Vazgeçilen alacaklar
İş dünyasında firmalar kredili olarak sattıkları mal ya da hizmeti hasılat olarak kaydetmektedirler. Hasılat yazılan tutarı/tutarları zaman içinde tahsil etseler de etmeseler de vergisini ödemektedirler.
Tahsil edememe durumu ile karşı karşıya kalabilecekler için kanun koyucu, mükelleflerin bu tür faaliyetler sonucu tahsiline imkan kalmayan alacaklarının bertaraf edilmesi hususunda nasıl bir yol izleneceğini Vergi Usul Kanunu?nun; ?Vazgeçilen alacaklar? başlıklı 324?üncü maddesinde açıklık getirmiştir.
Maddede; ?Konkordato veya sulh yoluyla alınmasından vazgeçilen alacaklar, borçlunun defterlerinde özel bir karşılık hesabına alınır. Bu hesabın muhteviyatı (içeriği) alacaktan vazgeçildiği yılın sonundan başlayarak üç yıl içinde zararla itfa edilmediği takdirde kâr hesabına naklonulur.? denmektedir.
Yukardaki metinden de anlaşılacağı üzere
Konkordato veya sulh yoluyla alınmasından vazgeçilen alacaklar, borçlunun defterlerinde özel bir karşılık hesabına alınır.
Eğer işletme Bu hesabın muhteviyatını (içeriği) alacaktan vazgeçildiği yılın sonundan başlayarak üç yıl içinde zararla itfa etmediği takdirde kâr hesabına yani 690-Dönem Kar Zarar hesaba devrederek vergisini ödemek zorundadır.
Burda diğer önemli bir sorun 3 yıllık sürenin hesabıdır.Bu süre vergi ziyanına vermemek için dikkatli hesaplanmalıdır.Bu 3 yıllık süre hesaplamasında iki görüş olup, biz birinci Maliyenin benimsediği görüşü yazalalım.
Bu görüşte bu 3 yıllık sürenin hesaplanmasında işlemin yapıldığı yani sulh yoluyla anlaşılıp kanuni defterlere kayıt tarihinden başlamak üzere 3 yıldır.Yani sulh yoluyla anlaşılıp kanuni deftere kaydedildikten sonraki İzleyen yıl değil
Kısaca bu tür alacaklara "Vazgeçilen alacaklar" denilmektedir.
Maddede; ?Konkordato veya, sulh yoluyla? kelimeleri dikkat çekmektedir.
Konkordato nedir?
Kendi kusuru olmaksızın mali durumu bozulmuş olan bir borçlunun alacaklıları ile yaptığı bir anlaşmadır. Bu anlaşma sonucunda alacaklıların en az üçte iki oranındaki çoğunluğu alacaklarının belirli bir bölümünden vazgeçer, borçlu ise geri kalan borçlarını bir plan dahilinde ödemeyi kabul eder. Konkordato, Ticaret Mahkemesi?nin onayı ile geçerlilik kazanır.
Sulh yolu:
Alacaklı alacağından vazgeçme hakkını kullandığını bir şekilde beyan etmek zorundadır. Bu beyan mutlak suretle yazılı olmalıdır. Başka bir anlatımla; şirketten alacaklı olanların alacağından feragat ettiğine dair alacaklı ve borçlu şirket tarafından karşılıklı imzalanacak mutabakat protokol ve ibraname noter tarafından onaylanması halinde, anılan belge alacaklı açısından kanaat verici bir vesikaya göre tahsiline artık imkanı kalmayan değersiz alacak haline gelecektir. Borçlu şirket açısından ise bu belgeye göre feragat edilen tutar, vazgeçilen alacak olarak kabul edilecektir.
Böyle bir durumda alacaklı ve borçlu tarafından imzalanan mutabakat, protokol ve ibranamenin noter tarafından onaylanması halinde anılan belge alacaklı açısından Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre kanaat verici bir vesikaya göre tahsiline imkan kalmayan değersiz alacak haline geleceğinden vazgeçilen alacak miktarı alacaklı yönünden değersiz alacak olarak muhasebeleştirilebilecektir.
Maliye Bakanlığı'nın görüşü; ?vazgeçilen alacaklarda mevcut bir protokol kabul edilebilir bir belge? olarak karşımıza çıkar. Söz konusu belge ile alacaklı açısından kanaat verici bir vesikaya göre tahsiline artık imkan kalmayan değersiz alacağın varlığı kanıtlanmış olacaktır
Muhasebe Kayıt Örneği
- (A) A.Ş. tarafından yapılması gereken muhasebe kaydı aşağıdaki gibidir.
------------------------------------------------------- / -------------------------------------------------------
689 Olağan Dışı Gider ve Zararlar 5.000
120 Alıcılar 5.000
------------------------------------------------------- / -------------------------------------------------------
- (B) A.Ş.?nin kayıtları
------------------------------------------------------- / -------------------------------------------------------
320 Satıcılar 5.000
549 Özel Fonlar 5.000
------------------------------------------------------- / -------------------------------------------------------
- Üç yıl içerisinde zararla itfa edilemeyen vazgeçilen alacaklar fon hesabından çıkarılarak gelir hesabına intikal ettirilecektir.
------------------------------------------------------- / -------------------------------------------------------
549 Özel Fonlar 5.000
679 Diğer Olağandışı Gelir ve Karlar 5.000
------------------------------------------------------- / -------------------------------------------------------
Daha sonra
------------------------------------------------------- / -------------------------------------------------------
679 Diğer Olağandışı Gelir ve Karlar 5.000
690 Dönem Kar Zarar Hesabı 5.000
------------------------------------------------------- / -------------------------------------------------------
KAYNAK:ENGİN MALAY / YENİGÜN
KORAY ATEŞ
İş dünyasında firmalar kredili olarak sattıkları mal ya da hizmeti hasılat olarak kaydetmektedirler. Hasılat yazılan tutarı/tutarları zaman içinde tahsil etseler de etmeseler de vergisini ödemektedirler.
Tahsil edememe durumu ile karşı karşıya kalabilecekler için kanun koyucu, mükelleflerin bu tür faaliyetler sonucu tahsiline imkan kalmayan alacaklarının bertaraf edilmesi hususunda nasıl bir yol izleneceğini Vergi Usul Kanunu?nun; ?Vazgeçilen alacaklar? başlıklı 324?üncü maddesinde açıklık getirmiştir.
Maddede; ?Konkordato veya sulh yoluyla alınmasından vazgeçilen alacaklar, borçlunun defterlerinde özel bir karşılık hesabına alınır. Bu hesabın muhteviyatı (içeriği) alacaktan vazgeçildiği yılın sonundan başlayarak üç yıl içinde zararla itfa edilmediği takdirde kâr hesabına naklonulur.? denmektedir.
Yukardaki metinden de anlaşılacağı üzere
Konkordato veya sulh yoluyla alınmasından vazgeçilen alacaklar, borçlunun defterlerinde özel bir karşılık hesabına alınır.
Eğer işletme Bu hesabın muhteviyatını (içeriği) alacaktan vazgeçildiği yılın sonundan başlayarak üç yıl içinde zararla itfa etmediği takdirde kâr hesabına yani 690-Dönem Kar Zarar hesaba devrederek vergisini ödemek zorundadır.
Burda diğer önemli bir sorun 3 yıllık sürenin hesabıdır.Bu süre vergi ziyanına vermemek için dikkatli hesaplanmalıdır.Bu 3 yıllık süre hesaplamasında iki görüş olup, biz birinci Maliyenin benimsediği görüşü yazalalım.
Bu görüşte bu 3 yıllık sürenin hesaplanmasında işlemin yapıldığı yani sulh yoluyla anlaşılıp kanuni defterlere kayıt tarihinden başlamak üzere 3 yıldır.Yani sulh yoluyla anlaşılıp kanuni deftere kaydedildikten sonraki İzleyen yıl değil
Kısaca bu tür alacaklara "Vazgeçilen alacaklar" denilmektedir.
Maddede; ?Konkordato veya, sulh yoluyla? kelimeleri dikkat çekmektedir.
Konkordato nedir?
Kendi kusuru olmaksızın mali durumu bozulmuş olan bir borçlunun alacaklıları ile yaptığı bir anlaşmadır. Bu anlaşma sonucunda alacaklıların en az üçte iki oranındaki çoğunluğu alacaklarının belirli bir bölümünden vazgeçer, borçlu ise geri kalan borçlarını bir plan dahilinde ödemeyi kabul eder. Konkordato, Ticaret Mahkemesi?nin onayı ile geçerlilik kazanır.
Sulh yolu:
Alacaklı alacağından vazgeçme hakkını kullandığını bir şekilde beyan etmek zorundadır. Bu beyan mutlak suretle yazılı olmalıdır. Başka bir anlatımla; şirketten alacaklı olanların alacağından feragat ettiğine dair alacaklı ve borçlu şirket tarafından karşılıklı imzalanacak mutabakat protokol ve ibraname noter tarafından onaylanması halinde, anılan belge alacaklı açısından kanaat verici bir vesikaya göre tahsiline artık imkanı kalmayan değersiz alacak haline gelecektir. Borçlu şirket açısından ise bu belgeye göre feragat edilen tutar, vazgeçilen alacak olarak kabul edilecektir.
Böyle bir durumda alacaklı ve borçlu tarafından imzalanan mutabakat, protokol ve ibranamenin noter tarafından onaylanması halinde anılan belge alacaklı açısından Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre kanaat verici bir vesikaya göre tahsiline imkan kalmayan değersiz alacak haline geleceğinden vazgeçilen alacak miktarı alacaklı yönünden değersiz alacak olarak muhasebeleştirilebilecektir.
Maliye Bakanlığı'nın görüşü; ?vazgeçilen alacaklarda mevcut bir protokol kabul edilebilir bir belge? olarak karşımıza çıkar. Söz konusu belge ile alacaklı açısından kanaat verici bir vesikaya göre tahsiline artık imkan kalmayan değersiz alacağın varlığı kanıtlanmış olacaktır
Muhasebe Kayıt Örneği
- (A) A.Ş. tarafından yapılması gereken muhasebe kaydı aşağıdaki gibidir.
------------------------------------------------------- / -------------------------------------------------------
689 Olağan Dışı Gider ve Zararlar 5.000
120 Alıcılar 5.000
------------------------------------------------------- / -------------------------------------------------------
- (B) A.Ş.?nin kayıtları
------------------------------------------------------- / -------------------------------------------------------
320 Satıcılar 5.000
549 Özel Fonlar 5.000
------------------------------------------------------- / -------------------------------------------------------
- Üç yıl içerisinde zararla itfa edilemeyen vazgeçilen alacaklar fon hesabından çıkarılarak gelir hesabına intikal ettirilecektir.
------------------------------------------------------- / -------------------------------------------------------
549 Özel Fonlar 5.000
679 Diğer Olağandışı Gelir ve Karlar 5.000
------------------------------------------------------- / -------------------------------------------------------
Daha sonra
------------------------------------------------------- / -------------------------------------------------------
679 Diğer Olağandışı Gelir ve Karlar 5.000
690 Dönem Kar Zarar Hesabı 5.000
------------------------------------------------------- / -------------------------------------------------------
KAYNAK:ENGİN MALAY / YENİGÜN
KORAY ATEŞ