Ynt: Aş. lerin halka arz edilmesi
Merhaba,
HALKA AÇILMANIN AVANTAJLARI
? Finansman Kaynağı
? Likidite
? İtibar Görme
? Tanıtım
? Kurumsallaşma
HALKA AÇILMA KONUSUNDAKİ ENDİŞELER
? Halka açılmanın maliyetinin yüksek, prosedürünün uzun olması
? Halka açılmanın kamuyu aydınlatma, finansal tablo ve raporların bağımsız denetimi ve ilanı, izahname ve sirküler düzenleme zorunluluğu gibi uyulması gereken yasal yükümlülükleri ve masrafların artması
? Yeni bir otoritenin (Kurul) denetimi ve gözetimi altına girilmesi
? Şirket ortaklarının yönetim ve denetim haklarının kısıtlanmasını istememeleri veya şirketin hisse senetlerinin başka gruplarca ele geçirilmesi sonucu yönetimde kontrolü kaybetme konusundaki endişeler
? Hisse senetlerine yeterli talep olmaması durumunda, yaratacağı kötü imaj ve prestij kaybı korkusu
? Şirket hisseleri borsada işlem görmekteyken borsada oluşabilecek fiyatın gerçekçi olmayabileceği düşüncesi
? Şirketle ilgili kamuya açıklanmak zorunda olan bilgilerle ilgili olarak ticari sır, rekabet vb. nedenlerle endişe duyulması
? Halka açılmanın şirket başarısına olumlu etkisinin olmayacağı düşüncesi
? Şirket yöneticilerinin görev ve sorumluluklarının artacağı düşüncesi ile şeffaf yönetim gerekliliği
? Vergi düzenlemelerinin halka açılmayı yeterince cazip kılmaması
HALKA AÇILMA YÖNTEMLERİ
Şirketler sermaye artırımı yoluyla, yani yeni hisse ihraç etmek suretiyle ya da mevcut payların halka arzı yöntemiyle halka açılabilirler. Halka açılmada bu iki yöntemin birlikte kullanılması da mümkündür.
? Sermaye Artırımı
? Portföyden Satış (Ortak Satış)
Birinci yöntemde, halka açık olmayan şirketlerin yapacakları sermaye artırımlarında, ortakların yeni pay alma hakları kısmen ya da tamamen kısıtlanmakta ve ihraç edilen hisse senetleri halka arz edilmektedir.
Diğer yöntem ise şirket hissedarlarının sahip oldukları payları satmaları anlamına gelmektedir.
Yalnızca ortak satışı yönteminin kullanılması ile gerçekleştirilen halka arzlarda, şirket kasasına bir fon girişi söz konusu olmayacağı için, yatırımcıların, halka açılmanın neden ve amacını sorgulayacakları; hisselerini satan ortakların paylarının ne kadarlık bir kısmını sattıkları, bu ortakların paylarının tamamını satmaları söz konusu ise bunun nedenleri, bu ortaklar ile kontrolü elinde bulunduran söz sahipleri arasında herhangi bir sorun olup olmadığı gibi konuların üzerinde duracakları göz önünde bulundurulmalıdır.
Diğer yandan sermaye artırımı yöntemi ile gerçekleştirilen halka arzlarda da yatırımcıların kaçınılmaz sorusu, şirket bünyesine girecek paranın ne şekilde değerlendirileceği olacaktır. Halka arz ile şirket kasasına giren naktin, daha önce bu konuda yapılmış olan açıklamalarla örtüşmeyen bir şekilde kullanılması yatırımcılar tarafından olumsuz algılanacak ve hissenin borsadaki performansına olumsuz olarak yansıyacaktır.
SPK ve İMKB DÜZENLEMELERİ ÇERÇEVESİNDE HALKA AÇILMANIN ÖNŞARTLARI
Halka arz edilecek hisselerin nominal değerleri toplamının şirket sermayesine oranı, Kurul?un belirlemiş olduğu orandan az olamaz. Diğer bir ifadeyle Kurul, şirketlerin sermaye tutarlarına bağlı olacak şekilde asgari halka açılma oranlarını belirlemektedir. Kurul? un 2011 yılına ilişkin düzenlemesine göre sermayesi;
? 17.500.000-TL?ye kadar olan şirketler, sermayelerinin en az %25?ine,
? 17.500.000-TL ile 87.250.000-TL arasında olan şirketler, sermayelerinin en az %15?ine,
? 87.250.000-TL ve daha fazla olan şirketler ise sermayelerinin en az %5?ine
karşılık gelecek miktarda hisselerini halka arz etmek zorundadırlar. Sermaye artırımı yoluyla yapılan halka arzlarda bu oranlar, artırım sonrası ulaşılacak sermaye tutarı baz alınarak hesaplanmaktadır.
Halka açılmayı planlayan şirketlerin, Kurul düzenlemeleri açısından son üç yıla ait mali tablolarının bağımsız denetimden, son ara dönem karşılaştırmalı mali tablolarının da özel/sınırlı bağımsız denetimden geçmiş olması şarttır.
Kayda alınma başvurusu öncesinde, şirket esas sözleşmesi Kurul düzenlemelerine uygun hale getirilmelidir. Bu doğrultuda halka açılacak şirketin yönetim kurulunun gerekli değişiklikleri içeren madde tadil tasarılarını hazırlaması ve onay için Kurul?a başvurması gerekmektedir.
Hisse senetleri daha önce halka arz edilmemiş şirketlerin hissedarlarının sahip oldukları payları halka arz edebilmeleri için, şirket sermayesinin tamamı ödenmiş olmalı, hisse senetlerinde, rehin ve teminata verilmek suretiyle devir ve tedavülü kısıtlayıcı ve hisse sahiplerinin haklarının kullanmasını engelleyici kayıtlar olmamalıdır.
Şirketler, ön şartlar açısından kendi durumlarını, sadece Kurul mevzuatı açısından değil, aynı zamanda İMKB düzenlemeleri açısından da değerlendirmelidirler. Şirketin hisse senetlerinin İMKB Ulusal Pazarda, yani kot içi pazarda işlem görmesi amaçlanıyorsa, ihraççı şirketin kotasyon kriterlerinin tamamını karşılıyor olması gerektiği unutulmamalıdır.
Ulusal Pazar ? Kot İçi Pazar
? Kuruluştan itibaren en az üç takvim yılı geçmiş olmalı ve son üç yıl ile ilgili ara döneme ait mali tablolar bağımsız denetimden geçmiş olmalıdır.
? Bağımsız denetimden geçmiş son bilançodaki özsermaye en az 17.600.000-TL olmalıdır.
? Halka arz oranı en az %25; buna karşılık gelen halka arz tutarı da en az 26.500.000-TL olmak zorundadır. Halka arz oranının %25?in altında olması durumunda, halka arz tutarı en az 49.500.000-TL olmalıdır.
? Son iki yılda vergiden önce kar edilmiş olmalıdır. Halka arz tutarının en az 49.500.000-TL olması veya halka arz oranının en az %35 olması durumunda son bir yılda vergiden önce kar edilmiş olması yeterlidir.
Ayrıca kotasyon şartları uyarınca şirketin,
? Finansman yapısının faaliyetlerini sağlıklı bir biçimde yürütebilecek düzeyde olduğunun Borsa tarafından kabul edilmesi,
? Esas sözleşmesinin hisselerin devir ve tedavülünü kısıtlayıcı veya senet sahibinin haklarını kullanmasına engel olacak kayıtlar içermemesi,
? Üretim ve faaliyetlerini etkileyecek önemli hukuki uyuşmazlıkların bulunmaması,
? Geçerli kabul edilebilecek durumlar dışındaki nedenlerle son bir yıl içinde üretime üç aydan fazla ara vermemiş, hakkında tasfiye veya konkordato istenmemiş ve benzeri durumların yaşanmamış olması,
? Hisselerinin muhtemel tedavül hacminin Borsa?nın belirlediği kriterlere uygun olması,
? Kuruluş ve faaliyet bakımından hukuki durumunun tabi olduğu mevzuata uygun olması gerekmektedir.
Halka arz, doğrudan kot içi pazarda, yani Ulusal Pazar?da işlem görmek anlamına gelmemektedir. Ulusal Pazar kriterlerini taşımayan şirketler de halka açılabilmekte ve İkinci Ulusal Pazar?da ya da Yeni Ekonomi Pazarı?nda işlem görebilmektedirler.
Kabul edilebilir gerekçeleri olanlar dışında halka açılmayı planlayan tüm şirketler, Ulusal Pazarda işlem görmeyi hedeflemelidirler.
Kurul ve Borsa düzenlemeleri çerçevesinde halka açılmanın ve Borsa?da işlem görmenin koşullarını özetledikten sonra altını çizmek istediğimiz husus, başarılı bir halka arz için ihraççı nezdindeki hazırlıklara mutlaka yeterli bilgiyle başlanması gerektiğidir. Kurul kaydına alınma koşulları ya da hedeflenen pazarda işlem görmenin asgari şartları gibi konularda yetersiz veya yanlış bilgiyle atılacak adımlarla başlayan bir halka arzın, hesapta olmayan ertelemelerle karşılaşması veya iptalle neticelenmesi, ilgili şirkete ve bağlı olduğu gruba prestij açısında zarar verebilir. Buna karşılık, konjonktürel şartlara bağlı olarak ya da kabul edilebilir nedenlerle, yatırımcının korunmasını teminen iradi olarak verilebilecek bir erteleme kararının, yukarıdaki durumun aksine prestiji koruyacağı da göz ardı edilmemelidir. Bu tür hayati konularda ihraççı şirket yöneticileri ile halka arza aracılık için seçilmiş olan aracı kuruluşun ve bu konuyla ilgili diğer danışmanların iyi bir iletişim ve iş birliği içinde olmaları son derece önemlidir.