Bağımsız Denetimde "Rotasyon" Ne Getirir?

Üyelik
20 Kas 2006
Mesajlar
63
BAĞIMSIZ DENETİMDE ?ROTASYON? NE GETİRİR?

SMMM Gökhan DEDE (SOB) ?20.01.2011

Bağımsız denetim firmalarıyla, denetlenen şirketlerin uzun süreli birlikte çalışmaları sonucunda oluşabileceği düşünülen arkadaşlık, dostluk ilişkilerinin mesleki bağımsızlığa zarar vereceği, müşteri ve denetçi arasında menfaat birliğinin oluşabileceği, bu tür ilişkiler içerisinde bulunan denetçinin denetlediği konuda tarafsızlığını kaybedebileceği nedeniyle SPK tarafından, ?bağımsız denetimde rotasyon (yer değiştirme)? uygulaması getirilmiştir.

SPK?nun rotasyona ilişkin tebliğinden beklenen olumlu sonuç alınabilir mi? Bunu şimdiden kestirmek zor ama esasında rotasyon uygulamasıyla denetimde kalitenin pek fazla önemsenmediği söylenebilir. Böyle bir uygulamanın daha çok ?ücrete yönelik bir rekabet? ve bunun sonucunda ?ele geçirme? operasyonunun gerçekleştirileceği akla gelebilir. Bunun da bağımsız denetim sektöründeki ulusal denetim şirketlerine büyük darbe vurmakta olduğunu, söyleyebiliriz. İster rotasyona bağlı müşteri değişimleri, isterse rotasyona bağlı olmaksızın meydana gelen müşteri değişimleri olsun, her bir müşteri değişiminde bağımsız denetim ücretlerinin aşağıya çekildiğini görüyoruz.

Rotasyona tabi şirketler aynı zamanda YMM tam tasdik hizmeti için de ihale açarak, YMM'lerini de değiştirebilmektedirler. Ya da, bazı şirketler, tam tasdik hizmeti verildiği takdirde bağımsız denetimin çok daha düşük ücretlerle yapılmasını sağladıkları, hatta bağımsız denetim işinin ?eşantiyon? olarak verilebileceği biçimindeki önerileri de duyumlarımız arasındadır. Kimi bağımsız denetim firmalarınınsa, eski müşterilerini kaybetmemek için SPK lisansı alarak rotasyona tabi işleri yan şirketlerine kaydırdıkları olağan hale gelmiştir. Bütün bunların birer tahmin, ya da duyumdan ibaret olduğu düşünülebilir. Ancak her ne şekilde olursa olsun, (eğer ?iftira ediliyor? deniyorsa), ispatı için yetkili kurumlar ve odalar harekete geçsin, diyorum!
Bağımsız denetime tabi firmaların, bağımsız denetim şirketlerini sık değiştirmeleri, denetimde kaliteyi yükseltmemekte, tam aksine belirli aralıklarla bağımsız denetim kuruluşu değişiminin zorunlu hale getirilmesinin, ya da işletme yönetimince değiştirilmesi yönündeki işletme politikasının, denetimin kalitesini düşüreceğine olan inancım her geçen dönem biraz daha güçlenmektedir. Çünkü değişen, genellikle ücretteki düşüş olmaktadır. Dolayısıyla, belli aralıklarda bağımsız denetim kuruluşu değişiminin zorunlu hale getirilmesi kararının yanlış olduğu düşünülebilir.

Türkiye'de 1 Ocak 2010 tarihinden itibaren uygulanacak karara göre, değişim süresi SPK tarafından 7 yıl, BDDK tarafından 8 yıl olarak belirlenmiştir. Bildiğimiz kadarıyla, gelişmiş ekonomilerde denetim firmasını değiştirmek yerine, denetim ekibinin başındaki sorumlu ortak baş denetçi değiştiriliyor. Yine bildiğimiz kadarıyla böyle bir değişim (rotasyon) sistemi, Brezilya ve İtalya?da uygulanmaktadır. Yıllardan beri bağımsız denetim yapan denetçilerin ortak kanısı, ?bir firmayı denetim amacıyla tanımak için en az 2 yıl gerektiği yönündedir. İşte tam da bu süreden sonra iyi bir performansla şirket denetlenmeye başlanmaktadır. Şu da tecrübelerle kanıtlanmış bir gerçektir ki; denetçi değiştiğinde, bu kez, firmayı tanımak için her şey sıfırlanmakta ve yeniden başlangıç noktasına dönülmek zorunda kalınmaktadır. Bu durumda denetçiler, yeterince tanıyamadıkları şirketleri denetlemek zorunda kaldıklarından daha fazla denetim riski taşımaktadırlar.

Firmaların, bağımsız denetim şirketini değiştirmeleri doğal haklarıdır. Ancak, düzenleyici kurumların bunu yaptırım olarak uygulatması tartışılır niteliktedir. O nedenle, denetimde bağımsızlığın sağlanması için yalnızca sorumlu ortak baş denetçilerin değiştirilmesinin daha doğru bir yaklaşım olacağı da savunulmaktadır. Bu durumda denetlenen şirketi bilen ekip görevine devam etmektedir. Kesin bir şey söylenememekle birlikte, görünen o ki; ?bağımsız denetimde rotasyonun ne getirip-ne götüreceği?ne ilişkin tartışmaya devam edilecektir.
Bağımsız denetimde rotasyon uygulamasıyla, bu alandaki haksız rekabeti önlemenin de amaçlandığı söylenebilir mi, bu da ayrı bir tartışma konusudur.

Smmm Gökhan DEDE (SOB)
 
Ynt: Bağımsız Denetimde "Rotasyon" Ne Getirir?

Sn Dede,
Rotasyon uygulamasına hiç bu açıdan bakmamıştım, tespitiniz akla ve mantığa uygun görünüyor, umarım bu tavsiyenizi ilgililer değerlendirir.
İyi çalışmalar.
 
Ynt: Bağımsız Denetimde "Rotasyon" Ne Getirir?

Gökhan Bey,

Bağımsız denetimde sizce rotasyon ne getirir?
Türkiye ve dünya uygulamasını güncel mevzuatı, uygulamalara dışarıdan yapılan eleştirileri dile getirmişsiniz ama ben şahsi görüşlerinizi almak isterim.

Konuya şirketlerin penceresinden bakmaya çalışacağım;
Pek çok kurumsal şirket, banka, payları menkul kıymet borsalarında işlem gören şirketler yönetim kurullarına bağlı çalışan iç denetim veya teftiş birimlerini oluşturmuşlardır. Bu iş için ciddi bir maliyet de üstlenmişlerdir. Kurulu düzenleri işlerken ayrıca dişardan bir bağımsız denetim firmasına denetim yaptırmak ancak yasal bir zorunluluğa bağlı olduğu takdirde mümkündür onlar için. Gereksizliğine inandıkları bir işi de mümkün olan en az maliyetle yaptırmak isterler. Zira bahsettiğim şirketlerin birkaç kişi 5-10 kişi tarafından denetçi sıfatıyla denetlenebilmesi matematik açıdan mümkün de görülmemektedir.

Belirli oranda hak vermekle birlikte bağımsız denetim işinin yapılmasının hayati derecede önemli olduğunu düşünüyorum. Meğerki kuralına göre yapılsın.

Denetçinin şirketi 2 yıldan önce tanıyamıyorum tanıdığımda da zaten şirket rotasyona giriyor iddeaları nesnellikten tamamen uzaktır. Bu durum denetim firmalarının 2 yıldan sonra şirketi tanıyıp sonraki denetimlerinde nasıl olsa biliyoruz bu şirketi diyerek daha az zaman ve maliyetle işi yapmalarına, şirket yönetimi ile ahbap olmalarına amiyane ifade ile ense yapmalarına sebep olur ve denetim amacından uzaklaşır. Ayrıca denetçilerin 2. yıldan sonraki bu durumları şirket tarafından suistimal edilir. Şirkete göre 2 yıldan sonra denetçinin ayağı alışmıştır artık ve denetçinin negatif durumları görmezden gelmesi talep edilir. Aksi takdirde fesih baskısı kuvvetlice hissettirilir Bağımsız denetçinin bir şirketi en yüksek kalitede denetleyebilmesi için optimal bir süre vardır. Bu süreden sonra yapılan işin iktisadi deyimle marjinal faydası azalır. Bu süre SPK ya göre önce 5 yıl idi. Sonra 7 yıla çıkarıldı ve en son bazı şartların sağlanması halinde sadece sorumlu ortak değişimine kadar vardı. Benim şahsi görüşüm ise bağımsız denetim firmasının bu işi çok ciddi ve tarafsız olarak yapabilmesinın maksimum sınırı 4 senedir. Bundan sonrası sosyonomik ve iktisadi açıdan mümkün değildir. Türkiye deki son manzarada bu işle ilgili çıkar çevrelerinin ne kadar etkili olduğu bu anlamda açıkça görülmektedir.

Zorunlu olmadıkça ya da denetçiler şirketlerle iyi (geçindiklerinde)! şirketler de başka bir denetim firmasıyla çalışmak istemezler. Bu da denetim kalitesini ayrıca etkileyen bir hususdur. Sonuç olarak haksiz rekabetin önlenmesi ve denetim kalitesinın en yüksek seviyeye çıkarılabilmesi için bağımsız denetim şirketi seçimi ve fesihle ilgili mevzuatta ciddi değişiklikler yapılması gerekmekte olup yapılan düzenlemeler malesef bu amaçların aksi yönde olmaktadır.

Şahsi görüşlerimi özetlemeye çalıştığım konu hakkında bağımsız denetçilerin samimi görüşlerini almak isterim.

Saygılarımla.
 
Üst