Sayın Nur Aslan
Sorular zamanla arka sayfalara kaydığından gözden kaçabiliyor. Bu gün ilk sayfada olduğu için farkına vardım ve sorunuza cevap veriyorum.
Nazım hesaplar, kalanları bilançoda yer alan ancak sadece bilgi gösterme görevi yüklendiği için varlık ve kaynak hesaplarının dışında özellikler gösteren hesaplardır. Örneğin ticari bilançoda görünen kar-zarar hesabı içindeki bazı gider kalemleri vergi kanunlarına göre kabul edilmeyen giderlerden oluşuyorsa, (mesela eşe ödenen ücret gibi) mali bilanço oluşturulurken bu giderlerin kar-zarar hesabından çıkarılması gerekir. Ancak, bu gibi giderleri hesaplar içinden ayıklamak pratik olarak zordur. Bu nedenle bu gibi giderler ayrıca nazım hesap adı altında bir hesap açılarak takip edilir. Böylece dönem sonunda gider hesaplarının ayıklanması kolay hale gelir.
Olayı Tek Düzen Muhasebe Sistemi Uygulaması Tebliğinde verilen örnekle açıklayalım:
Burada iki nazım hesap kullanılır:
950 KANUNEN KABUL EDİLMEYEN GİDERLER BORÇLU HESABI
951 KANUNEN KABU EDİLMEYEN GİDERLER ALACAKLI HESABI
İşletme, kamu yararına çalışan derneklerden olmayan bir derneğe 2.500.000 TL. yardımda bulunuyor. Bu ödemeler ticari açıdan firma için bir giderdir. Bu nedenle diğer giderler gibi muhasebeleştirilir. Daha sonra, bu ödemelerin kanunen kabul edilmediği bilindiğinden ileride gerekli düzeltmenin yapılmasına yardım olması düşüncesi ile nazım hesaplara kayıt yapılır. Burada görülen hesaplar yerine (794.09 yardım ve teberrular) sizin bahsettiğiniz MTV veya ÖTV. Ödemeleri için başka hesaplar açılır. (mesela
MTV için 794.10 gibi) ve aşağıdaki gibi muhasebeleştirlir.
______________________________../../2005.. _______________________________
794 ÇEŞİTLİ GİDERLER BORÇLU HESABI 2.500.000
794.09 Yardım ve Teberrular
100 KASA 2.500.000
______________________________ ../../ 2005.. _______________________________
950 KANUNEN KABUL EDİLMEYEN
GİDERLER BORÇLU HESABI 2.500.000
950.90 Kanunen Kabul Edilmeyen
Diğer Giderler
951 KANUNEN KABUL EDİLMEYEN
GİDERLER ALACAKLI HESABI 2.500.000
______________________________ ../…/2005 ________________________________
Görüldüğü gibi özün önceliği gereği işletmenin mamelekini etkileyen her olay kayıtlara geçirilmelidir. Bunların mali açıdan kabul edilip edilmemesi hususu ayrı bir konudur. Kamu yararına çalışmasa da bir derneğe yardım yapılmıştır. Bu işletme sahibinin bileceği bir iştir. Ama bu harcama vergi matrahından düşülemezmiş o ayrı konu. O zaman mali bilançonun hazırlanmasında yukarıda bahsettiğim gibi bizi uyaran nazım hesaplara bakarak gerekli düzeltmeleri yaparız.