Anne-babaya ölüm aylığı bağlanabilir mi?
C. U. - 1994 yılında erkek kardeşimi 25 yaşında kaybettik. Geride eşi ve bir kızı var. Eşi ve kızı kardeşimden ölüm aylığı alıyorlar. O zamanlar annem ?Oğlumun acısına dayandım parasını ne edeyim, gelinimle kızı alsın? dedi. Saygı duyduk bir şey yapmadık. Annem aylık talep ederse gelinle kızın alacağı para bölünür sanıyorduk. Bir yazınızda okuyunca yanlış anlamadıysam eğer; kardeşimden gelinimiz yüzde 50 kızı yüzde 25 alıyor diye anladım ve durumda artan bir yüzde 25 kısım var gibi anladım. Üstelik gelinimiz de 5 seneden beri SSK?lı olarak çalışıyor. Annem hiçbir yerden geliri olmayan bir bayan 70 yaşında (ama babam emekli). Böyle bir durumda annem gelinimizi ve yeğenimizi hiç zarara uğratmadan arttığını sandığım yüzde 25?lik kısım için ölüm aylığı bağlanma talebinde bulunabilir mi?
Cevap: S5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu?na göre; sigortalının ölümü halinde hak sahibi sadece eş ise yüzde 75, hak sahibi eş ve bir çocuk ise eşe yüzde 50, çocuğa yüzde 25, hak sahibi eş ve iki çocuk ise eşe yüzde 50, çocuklara yüzde 25?şer oranında aylık bağlanmaktadır.
Daha önce yürürlükte bulunan 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu?na göre, ölen sigortalının eşi ve en az iki çocuğuna aylık bağlanması halinde anne-babaya aylık bağlanmamaktaydı. Reform Yasasıyla birlikte bu konuda değişiklik oldu ve artan hisse bulunmasa bile 65 yaşın üzerindeki anne-babaya aylık bağlanması mümkün hale geldi.
5510 sayılı Kanunun yeni düzenlemesi doğrultusunda hazırlanan ?Sigortalının Ölümünde Hak Sahibi Olan Ana ve Babaya Aylık Bağlanmasının Tespitine İlişkin Tebliğ? hükümlerine göre;
Ana ve babaya, hak sahibi eş ve çocuklardan artan hisse bulunması veya hak sahibi eş ve çocukların bulunmaması veya ana ve babanın 65 yaşın üstünde olması halinde ise artan hisseye bakılmaksızın Kanunun 34?üncü maddesindeki oranlara göre gelir veya aylık bağlanmaktadır.
Anne-babaya aylık bağlanabilmesi için, talep dilekçesi, her türlü kazanç ve irattan elde etmiş olduğu gelirinin asgari ücretin net tutarından az olduğunu belirten imzalı taahhütname ile birlikte Kuruma başvurması gerekir.
Burada bir konuyu hatırlatmak istiyorum. SGK anne ya da babadan birisinin aylık alması halinde aylık almayan kişiye de ölen çocuğundan dolayı aylık bağlamamaktadır. Örneğin; baba aylık alıyor ise anne ölen sigortalı çocuğundan dolayı talepte bulunsa dahi babanın aylık alması nedeniyle anneye aylık bağlanmamaktadır. Şayet sigortalının annesi ile babası boşanırsa bu durumda anneye aylık bağlanabilecektir.
Kaldı ki; ne 5510 sayılı Kanunda ne de Tebliğde bu yönlü bir hüküm bulunmamaktadır. Yargıtay konu hakkında geçmiş yıllarda aylık almayan anne-babaya biri aylık alsa dahi aylık bağlanması yönünde kararlar vermiştir. (21. Hukuk Dairesi, 2003/7962 Esas, 2003/1331 Karar)
Eski SSK hizmetlerinizi ihya edebilirsiniz
F.Y.-Annemin, kafamızı karıştıran ve içinden çıkamadığımız bir sorununu size danışmak istedim. Umarım doğru bir çıkış yolu bulabiliriz. Açıkçası bu konuda söylenenler yüzünden kafamız çok karışık. Şöyle ki: 1950 doğumlu olan annem 1969 yılında bir firmada sigortalı olarak işe başlamış. 7 yıl sonra evlenme sebebiyle işten ayrılmış ve akabinde ödediği 7 yıllık SSK primini çekmiş. Uzun süre çalışmayan annem dükkan açmaya karar verdi ve 4 Ekim 2000 tarihinde Bağ-Kur?dan prim ödemeye başladık. Şu an 9 yıllık Bağ-Kur hizmeti var. Birazcık da Bağ-Kur?a borcumuz var. Annemi emekli yapmak istiyoruz, bunun için SGK?ya başvurduk primin geri ödemesinin yapılması için, annemin SSK?lı olarak bir işte çalışması gerekliymiş. Bunun için de dükkanın devri söz konusu. SSK?dan emekli olabilmesi içinse yaklaşık 1.5 yıl SSK?ya prim ödememiz şartmış. Acaba annemi nasıl emekli edebiliriz? Artık boşa prim ödemek istemiyoruz, durumlar malum. Hangi yolla emekli olabilir? SSK?dan mı Bağ-Kur?dan mı? Hangisi avantajlı?
Cevap: 5510 sayılı kanun öncesinde SSK hizmetlerini toptan ödeme şeklinde alanların hizmetlerini ihya ederek canlandırabilmesi için SSK?lı olarak çalışma zorunluluğu bulunmaktaydı. Reform Yasası ile birlikte üç sosyal güvenlik kurumumuz SGK çatısı altında birleşti ve sigortalılar 5510 sayılı Kanuna tabi oldu. Bunun sonucunda da SSK sigortalısı olma şartı kalkmış oldu. Kanun hükmünde;
?Bu Kanuna göre toptan ödeme yapılarak hizmetleri tasfiye edilmiş bulunanlardan, yeniden bu Kanuna tabi olarak malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olanlar, yazılı olarak müracaat etmeleri halinde, aldıkları toptan ödemenin ödeme tarihi ile yazılı istek tarihi arasında geçen yıllar için her yılın gerçekleşen güncelleme katsayısı ile güncellenerek bulunan tutarın ilgiliye tebliğ tarihini takip eden ayın sonuna kadar ödemeleri halinde, bu hizmetler ihya edilerek bu Kanunun uygulanmasında dikkate alınır? ibaresine yer verilmiştir.
Bu hüküm çerçevesinde anneniz 4/a sigortalısı olmayıp 4/b sigortalısı olması nedeniyle hizmetlerini ihya edip canlandırabilir. Yedi yıla ait güncellenmiş prim tutarının ve 4/b sigortalılığına dayalı prim borcunun ödenmesi halinde anneniz hemen emekli aylığı almaya hak kazanır.
ŞERİFAKÇAN
C. U. - 1994 yılında erkek kardeşimi 25 yaşında kaybettik. Geride eşi ve bir kızı var. Eşi ve kızı kardeşimden ölüm aylığı alıyorlar. O zamanlar annem ?Oğlumun acısına dayandım parasını ne edeyim, gelinimle kızı alsın? dedi. Saygı duyduk bir şey yapmadık. Annem aylık talep ederse gelinle kızın alacağı para bölünür sanıyorduk. Bir yazınızda okuyunca yanlış anlamadıysam eğer; kardeşimden gelinimiz yüzde 50 kızı yüzde 25 alıyor diye anladım ve durumda artan bir yüzde 25 kısım var gibi anladım. Üstelik gelinimiz de 5 seneden beri SSK?lı olarak çalışıyor. Annem hiçbir yerden geliri olmayan bir bayan 70 yaşında (ama babam emekli). Böyle bir durumda annem gelinimizi ve yeğenimizi hiç zarara uğratmadan arttığını sandığım yüzde 25?lik kısım için ölüm aylığı bağlanma talebinde bulunabilir mi?
Cevap: S5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu?na göre; sigortalının ölümü halinde hak sahibi sadece eş ise yüzde 75, hak sahibi eş ve bir çocuk ise eşe yüzde 50, çocuğa yüzde 25, hak sahibi eş ve iki çocuk ise eşe yüzde 50, çocuklara yüzde 25?şer oranında aylık bağlanmaktadır.
Daha önce yürürlükte bulunan 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu?na göre, ölen sigortalının eşi ve en az iki çocuğuna aylık bağlanması halinde anne-babaya aylık bağlanmamaktaydı. Reform Yasasıyla birlikte bu konuda değişiklik oldu ve artan hisse bulunmasa bile 65 yaşın üzerindeki anne-babaya aylık bağlanması mümkün hale geldi.
5510 sayılı Kanunun yeni düzenlemesi doğrultusunda hazırlanan ?Sigortalının Ölümünde Hak Sahibi Olan Ana ve Babaya Aylık Bağlanmasının Tespitine İlişkin Tebliğ? hükümlerine göre;
Ana ve babaya, hak sahibi eş ve çocuklardan artan hisse bulunması veya hak sahibi eş ve çocukların bulunmaması veya ana ve babanın 65 yaşın üstünde olması halinde ise artan hisseye bakılmaksızın Kanunun 34?üncü maddesindeki oranlara göre gelir veya aylık bağlanmaktadır.
Anne-babaya aylık bağlanabilmesi için, talep dilekçesi, her türlü kazanç ve irattan elde etmiş olduğu gelirinin asgari ücretin net tutarından az olduğunu belirten imzalı taahhütname ile birlikte Kuruma başvurması gerekir.
Burada bir konuyu hatırlatmak istiyorum. SGK anne ya da babadan birisinin aylık alması halinde aylık almayan kişiye de ölen çocuğundan dolayı aylık bağlamamaktadır. Örneğin; baba aylık alıyor ise anne ölen sigortalı çocuğundan dolayı talepte bulunsa dahi babanın aylık alması nedeniyle anneye aylık bağlanmamaktadır. Şayet sigortalının annesi ile babası boşanırsa bu durumda anneye aylık bağlanabilecektir.
Kaldı ki; ne 5510 sayılı Kanunda ne de Tebliğde bu yönlü bir hüküm bulunmamaktadır. Yargıtay konu hakkında geçmiş yıllarda aylık almayan anne-babaya biri aylık alsa dahi aylık bağlanması yönünde kararlar vermiştir. (21. Hukuk Dairesi, 2003/7962 Esas, 2003/1331 Karar)
Eski SSK hizmetlerinizi ihya edebilirsiniz
F.Y.-Annemin, kafamızı karıştıran ve içinden çıkamadığımız bir sorununu size danışmak istedim. Umarım doğru bir çıkış yolu bulabiliriz. Açıkçası bu konuda söylenenler yüzünden kafamız çok karışık. Şöyle ki: 1950 doğumlu olan annem 1969 yılında bir firmada sigortalı olarak işe başlamış. 7 yıl sonra evlenme sebebiyle işten ayrılmış ve akabinde ödediği 7 yıllık SSK primini çekmiş. Uzun süre çalışmayan annem dükkan açmaya karar verdi ve 4 Ekim 2000 tarihinde Bağ-Kur?dan prim ödemeye başladık. Şu an 9 yıllık Bağ-Kur hizmeti var. Birazcık da Bağ-Kur?a borcumuz var. Annemi emekli yapmak istiyoruz, bunun için SGK?ya başvurduk primin geri ödemesinin yapılması için, annemin SSK?lı olarak bir işte çalışması gerekliymiş. Bunun için de dükkanın devri söz konusu. SSK?dan emekli olabilmesi içinse yaklaşık 1.5 yıl SSK?ya prim ödememiz şartmış. Acaba annemi nasıl emekli edebiliriz? Artık boşa prim ödemek istemiyoruz, durumlar malum. Hangi yolla emekli olabilir? SSK?dan mı Bağ-Kur?dan mı? Hangisi avantajlı?
Cevap: 5510 sayılı kanun öncesinde SSK hizmetlerini toptan ödeme şeklinde alanların hizmetlerini ihya ederek canlandırabilmesi için SSK?lı olarak çalışma zorunluluğu bulunmaktaydı. Reform Yasası ile birlikte üç sosyal güvenlik kurumumuz SGK çatısı altında birleşti ve sigortalılar 5510 sayılı Kanuna tabi oldu. Bunun sonucunda da SSK sigortalısı olma şartı kalkmış oldu. Kanun hükmünde;
?Bu Kanuna göre toptan ödeme yapılarak hizmetleri tasfiye edilmiş bulunanlardan, yeniden bu Kanuna tabi olarak malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olanlar, yazılı olarak müracaat etmeleri halinde, aldıkları toptan ödemenin ödeme tarihi ile yazılı istek tarihi arasında geçen yıllar için her yılın gerçekleşen güncelleme katsayısı ile güncellenerek bulunan tutarın ilgiliye tebliğ tarihini takip eden ayın sonuna kadar ödemeleri halinde, bu hizmetler ihya edilerek bu Kanunun uygulanmasında dikkate alınır? ibaresine yer verilmiştir.
Bu hüküm çerçevesinde anneniz 4/a sigortalısı olmayıp 4/b sigortalısı olması nedeniyle hizmetlerini ihya edip canlandırabilir. Yedi yıla ait güncellenmiş prim tutarının ve 4/b sigortalılığına dayalı prim borcunun ödenmesi halinde anneniz hemen emekli aylığı almaya hak kazanır.
ŞERİFAKÇAN
