Ynt: Belediye'ye Ait İşyerinin Kira Stopajı
http://turmob.org.tr/turmob/basin/M7.200.doc
Mehmet MAÇ
Yeminli Mali Müşavir
DENET YMM A.Ş.
ÜÇÜNCÜ SEKTÖRÜN KİRA GELİRLERİNİN VERGİLENDİRİLMESİ
Dernek, vakıf, oda, borsa, siyasi parti gibi gelir veya kurumlar vergisi mükellefi olmayan kurum ve kuruluşların elde ettikleri kira gelirlerinin vergi karşısındaki durumu bu yazımızın konusunu oluşturmaktadır.
1. DERNEK VE VAKIFLARIN KİRA GELİRLERİ :
Dernek ve vakıflar tarafından, iktisadi işletme kurmaksızın elde edilen gelirler prensip olarak vergi dışıdır.
Ancak GVK nun 94 üncü maddesindeki 5/b bendi “Vakıflar ve derneklere ait gayrımenkullerin kiralanması karşılığında bunlara yapılan kira ödemelerinden” stopaj yapılmasını öngörmüş olup halen geçerli stopaj oranı fon payı dahil % 22 dir.
Dolayısıyla dernek ve vakıfların kira gelirleri, bu gelir stopaj sorumlularından elde edildiği takdirde nihai anlamda % 22 oranında vergili olup, kiranın stopaj sorumlusu olmayanlardan elde edilmesi halinde vergisizdir.
Konu ile ilgili diğer özellikler şöyle sıralanabilir :
• Şayet dernek veya vakfın elde ettiği kira geliri bu dernek veya vakıf tarafından kurulmuş olan bir iktisadi işletmeye ait ise, KVK nun 5 inci maddesine göre bu işletmeler kurumlar vergisi mükellefi olduğundan, söz konusu gelirlerin stopaja tabi tutulmaması, işletme tarafından KDV li faturaya bağlanması gerekir.
• Dernek veya vakıf çok sayıda gayrımenkulü kiraya verdiği için iktisadi işletme kurmuş sayılamaz. Nitekim bir gerçek kişi ne kadar çok kira geliri olur ise olsun bu gelirler ticari kazanç değil gayrımenkul sermaye iradı sayılmaya devam olunmaktadır. Geçmişte kiracı sayısının çokluğunu, kira toplanması şeklinde bir iktisadi işletme oluşumu olarak kabul eden görüşlere rastlanmış ise de halen ağırlıkta olan görüş kira gelirinin sayısı ve meblağı ne olursa olsun iktisadi işletme oluşturmayacağı yolundadır. (İstanbul Defterdarlığı 20.12.1995 tarih ve 12971 sayılı Muktezası)
• Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınmış vakıflarda bu muafiyetin stopajı önleyip önlemediği tereddüt konusu olmuş, 47 no.lu KVK Genel Tebliğinde, vergiden muaf vakıfların kira gelirlerinden stopaj yapılmayacağı hükme bağlanmış idi. Ancak daha sonra çıkarılan 57 no.lu Tebliğle 47 no.lu Tebliğin bu hükmü yürürlükten kaldırılmış olup, kira ödemesi yapılan derneğin kamuya yararlı dernek veya vakfın Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınmış vakıf olmasının stopaja engel teşkil etmediği görüşü benimsenmiştir.
Vakfın veya derneğin kanunla kurulmuş olması da GVK nun 94 üncü maddesi uyarınca stopaj sorumlusu olanlardan elde edilen kira gelirlerinde stopajı önlememektedir.
2. DERNEK VE VAKIF DIŞINDAKİ KURUM VE KURULUŞLARIN KİRA GELİRLERİ :
50 no.lu KV Genel Tebliğinin son paragrafı şöyledir :
“ Diğer taraftan, sendikalar, ticaret odaları, sanayi odaları, ticaret borsaları, esnaf odaları veya bunların birlikleri ile diğer mesleki kuruluşlara ait oda ve birlikler söz konusu tevkifatın uygulanmasında dernek olarak kabul edilecektir. Dolayısıyla, bunlara yapılan kira ödemelerinden de .............. gelir vergisi tevkifatının yapılması gerekmektedir.
Ancak, Devlete, özel idarelere, belediyelere ve köylere ait gayrımenkullerin kiralanması karşılında anılan kamu kurumlarına yapılan kira ödemelerinden söz konusu gelir vergisi tevkifatı yapılmayacaktır.”
50 no.lu Tebliğdeki bu hükmün iptali için yapılan başvuru sonucunda Danıştay söz konusu hükmün yasalara uygun olduğuna karar vermiştir. (Danıştay Vergi Dava Daireleri Genel Kurulu’nun 21.3.1997 tarih ve E : 1996/181, K: 1997/172 sayılı Kararı)
Dernek veya vakıf statüsünde olmayan, kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunmayan ve yukarıdaki Tebliğ hükmünde de bahsi geçmeyen kurum ve kuruluşlar tarafından elde edilen kira gelirleri, gelir veya kurumlar vergisine tabi değildir.
3. KİRA GELİRLERİNİN KDV KARŞISINDAKİ DURUMU :
Gayrimenkul kirası dernek, vakıf ve benzerî kurumlar vergisi mükellefi olmayan kurum ve kuruluşlarca, bir iktisadî işletme ile ilgisi olmaksızın elde edildiğinde, bu kiralar KDV Kanunu’nun 1’nci maddesindeki (f) bendi uyarınca KDV kapsamına girmekle beraber, aynı kanunun 17’nci maddesine göre KDV’den müstesnadır. Dolayısıyla bu kiraları alanlar veya verenler açısından KDV adına yapılması gereken herhangi bir işlem yoktur.
Ancak iktisadî işletme dışındaki kira geliri gayrimenkulden (arsa, arazi ve bunlar üzerindeki yapılardan) değil de, GVK’nun 70’nci maddesindeki diğer kira gelirlerinden (taşıt kirası, gayrimenkule bağlı olmayan hak kirası vs.) ise ve kirayı ödeyen gerçek usulde KDV mükellefi ise kira ödemeleri üzerinden KDV hesaplanıp kirayı ödeyen tarafından 2 no.lu KDV beyannamesi ile beyan edilmesi gerekmektedir. (30 ve 31 No.lu KDV Genel Tebliğleri)
Kira geliri söz konusu kurum ve kuruluşlarca işletilmekte olan bir iktisadî işletmenin aktifine dahil bir mal ve haktan kaynaklanıyorsa, bu kira gelirinin KDV’li fatura ile belgelenmesi gerekmektedir.
