Yeni Sistemde Kadınlar Neleri Kaybetti?
Ölüm Aylığı bağlanmasında borçlanma engeli
1 Ekim 2008 öncesi sistemde, ölen SSK?lı eşten dolayı SSK?dan dul ve yetim aylığı bağlanması amacıyla gereken süre hak sahipleri tarafından borçlanma ile tamamlanabiliyordu. SSGSS Yasası ile 1 Ekim 2008'den itibaren ölen eş için borçlanma yapılarak 900 gün ve beş yıllık sürenin tamamlanıp dul ve yetim aylığına kavuşma yolu tıkandı.
***
Çalışan-Dulun aylığı azalacak
Ölen eşinden dolayı yetim aylığına haz kazanan çocuğu bulunmayan ve çalışan dul eşe 1 Ekim 2008?den önce yüzde 75 oranında dul aylığı bağlanıyorken 1 Ekim 2008 tarihinden itibaren bu durumdaki çalışan dul eşe bağlanan aylığın oranı, yüzde 50'ye indirildi.
***
İsteğe bağlı kadın sigortalılar sağlık için ek para ödeyecekler
İsteğe bağlı SSK?lı veya Bağ-Kur?lu kız çocukları ile eşler isteğe bağlı prim öderken sigortalı yahut emekli eşleri, anneleri yahut babalarından dolayı sağlık yardımı alabiliyorlardı. Yeni sistemde isteğe bağlı sigortalılar da kendileri GSS primi ödenmek zorunda olacaklarından bakmakla yükümlü oluna fert sıfatıyla anne yahut babalarından dolayı sağlık yardımından yararlanamayacaklar.
İsteğe bağlı sigortalılar aylık prim olarak prime esas matrahın yüzde 20?si değil, yüzde 32?sini ödemeye başlayacaklarından ödeyecekleri prim oranı artıyor.
***
Dul eşe, dul anneye çeyiz parası kalktı
Memurların dul eşleri ve anneleri evlenmeleri halinde bir yıllık aylıkları tutarında çeyiz yardımı alıyorlardı. Yeni yasa ile kalktı.
Aynı biçimde 5510 sayılı yasanın ilk halinde öngörülen, dul kadınlara evlendiklerinde "çeyiz parası" verilmesi hükmü de uygulamaya hiç konmadan kaldırıldı.
***
Bağlanacak emekli aylığında düşüş yaşanacak
Tüm sigortalılar gibi kadın sigortalılar da yeni sistemde bağlanacak emekli aylıklarına esas kazanç güncelleştirilmesinde 1 Ekim 2008 sonrasındaki sürelerde büyüme hızının yüzde 70?inden yararlanamayacaklar. Yani emekli aylığı bağlanmasında kayıpla karşılacaklar.
***
Emeklilik yaşı hem arttı, hem kadın ve erkek için eşitlendi
Kadınların 58 olan emeklilik yaşı, 1 Mayıs 2008?den sonra ilk defa sigortalılığa başlayıp 2048 yılına kadar 4/a sigortalıları (SSK?lılar) için 7.200 günü 4/b ve 4/c sigortalıları için 9 bin günü tamamlayamayanlar için 65'e yükseltildi.
1 Ekim 2008 öncesinde kadınlarla erkekler arasında iki yıllık bir pozitif fark uygulanırken, 65 yaşta kadın erkek ayrımı tanınmıyor.
***
Kız çocuklarının mahrumiyeti
Sağ sigortalının kız çocuğu evli veya çalışıyor olmaması koşuluyla ölünceye kadar sigortalı ana-babasından sağlık yardımı alabiliyordu. Yeni yasa bu hakkı okumuyorsa 18 yaşında, ortaöğrenimde okuyorsa 20 yaşında, yükseköğrenimde okuyorsa 25 yaşında sınırlıyor.
Ancak bu yoksunluk devreye girmek için kız çocuğunun durumunda değişikliği bekleyecek. Yani kız çocuğu işe girip çıkarsa veya evlenip boşanırsa yaşı eğitime devam durumuna göre yüksek olanlar sağlık hakkını yitirmiş olacaklar.
***
Yıpranmada mahrumiyet
Gazeteciler, gemi adamları, kaynakçı, matbaa işçileri, posta dağıtıcısı, şeker sanayi çalışanları, hostes, Tarım Bakanlığı Ziraî Mücadele ve Karantina Teşkilatı ile Veteriner Teşkilatında vazife gören memur ve hizmetlilerden kadınlar 1 Ekim 2008?den sonraki sürelerde ilave sigortalılık süresi ve fiili hizmet zammından yararlanamayacaklar.
Emzirme yardımı SGK?ya kaldı
5510 sayılı Kanunun eski halinde kadınlara doğan çocuğu nedeniyle 6 ay süresince, asgari ücretin üçte biri oranında ödenmesi öngörülen "emzirme yardımı" kararı SGK?ya bırakılarak sürüncemeye bırakıldı.
İŞVERENLER İÇİN ÇALIŞMA HAYATI
Kamu İdarelerinin SGK Borçlusu İşverenlerin Hakediş Ödemelerinden Kesinti Yapma Yükümlülüğü Yeni Dönemde de Devam Edecek
5411 sayılı Bankacılık Kanununda tanımları yapılan mevduat bankaları, katılım bankaları, kalkınma ve yatırım bankaları, fon bankaları da dahil olmak üzere Kamu idarelerinin, ihale yolu ile yaptırdıkları her türlü işleri üstlenenlerle ilgili bildirim yükümlülüklerinden dünkü yazımızda söz etmiştik.
Bugün de hakediş ödemelerinde kamu kurumlarından iş üstlenen fakat sigorta yükümlülüklerini eksik yerine getirdiği SGK?ca saptandığı için ilgili kamu kurumuna yapılacak bildirim üzerine hak edişlerden yapılacak kesinti yükümlülüğü üzerinde duracağız.
İşveren ve varsa alt işverenler tarafından çalıştırılan sigortalılara ilişkin aylık prim ve hizmet belgeleri SGK?ya verilmemiş veya işyerinde sigortalı çalıştırılmadığı takdirde bu husus bir dilekçe ile bildirilmemiş ise SGK?ca yapılacak bildirim üzerine Kamu İdaresi ilgili işverenin SGK?ya cari ve olası idari para cezası, prim ve prime ilişkin gecikme cezası, gecikme zammı ve diğer ferilerinden oluşan borçlarına mahsup edilmek üzere hakedişten yüzde beş oranında kesinti yapacak ve bunu ödeme belgesinde gösterecek. Bu kesinti, ödeme makamınca muhasebe kayıtlarına intikal tarihinden itibaren 15 gün içinde SGK?ya veya SGK?nın bildireceği banka hesabına yatırılacak.
Şayet hakediş miktarı, işverenin ve varsa alt işverenlerinin SGK?ya olan borcunu karşılamazsa, bakiye borç daha sonra ödenecek hakedişlerden aynı yöntemle kesilerek SGK?ya ödenmeye devam edecek ve bu ödemeler işverenin ve varsa alt işverenlerinin, borçlarının tamamının hakedişten mahsup edildiği tarihe kadar devam edecek.
Kamu İdaresi;
Hakediş kesintisinin yapıldığı tarihi,
Hakediş tutarını,
Hakedişin muhasebe kayıtlarına intikal tarihini,
Ödeme yerini,
Banka hesap numarasını,
İşverenin adını ve soyadını (işveren tüzel kişilik ise unvanını),
İşyerinin sicil numarasını
bir yazı ile ilgili üniteye bildirecek.
SGK birimine ödenen kesintiler toplamının işverenin ve varsa alt işverenlerinin mevcut borçlarından fazla olması halinde, kesinti fazlalığını işverene SGK iade edecek.
Piyasadan hazır halde alınıp satılan işlerle ilgili olarak işi üstlenenlerle ilgili kamu idaresinin bildirim yapma yükümlülüğünün olmadığını belirtmiştik. Ancak bu tip ihale almış işverenlere yapılacak hakediş ödemelerinden önce de sorgulama yapılması gerekiyor. Kamu İdaresi işi üstlenenlerin idari para cezası, prim ve prime ilişkin borcunun olup olmadığı SGK?ya yazılı olarak soracak ve bir aylık süre içinde SGK?ca yapılacak bildirime istinaden borcu varsa hakedişinden kesinti yapılacak.
1 Ekim 2008 tarihinde hakedişleri ödenmemiş olan ihale konusu işler hakkında, hak edişlere ilişkin yeni dönem hükümleri uygulanacak.
Ölüm Aylığı bağlanmasında borçlanma engeli
1 Ekim 2008 öncesi sistemde, ölen SSK?lı eşten dolayı SSK?dan dul ve yetim aylığı bağlanması amacıyla gereken süre hak sahipleri tarafından borçlanma ile tamamlanabiliyordu. SSGSS Yasası ile 1 Ekim 2008'den itibaren ölen eş için borçlanma yapılarak 900 gün ve beş yıllık sürenin tamamlanıp dul ve yetim aylığına kavuşma yolu tıkandı.
***
Çalışan-Dulun aylığı azalacak
Ölen eşinden dolayı yetim aylığına haz kazanan çocuğu bulunmayan ve çalışan dul eşe 1 Ekim 2008?den önce yüzde 75 oranında dul aylığı bağlanıyorken 1 Ekim 2008 tarihinden itibaren bu durumdaki çalışan dul eşe bağlanan aylığın oranı, yüzde 50'ye indirildi.
***
İsteğe bağlı kadın sigortalılar sağlık için ek para ödeyecekler
İsteğe bağlı SSK?lı veya Bağ-Kur?lu kız çocukları ile eşler isteğe bağlı prim öderken sigortalı yahut emekli eşleri, anneleri yahut babalarından dolayı sağlık yardımı alabiliyorlardı. Yeni sistemde isteğe bağlı sigortalılar da kendileri GSS primi ödenmek zorunda olacaklarından bakmakla yükümlü oluna fert sıfatıyla anne yahut babalarından dolayı sağlık yardımından yararlanamayacaklar.
İsteğe bağlı sigortalılar aylık prim olarak prime esas matrahın yüzde 20?si değil, yüzde 32?sini ödemeye başlayacaklarından ödeyecekleri prim oranı artıyor.
***
Dul eşe, dul anneye çeyiz parası kalktı
Memurların dul eşleri ve anneleri evlenmeleri halinde bir yıllık aylıkları tutarında çeyiz yardımı alıyorlardı. Yeni yasa ile kalktı.
Aynı biçimde 5510 sayılı yasanın ilk halinde öngörülen, dul kadınlara evlendiklerinde "çeyiz parası" verilmesi hükmü de uygulamaya hiç konmadan kaldırıldı.
***
Bağlanacak emekli aylığında düşüş yaşanacak
Tüm sigortalılar gibi kadın sigortalılar da yeni sistemde bağlanacak emekli aylıklarına esas kazanç güncelleştirilmesinde 1 Ekim 2008 sonrasındaki sürelerde büyüme hızının yüzde 70?inden yararlanamayacaklar. Yani emekli aylığı bağlanmasında kayıpla karşılacaklar.
***
Emeklilik yaşı hem arttı, hem kadın ve erkek için eşitlendi
Kadınların 58 olan emeklilik yaşı, 1 Mayıs 2008?den sonra ilk defa sigortalılığa başlayıp 2048 yılına kadar 4/a sigortalıları (SSK?lılar) için 7.200 günü 4/b ve 4/c sigortalıları için 9 bin günü tamamlayamayanlar için 65'e yükseltildi.
1 Ekim 2008 öncesinde kadınlarla erkekler arasında iki yıllık bir pozitif fark uygulanırken, 65 yaşta kadın erkek ayrımı tanınmıyor.
***
Kız çocuklarının mahrumiyeti
Sağ sigortalının kız çocuğu evli veya çalışıyor olmaması koşuluyla ölünceye kadar sigortalı ana-babasından sağlık yardımı alabiliyordu. Yeni yasa bu hakkı okumuyorsa 18 yaşında, ortaöğrenimde okuyorsa 20 yaşında, yükseköğrenimde okuyorsa 25 yaşında sınırlıyor.
Ancak bu yoksunluk devreye girmek için kız çocuğunun durumunda değişikliği bekleyecek. Yani kız çocuğu işe girip çıkarsa veya evlenip boşanırsa yaşı eğitime devam durumuna göre yüksek olanlar sağlık hakkını yitirmiş olacaklar.
***
Yıpranmada mahrumiyet
Gazeteciler, gemi adamları, kaynakçı, matbaa işçileri, posta dağıtıcısı, şeker sanayi çalışanları, hostes, Tarım Bakanlığı Ziraî Mücadele ve Karantina Teşkilatı ile Veteriner Teşkilatında vazife gören memur ve hizmetlilerden kadınlar 1 Ekim 2008?den sonraki sürelerde ilave sigortalılık süresi ve fiili hizmet zammından yararlanamayacaklar.
Emzirme yardımı SGK?ya kaldı
5510 sayılı Kanunun eski halinde kadınlara doğan çocuğu nedeniyle 6 ay süresince, asgari ücretin üçte biri oranında ödenmesi öngörülen "emzirme yardımı" kararı SGK?ya bırakılarak sürüncemeye bırakıldı.
İŞVERENLER İÇİN ÇALIŞMA HAYATI
Kamu İdarelerinin SGK Borçlusu İşverenlerin Hakediş Ödemelerinden Kesinti Yapma Yükümlülüğü Yeni Dönemde de Devam Edecek
5411 sayılı Bankacılık Kanununda tanımları yapılan mevduat bankaları, katılım bankaları, kalkınma ve yatırım bankaları, fon bankaları da dahil olmak üzere Kamu idarelerinin, ihale yolu ile yaptırdıkları her türlü işleri üstlenenlerle ilgili bildirim yükümlülüklerinden dünkü yazımızda söz etmiştik.
Bugün de hakediş ödemelerinde kamu kurumlarından iş üstlenen fakat sigorta yükümlülüklerini eksik yerine getirdiği SGK?ca saptandığı için ilgili kamu kurumuna yapılacak bildirim üzerine hak edişlerden yapılacak kesinti yükümlülüğü üzerinde duracağız.
İşveren ve varsa alt işverenler tarafından çalıştırılan sigortalılara ilişkin aylık prim ve hizmet belgeleri SGK?ya verilmemiş veya işyerinde sigortalı çalıştırılmadığı takdirde bu husus bir dilekçe ile bildirilmemiş ise SGK?ca yapılacak bildirim üzerine Kamu İdaresi ilgili işverenin SGK?ya cari ve olası idari para cezası, prim ve prime ilişkin gecikme cezası, gecikme zammı ve diğer ferilerinden oluşan borçlarına mahsup edilmek üzere hakedişten yüzde beş oranında kesinti yapacak ve bunu ödeme belgesinde gösterecek. Bu kesinti, ödeme makamınca muhasebe kayıtlarına intikal tarihinden itibaren 15 gün içinde SGK?ya veya SGK?nın bildireceği banka hesabına yatırılacak.
Şayet hakediş miktarı, işverenin ve varsa alt işverenlerinin SGK?ya olan borcunu karşılamazsa, bakiye borç daha sonra ödenecek hakedişlerden aynı yöntemle kesilerek SGK?ya ödenmeye devam edecek ve bu ödemeler işverenin ve varsa alt işverenlerinin, borçlarının tamamının hakedişten mahsup edildiği tarihe kadar devam edecek.
Kamu İdaresi;
Hakediş kesintisinin yapıldığı tarihi,
Hakediş tutarını,
Hakedişin muhasebe kayıtlarına intikal tarihini,
Ödeme yerini,
Banka hesap numarasını,
İşverenin adını ve soyadını (işveren tüzel kişilik ise unvanını),
İşyerinin sicil numarasını
bir yazı ile ilgili üniteye bildirecek.
SGK birimine ödenen kesintiler toplamının işverenin ve varsa alt işverenlerinin mevcut borçlarından fazla olması halinde, kesinti fazlalığını işverene SGK iade edecek.
Piyasadan hazır halde alınıp satılan işlerle ilgili olarak işi üstlenenlerle ilgili kamu idaresinin bildirim yapma yükümlülüğünün olmadığını belirtmiştik. Ancak bu tip ihale almış işverenlere yapılacak hakediş ödemelerinden önce de sorgulama yapılması gerekiyor. Kamu İdaresi işi üstlenenlerin idari para cezası, prim ve prime ilişkin borcunun olup olmadığı SGK?ya yazılı olarak soracak ve bir aylık süre içinde SGK?ca yapılacak bildirime istinaden borcu varsa hakedişinden kesinti yapılacak.
1 Ekim 2008 tarihinde hakedişleri ödenmemiş olan ihale konusu işler hakkında, hak edişlere ilişkin yeni dönem hükümleri uygulanacak.
