- Üyelik
- 20 Kas 2006
- Mesajlar
- 63
BAĞIMSIZ DENETİMDE ?ROTASYON? NE GETİRİR?
SMMM Gökhan DEDE (SOB) ?20.01.2011
Bağımsız denetim firmalarıyla, denetlenen şirketlerin uzun süreli birlikte çalışmaları sonucunda oluşabileceği düşünülen arkadaşlık, dostluk ilişkilerinin mesleki bağımsızlığa zarar vereceği, müşteri ve denetçi arasında menfaat birliğinin oluşabileceği, bu tür ilişkiler içerisinde bulunan denetçinin denetlediği konuda tarafsızlığını kaybedebileceği nedeniyle SPK tarafından, ?bağımsız denetimde rotasyon (yer değiştirme)? uygulaması getirilmiştir.
SPK?nun rotasyona ilişkin tebliğinden beklenen olumlu sonuç alınabilir mi? Bunu şimdiden kestirmek zor ama esasında rotasyon uygulamasıyla denetimde kalitenin pek fazla önemsenmediği söylenebilir. Böyle bir uygulamanın daha çok ?ücrete yönelik bir rekabet? ve bunun sonucunda ?ele geçirme? operasyonunun gerçekleştirileceği akla gelebilir. Bunun da bağımsız denetim sektöründeki ulusal denetim şirketlerine büyük darbe vurmakta olduğunu, söyleyebiliriz. İster rotasyona bağlı müşteri değişimleri, isterse rotasyona bağlı olmaksızın meydana gelen müşteri değişimleri olsun, her bir müşteri değişiminde bağımsız denetim ücretlerinin aşağıya çekildiğini görüyoruz.
Rotasyona tabi şirketler aynı zamanda YMM tam tasdik hizmeti için de ihale açarak, YMM'lerini de değiştirebilmektedirler. Ya da, bazı şirketler, tam tasdik hizmeti verildiği takdirde bağımsız denetimin çok daha düşük ücretlerle yapılmasını sağladıkları, hatta bağımsız denetim işinin ?eşantiyon? olarak verilebileceği biçimindeki önerileri de duyumlarımız arasındadır. Kimi bağımsız denetim firmalarınınsa, eski müşterilerini kaybetmemek için SPK lisansı alarak rotasyona tabi işleri yan şirketlerine kaydırdıkları olağan hale gelmiştir. Bütün bunların birer tahmin, ya da duyumdan ibaret olduğu düşünülebilir. Ancak her ne şekilde olursa olsun, (eğer ?iftira ediliyor? deniyorsa), ispatı için yetkili kurumlar ve odalar harekete geçsin, diyorum!
Bağımsız denetime tabi firmaların, bağımsız denetim şirketlerini sık değiştirmeleri, denetimde kaliteyi yükseltmemekte, tam aksine belirli aralıklarla bağımsız denetim kuruluşu değişiminin zorunlu hale getirilmesinin, ya da işletme yönetimince değiştirilmesi yönündeki işletme politikasının, denetimin kalitesini düşüreceğine olan inancım her geçen dönem biraz daha güçlenmektedir. Çünkü değişen, genellikle ücretteki düşüş olmaktadır. Dolayısıyla, belli aralıklarda bağımsız denetim kuruluşu değişiminin zorunlu hale getirilmesi kararının yanlış olduğu düşünülebilir.
Türkiye'de 1 Ocak 2010 tarihinden itibaren uygulanacak karara göre, değişim süresi SPK tarafından 7 yıl, BDDK tarafından 8 yıl olarak belirlenmiştir. Bildiğimiz kadarıyla, gelişmiş ekonomilerde denetim firmasını değiştirmek yerine, denetim ekibinin başındaki sorumlu ortak baş denetçi değiştiriliyor. Yine bildiğimiz kadarıyla böyle bir değişim (rotasyon) sistemi, Brezilya ve İtalya?da uygulanmaktadır. Yıllardan beri bağımsız denetim yapan denetçilerin ortak kanısı, ?bir firmayı denetim amacıyla tanımak için en az 2 yıl gerektiği yönündedir. İşte tam da bu süreden sonra iyi bir performansla şirket denetlenmeye başlanmaktadır. Şu da tecrübelerle kanıtlanmış bir gerçektir ki; denetçi değiştiğinde, bu kez, firmayı tanımak için her şey sıfırlanmakta ve yeniden başlangıç noktasına dönülmek zorunda kalınmaktadır. Bu durumda denetçiler, yeterince tanıyamadıkları şirketleri denetlemek zorunda kaldıklarından daha fazla denetim riski taşımaktadırlar.
Firmaların, bağımsız denetim şirketini değiştirmeleri doğal haklarıdır. Ancak, düzenleyici kurumların bunu yaptırım olarak uygulatması tartışılır niteliktedir. O nedenle, denetimde bağımsızlığın sağlanması için yalnızca sorumlu ortak baş denetçilerin değiştirilmesinin daha doğru bir yaklaşım olacağı da savunulmaktadır. Bu durumda denetlenen şirketi bilen ekip görevine devam etmektedir. Kesin bir şey söylenememekle birlikte, görünen o ki; ?bağımsız denetimde rotasyonun ne getirip-ne götüreceği?ne ilişkin tartışmaya devam edilecektir.
Bağımsız denetimde rotasyon uygulamasıyla, bu alandaki haksız rekabeti önlemenin de amaçlandığı söylenebilir mi, bu da ayrı bir tartışma konusudur.
Smmm Gökhan DEDE (SOB)
SMMM Gökhan DEDE (SOB) ?20.01.2011
Bağımsız denetim firmalarıyla, denetlenen şirketlerin uzun süreli birlikte çalışmaları sonucunda oluşabileceği düşünülen arkadaşlık, dostluk ilişkilerinin mesleki bağımsızlığa zarar vereceği, müşteri ve denetçi arasında menfaat birliğinin oluşabileceği, bu tür ilişkiler içerisinde bulunan denetçinin denetlediği konuda tarafsızlığını kaybedebileceği nedeniyle SPK tarafından, ?bağımsız denetimde rotasyon (yer değiştirme)? uygulaması getirilmiştir.
SPK?nun rotasyona ilişkin tebliğinden beklenen olumlu sonuç alınabilir mi? Bunu şimdiden kestirmek zor ama esasında rotasyon uygulamasıyla denetimde kalitenin pek fazla önemsenmediği söylenebilir. Böyle bir uygulamanın daha çok ?ücrete yönelik bir rekabet? ve bunun sonucunda ?ele geçirme? operasyonunun gerçekleştirileceği akla gelebilir. Bunun da bağımsız denetim sektöründeki ulusal denetim şirketlerine büyük darbe vurmakta olduğunu, söyleyebiliriz. İster rotasyona bağlı müşteri değişimleri, isterse rotasyona bağlı olmaksızın meydana gelen müşteri değişimleri olsun, her bir müşteri değişiminde bağımsız denetim ücretlerinin aşağıya çekildiğini görüyoruz.
Rotasyona tabi şirketler aynı zamanda YMM tam tasdik hizmeti için de ihale açarak, YMM'lerini de değiştirebilmektedirler. Ya da, bazı şirketler, tam tasdik hizmeti verildiği takdirde bağımsız denetimin çok daha düşük ücretlerle yapılmasını sağladıkları, hatta bağımsız denetim işinin ?eşantiyon? olarak verilebileceği biçimindeki önerileri de duyumlarımız arasındadır. Kimi bağımsız denetim firmalarınınsa, eski müşterilerini kaybetmemek için SPK lisansı alarak rotasyona tabi işleri yan şirketlerine kaydırdıkları olağan hale gelmiştir. Bütün bunların birer tahmin, ya da duyumdan ibaret olduğu düşünülebilir. Ancak her ne şekilde olursa olsun, (eğer ?iftira ediliyor? deniyorsa), ispatı için yetkili kurumlar ve odalar harekete geçsin, diyorum!
Bağımsız denetime tabi firmaların, bağımsız denetim şirketlerini sık değiştirmeleri, denetimde kaliteyi yükseltmemekte, tam aksine belirli aralıklarla bağımsız denetim kuruluşu değişiminin zorunlu hale getirilmesinin, ya da işletme yönetimince değiştirilmesi yönündeki işletme politikasının, denetimin kalitesini düşüreceğine olan inancım her geçen dönem biraz daha güçlenmektedir. Çünkü değişen, genellikle ücretteki düşüş olmaktadır. Dolayısıyla, belli aralıklarda bağımsız denetim kuruluşu değişiminin zorunlu hale getirilmesi kararının yanlış olduğu düşünülebilir.
Türkiye'de 1 Ocak 2010 tarihinden itibaren uygulanacak karara göre, değişim süresi SPK tarafından 7 yıl, BDDK tarafından 8 yıl olarak belirlenmiştir. Bildiğimiz kadarıyla, gelişmiş ekonomilerde denetim firmasını değiştirmek yerine, denetim ekibinin başındaki sorumlu ortak baş denetçi değiştiriliyor. Yine bildiğimiz kadarıyla böyle bir değişim (rotasyon) sistemi, Brezilya ve İtalya?da uygulanmaktadır. Yıllardan beri bağımsız denetim yapan denetçilerin ortak kanısı, ?bir firmayı denetim amacıyla tanımak için en az 2 yıl gerektiği yönündedir. İşte tam da bu süreden sonra iyi bir performansla şirket denetlenmeye başlanmaktadır. Şu da tecrübelerle kanıtlanmış bir gerçektir ki; denetçi değiştiğinde, bu kez, firmayı tanımak için her şey sıfırlanmakta ve yeniden başlangıç noktasına dönülmek zorunda kalınmaktadır. Bu durumda denetçiler, yeterince tanıyamadıkları şirketleri denetlemek zorunda kaldıklarından daha fazla denetim riski taşımaktadırlar.
Firmaların, bağımsız denetim şirketini değiştirmeleri doğal haklarıdır. Ancak, düzenleyici kurumların bunu yaptırım olarak uygulatması tartışılır niteliktedir. O nedenle, denetimde bağımsızlığın sağlanması için yalnızca sorumlu ortak baş denetçilerin değiştirilmesinin daha doğru bir yaklaşım olacağı da savunulmaktadır. Bu durumda denetlenen şirketi bilen ekip görevine devam etmektedir. Kesin bir şey söylenememekle birlikte, görünen o ki; ?bağımsız denetimde rotasyonun ne getirip-ne götüreceği?ne ilişkin tartışmaya devam edilecektir.
Bağımsız denetimde rotasyon uygulamasıyla, bu alandaki haksız rekabeti önlemenin de amaçlandığı söylenebilir mi, bu da ayrı bir tartışma konusudur.
Smmm Gökhan DEDE (SOB)