE : Örnek bir firmanın bütün kayıtlarını yapıp mali tablolarını oluşturmak fena bir fikir değil. Ancak bu sınavda T cetvelleri benim kabusum oldu. En azından bunlar bir başka kağıtta hazır olarak verilebilir biz de içini doldururuz. Sınavda tek kişilik sandalyede oturduysanız işiniz çok zor bir elde cetvel ( gerçi ben cetvel kullanmadım ) bir elde hesap makinesi bir kağıtta yevmiyeler bir kağıtta defteri kebirler işiniz çok zor. Bir başka tuhaflık da TESMER sınavdan önce şu derslerde hesap makinesi kullanılır, sınavda şunlara dikkat edilir diye bilgilendirici hiç birşey göndermiyor ya da benim mi haberim yok. Ayrıca her şeyi madde madde ezberleten zihniyetin bence her Mali müşavirin bilmesi gereken Tek Düzen Hesap Planını sınavda yardımcı olarak vermesi de ayrı bir tuhaflık. Tamam ezbercilik iyi değil ama madem her şeyi ezbere istiyorsun o zaman en başta TDH'yi iste nasıl olsa yıllarca değişmeyecek.