İşçinin işverene veya işyerine verdiği zarardan ötürü iş akdinin feshi
Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 31.03.2008 gün 2007/29966 E. 2008/7020 K. sayılı ilamında işçinin kusuru, kastı veya savsaması ile işyerindeki makine, alet veya ham - mamul maddelere verdiği zarardan ötürü iş akdinin feshinde hangi esaslara göre hareket edileceği göstermiştir. Karar uygulamada sık sık karşılaştığımız bir haklı neden olan 4857 sayılı İş Kanunu'nun 25. maddesinin II. fıkrasının ı bendine ilişkin olması açısından son derece önemlidir. Yargıtay, kararında işçinin işverene verdiği zarar sebebine, bir diğer ifade ile *****özen borcuna aykırılık sebebine dayalı fesihlerde hangi ilkelere göre değerlendirme yapılacağını ve bunun ne şekilde ispat edilebileceğini açık şekilde izah etmiştir.
İncelememize konu kararda, davacı, feshin geçersizliğine ve ise iadesine karar verilmesini istemiştir. Yerel mahkeme, isteği kısmen hüküm altına almıştır.
Yargıtay dosyayı temyiz mercii olarak incelemiş ve yerel mahkemenin kararını bozmuştur. Yargıtay öncelikle işverenin yönetim hakkı kapsamında verdiği talimatlara işçi uymak zorunda olduğunu belirtmiştir. İşçinin talimatlara uymamasının, işverene duruma göre iş sözleşmesinin haklı ya da geçerli fesih hakkı vereceği belirtilmiştir. İş Kanunu'nun 25'nci maddesinin II'nci bendinin (h) fıkrası, işçinin yapmakla görevli bulunduğu görevleri, kendisine hatırlatıldığı halde yapmamakta ısrar etmesini, bir haklı fesih nedeni olarak kabul etmektedir. Buna karşılık, yukarıda da ifade edildiği üzere, İş Kanunu'nun gerekçesine göre, işçinin "işini uyarılara rağmen eksik, kötü veya yetersiz olarak yerine getirmesi" geçerli fesih nedenidir. İşçi görevini uyarıya rağmen, hiç yerine getirmezse işveren haklı nedenle derhal, eksik, kötü, yetersiz bir biçimde yerine getirirse süreli, geçerli fesih hakkını kullanabilecektir.
Kuşkusuz hiçbir kimse sürekli olarak hatasız çalışamaz. Bu sebeple, bir iş ilişkisinde her yapılan hatalı üretim veya hizmet, iş sözleşmesini fesih hakkı vermez. Özellikle bir işçiden yapması beklenebilecek ortalama üretim
hizmet hatası iş sözleşmesinin fesih nedeni olamaz.
Ancak, bir işçiden yapması beklenebilecek hata payının, bir başka anlatımla tolerans sınırının üstünde hatalı bir üretim veya hizmet, iş sözleşmesinin feshi açısından önem arz edebilir.
İş Kanunu'nun 25'inci maddesinin II. bendinin (ı) bendine göre, işçinin kendi isteği veya savsaması yüzünden işverenin malı olan veya malı olmayıp da eli altında bulunan makineleri, tesisatı veya başka eşya ve maddeleri otuz günlük ücretinin tutarıyla ödeyemeyecek derecede hasara ve kayba uğratması haklı fesih nedenidir. Bu hükümden hareketle, işçinin bu miktara ulaşmamakla beraber işverenin malına zarar vermesi geçerli fesih nedeni sayılmalıdır. Buna karşılık meydana gelen zarar işçiye kişisel bilgi ve ehliyeti dışında bir iş verilmesinden kaynaklanıyorsa, geçerli nedenin varlığı kabul edilmemelidir. Çünkü böyle bir durumda işçinin özen yükümlülüğünün ihlalinden bahsedilemez. Keza, işçinin ehemmiyetsiz miktara ulaşan zararlarından dolayı iş sözleşmesi geçerli şekilde feshedilememelidir. İşçinin işverene ait eşya, alet ve edevatı, tesisatı işverenin özel izni olmaksızın özel amaçlı olarak kullanması hali de işçinin davranışından kaynaklanan geçerli fesih nedeni sayılabilecektir. Burada, özel amaçlı olarak kullanım sonucu işverene ait eşyanın, zarara uğramış olması şart değildir.
Av. Ali YÜKSEL
YARGITAY KARARLARI
Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 31.03.2008 gün 2007/29966 E. 2008/7020 K. sayılı ilamında işçinin kusuru, kastı veya savsaması ile işyerindeki makine, alet veya ham - mamul maddelere verdiği zarardan ötürü iş akdinin feshinde hangi esaslara göre hareket edileceği göstermiştir. Karar uygulamada sık sık karşılaştığımız bir haklı neden olan 4857 sayılı İş Kanunu'nun 25. maddesinin II. fıkrasının ı bendine ilişkin olması açısından son derece önemlidir. Yargıtay, kararında işçinin işverene verdiği zarar sebebine, bir diğer ifade ile *****özen borcuna aykırılık sebebine dayalı fesihlerde hangi ilkelere göre değerlendirme yapılacağını ve bunun ne şekilde ispat edilebileceğini açık şekilde izah etmiştir.
İncelememize konu kararda, davacı, feshin geçersizliğine ve ise iadesine karar verilmesini istemiştir. Yerel mahkeme, isteği kısmen hüküm altına almıştır.
Yargıtay dosyayı temyiz mercii olarak incelemiş ve yerel mahkemenin kararını bozmuştur. Yargıtay öncelikle işverenin yönetim hakkı kapsamında verdiği talimatlara işçi uymak zorunda olduğunu belirtmiştir. İşçinin talimatlara uymamasının, işverene duruma göre iş sözleşmesinin haklı ya da geçerli fesih hakkı vereceği belirtilmiştir. İş Kanunu'nun 25'nci maddesinin II'nci bendinin (h) fıkrası, işçinin yapmakla görevli bulunduğu görevleri, kendisine hatırlatıldığı halde yapmamakta ısrar etmesini, bir haklı fesih nedeni olarak kabul etmektedir. Buna karşılık, yukarıda da ifade edildiği üzere, İş Kanunu'nun gerekçesine göre, işçinin "işini uyarılara rağmen eksik, kötü veya yetersiz olarak yerine getirmesi" geçerli fesih nedenidir. İşçi görevini uyarıya rağmen, hiç yerine getirmezse işveren haklı nedenle derhal, eksik, kötü, yetersiz bir biçimde yerine getirirse süreli, geçerli fesih hakkını kullanabilecektir.
Kuşkusuz hiçbir kimse sürekli olarak hatasız çalışamaz. Bu sebeple, bir iş ilişkisinde her yapılan hatalı üretim veya hizmet, iş sözleşmesini fesih hakkı vermez. Özellikle bir işçiden yapması beklenebilecek ortalama üretim
hizmet hatası iş sözleşmesinin fesih nedeni olamaz.
Ancak, bir işçiden yapması beklenebilecek hata payının, bir başka anlatımla tolerans sınırının üstünde hatalı bir üretim veya hizmet, iş sözleşmesinin feshi açısından önem arz edebilir.
İş Kanunu'nun 25'inci maddesinin II. bendinin (ı) bendine göre, işçinin kendi isteği veya savsaması yüzünden işverenin malı olan veya malı olmayıp da eli altında bulunan makineleri, tesisatı veya başka eşya ve maddeleri otuz günlük ücretinin tutarıyla ödeyemeyecek derecede hasara ve kayba uğratması haklı fesih nedenidir. Bu hükümden hareketle, işçinin bu miktara ulaşmamakla beraber işverenin malına zarar vermesi geçerli fesih nedeni sayılmalıdır. Buna karşılık meydana gelen zarar işçiye kişisel bilgi ve ehliyeti dışında bir iş verilmesinden kaynaklanıyorsa, geçerli nedenin varlığı kabul edilmemelidir. Çünkü böyle bir durumda işçinin özen yükümlülüğünün ihlalinden bahsedilemez. Keza, işçinin ehemmiyetsiz miktara ulaşan zararlarından dolayı iş sözleşmesi geçerli şekilde feshedilememelidir. İşçinin işverene ait eşya, alet ve edevatı, tesisatı işverenin özel izni olmaksızın özel amaçlı olarak kullanması hali de işçinin davranışından kaynaklanan geçerli fesih nedeni sayılabilecektir. Burada, özel amaçlı olarak kullanım sonucu işverene ait eşyanın, zarara uğramış olması şart değildir.
Av. Ali YÜKSEL
YARGITAY KARARLARI