Sayin Alibey
Bilindiği üzere amortisman ayrılması, vergisel avantaj sağladığı için genelde faydalanılan bir haktır. Ancak bazı firmaların,
- Bilançonun zararla veya yetersiz karla kapanmasını önlemek,
- Sermayeyi kaybetmiş duruma düşmemek, - Kredi veren kuruluşlara daha tatminkar bilanço sunmak,
- Dağıtılabilir karı artırmak gibi nedenlerle,
amortismana tabi iktisadi kıymetler (ATİK) için amortisman ayırmadıkları veya eksik amortisman ayırdıkları görülmektedir.
Amortisman ayırmak, mecburiyet değil hak olduğu için amortismanın ayrılmaması veya eksik amortisman ayrılması vergi talebi veya ceza gerektiren yasak bir eylem değildir.
Böyle bir eylem ancak mükellefin vergisel avantajını kaybetmesi veya geç kullanması sonucu doğurabilir.
Özet olarak;
- Amortisman ayrılması mecburi değildir. - Amortisman ayrılmaması, amortisman süresini uzatmaz.
- Maliye İdaresi, amortisman ayrılmadığı takdirde ilgili yıla ait amortisman hakkının kaybolacağı ve düzeltme yoluyla da bu hakkın kullanılamayacağı görüşündedir.
- İlgili yıllarında ayrılmamış amortismanlar kullanım ömrünün son yılında topluca ayrılıp gider yazılamaz.
- ATİK satıldığı taktirde, net değer maliyet olarak dikkate alınabilmekte, ayrılmamış amortismanlar satış karının daha az olmasını sağlayabilmektedir.
Bu hususta verilen bir özelgede şöyle ifade edilmiştir: “
……………. Mükellefler bakımından amortisman müessesesi, ihtiyari/zorunluluk arz etmeyen bir uygulama ( seçimlik bir hak ) mahiyetinde olup yasal olarak tanınan bu imkanın mükellefler tarafından istenilirse kullanılması veya kullanılmaması (ya da eksik kullanılması) mümkündür.”
Danıştay’ın da bu konuda Maliye İdaresi ile paralel görüşte oldugunu soyleyebiliriz
Nitekim bir Danıştay Kararında 3 “……satışı yapılan minibüs için amortisman ayrılmadığı sabit bulunduğundan alış ve satış bedelleri arasındaki farka ayrılması gereken amortisman miktarının eklenmesinde kanuni uyarlık bulunmadığı,…..”
SONUÇ
: - Amortisman ayırma hakkının ilgili yılında kullanılmamasına veya eksik kullanılmasına yasal engel bulunmadığı,
- Bu tercihin amortisman ömrünü uzatmayacağı,
- Belli bir yıla ait amortisman hakkının o yıldan önce veya sonra kullanılamayacağı,
- ATİK satışlarında net değerin maliyet olarak dikkate alınması gerektiği, yönündeki idari görüşlere katılıyoruz.
Ancakı unutulan veya eksik kalan amortismanların sonradan kayda alınıp mali tablolar buna göre değiştirilmek suretiyle düzeltme beyannamesi verilemeyeceği yönündeki idari görüse, VUK’daki düzeltme hükümlerine (madde 116-126) uygun olmadığıni soylemek gerek