CHIP PARA
Türkiye'de tarihi çok eski olmayan kredi kartları, giderek gündelik yaşamın ayrılmaz bir parçası haline geliyor. Kredi kartlarının, son dönemde, bireysel kullanıcıların yüksek faiz ve komisyon şikayetleriyle gündeme gelmesi de bunun bir göstergesi. Aslında, bir ödeme ve kısa vadeli bir kredi aracı olarak kullanıldığında, kredi kartları yaşamı kolaylaştıran önemli bir finansal araç. Bu kolaylıklardan yararlanmak için, bireysel kullanıcıların yanı sıra şirketler de kredi kartı kullanıyor. Firmalar, kredi kartı alarak, şirket harcamalarını bu kartlarla gerçekleştiriyor. Bankalar da kredi kartı kullanımını teşvik etmek ve pazar paylarını artırmak için bir yandan ürün yelpazelerini genişletirken, diğer yandan da promosyonlara yöneliyorlar. Şirketler için henüz yeni olan kredi kartı kullanımı, doğal olarak, vergi mevzuatı ve muhasebe kayıtları açısından bir takım soruları akla getiriyor. Kredi kartı kullanımına bağlı olarak verilen promosyonların, şirket hesaplarında ne zaman ve nasıl gösterileceği de sıkça karşılaşılan bu sorular arasında yer alıyor.
Kerdi kartı promosyonları
Bankalar, kredi kartı kullanıcılarına, kullanılan kredi kartlarının türüne bağlı olarak değişen menfaatlar sunuyor. Sağlanan bu menfaat kimi zaman hediye, nakit puan ve mil verilmesi şeklinde olurken, kimi zaman da yapılan kredi kartı harcamalarındaki borçlanılan tutarda indirim yapılması şeklinde gerçekleşiyor. Bankaların ve finans kuruluşlarının kart sahibi kullanıcılarını özendirmek amacıyla uyguladıkları promosyonları dört ana başlıkta toplamak mümkün.
- Harcamalara bağlı olarak hediye verilmesi.
- Harcamalara bağlı olarak nakit puan verilmesi.
- Harcamalara bağlı olarak mil verilmesi.
- Harcamalara bağlı olarak nakit indirim sağlanması.
Kredi kartı kullanıcılarına sağlanan bu menfaatler, genellikle harcama tutarlarıyla doğru orantılı olarak artmıyor ve kart sahibi banka ve finans kuruluşları tarafından finanse ediliyor. Kart sahibi banka veya finans kuruluşu tarafından sağlanan bu menfaatler, ya yeni harcama yapılmasında kullanılıyor ya da yapılan harcamalardan borçlanılan tutarı azaltıyor. Nakit olarak kart sahibine ödenmiyor.
Şirketler söz konusu olduğunda, kredi kartı promosyonlarının, şirket hesaplarında mutlaka gösterilmesi gerekiyor. Genel olarak, verilen promosyonun karşılığında elde edilen çıkarın muhasebeleştirilmesi, kullanıldığı anda yani harcamaya dönüştüğü anda yapılıyor. Elde edilen menfaatin parasal değeri, şirket hesaplarına gelir kaydedilirken, diğer yandan yapılan harcama ilgili hesaba gider olarak kaydediliyor. Vergi mevzuatı açısından, şirket harcamalarının kişisel kredi kartlarıyla yapılması durumunda sağlanan menfaatlerin de aynı şekilde kayıtlara alınması gerekiyor. Vergi uygulamalarında, olayların gerçek mahiyetleri önem taşıdığından kredi kartları şirket adını düzenlenmemiş olsa dahi, şirket adına yapılan harcamalar nedeniyle kişisel kredi kartlarına sağlanan menfaatlerin gelir olarak dikkate alınması gerekir.
Muhasebe uygulamaları
Puan harcamaları
Banka kredi kartlarında biriken puanların harcanması durumunda, yapılan yeni harcama için nakit ödeme yerine biriken puanlar kullanılıyor. Bu durumda, kart sahibi firmanın, biriken puanların karşılığı olan parasal miktarı, kayıtlarına gelir olarak alması gerekir.
Örnek: X şirketi, şirket adına düzenlenen kredi kartlarıyla ocak ve şubat aylarında, 20 bin YTL’lik mutfak harcaması yapmış ve bunun karşılığında 200 YTL kart puanı kazanmıştır. 3 Mart tarihinde şirket işlerinde kullanılmak üzere, 177 YTL (KDV dahil) tutarında kırtasiye malzemesi almış ve tamamını biriken kart puanıyla ödemiştir. Henüz kullanılmayan 23 YTL’lık harcama yapabileceği kart puanı daha bulunmaktadır. Şirketin, kart puanlarını kullanarak satın aldığı kırtasiye malzemesini muhasebe kayıtlarına iki şekilde alabilir.
A Seçeneği
------ 3 Mart 2005 ------
770 Genel Yönetim Giderleri 150
01. Kırtasiye Giderleri
191 İndirilecek KDV 27
679 Diğer Olağan Dışı Gelir ve Karlar 177
B Seçeneği
--- 3 Mart 2005 ----
794 Çeşitli Giderler 150
01.Kırtasiye Giderleri
191 İndirilecek KDV 27
679 Diğer Olağan Dışı Gelir ve Karlar 177
Harcama tutarı kadar olan kısım, harcamanın yapıldığı dönemde gelir olarak kayıtlara alınırken, harcanmayan kart puanı harcanma anına kadar gelir olarak dikkate alınmaz. Bu durumda kalan 23 YTL’lik puan herhangi bir harcamaya dönüşmediği sürece gelir yazılmaz. Zira harcanmadığı sürece henüz gelir doğmuş sayılmaz. Mevcut haliyle istenebilir, talep edilebilir bir gelir niteliğine dönüşmemiş durumda kabul edilir.
Nakit indirim
Bazı bankalar ve finans kuruluşları, kredi kartlarıyla yapılan harcamalar için puan vermek yerine kart sahibinin ödeyeceği kredi kartı borcundan harcama anında ve harcama tutarıyla doğru orantılı olarak sabit bir indirim sağlıyorlar. Bu durumda, şirketlerin, nakit olarak sağlanan menfaatin her harcama döneminde gelir olarak kayıtlarına alması gerekir.
Örnek: Y şirketi, harcamalarında şirket adına düzenlenmiş kredi kartıyla ocak ayında 20.000 YTL tutarında kırtasiye malzemesi, Şubat ayında ise 15.000 YTL tutarında bilgisayar almıştır. Kart sahibi banka puan yerine harcamanın yüzde 1’i oranında indirim vermektedir. Bu durumda şirketin her harcama işlemi için verilen yüzde 1’lik indirimleri kayıtlarına şu şekilde alacaktır.
--- Ocak 2005-----
770 Genel Yönetim Giderleri 16.949
01.Kırtasiye Giderleri
191 İndirilecek KDV 3.051
102 Bankalar 18.000
679 Diğer Olağan Dışı Gelir ve Karlar 2.000
--Şubat 2005--
255 Demirbaşlar 12.712
191 İndirilecek KDV 2.288
102 Bankalar 13.500
679 Diğer Olağan Dışı Gelir ve Karlar 1.500
c) Mil veya hediye verilmesi
Bankalar bazen puan uygulamasında olduğu gibi her türlü harcama yerine belli harcamalarda kullanılmak üzere promosyon veriyor. Bunun örnek olarak Shop&Miles kredi kartı gösterilebilir. Buna göre, kredi kartı kullanıcıları, harcama tutarına bağlı olarak artan mil puanları kazanıyor ve bu puanlarla bedava uçak bileti alabiliyor. Burada, puan harcamalarında yapılan işlemin aynısının uygulanması gerekir. Biriken millerle bilet alınması durumunda, KDV dahil bilet bedeli kadarlık tutar hesaplara gelir kaydedilir. Şirketle ilgili işlerde kullanılan uçuş biletinin bedeli ise diğer yandan gider kaydedilir.
