İHRACATIN HERHANGİ BİR NEDENLE GERÇEKLEŞMEMESİ VEYA İHRAÇ EDİLEN MALLARIN HERHANGİ NEDENLE GERİ GELMESİ
(BU MAKALE VERGİ DÜNYASI DERGİSİ EYLÜL 2006 301 SAYILI BASKISINDA YAYINLANMIŞTIR)
KDV si ihracat istisnasında direk ihracat ve ihraç kayıtlı satışlara ait malın yurt dışı edilişinden sonra geri gelmesi veya ihraç kayıtlı satışlarda süresi içinde yurt dışı edilemeyişi veya yurt dışı edilmesine rağmen herhangi bir nedenle geri gelmesi halinde ihracatçı veya ihraç kayıtlı mal teslim eden imalatçı tarafından yapılması gerekenler daima tereddüt konusu olmuştur. Uygulamada sık sık karşılaşılan konuları 46 seri nolu KDV genel tebliği ve Gümrük kanunun 168, 169,170 inci maddesi çerçevesinde maddeler halinde değerlendirdiğimizde;
1- Direk ihracatta Yurt dışına çıkan malların herhangi nedenle geri gelmesi
İhracatçı tarafından imal edilerek veya tedarik suretiyle temin edilen malların ihracından sonra herhangi bir nedenle geri gelmesi halinde;
- İstisna beyan edilmiş ancak henüz iade veya mahsup işlemi yapılmamışsa;
Gümrük kanunun 168, 169, 170 inci maddesi gereğince işlem yapılmadan yani gümrükte herhangi bir vergi talep edilmeden malların gümrükten çekilerek fiilen işletmeye girdiği dönem KDV beyannamesinin mal iadeleri veya gerçekleşmeyen işlemler nedeniyle düzeltilecek KDV sütununa (34 nolu sütun) yazılmak suretiyle indirilecektir.
- istisna beyan edilmiş iade veya mahsuptan faydalanılmışsa;
KDV yönünden yararlanılan kısım düzeltilecektir. Düzeltme,Gümrük kanunun 168, 169, 170 inci maddesi gereğince ihraç edilen mallar için nakden veya mahsuben alınan KDV nin Gümrük idaresine ödenmesi şeklinde gerçekleşecektir. Gümrük idaresi söz konusu ihracat işlemi için istisna beyan edilip edilmediği, beyan edilmişse; KDV iadesine konu edilip edilmediği, KDV iadesinden faydalanılmışsa ne kadar faydalanıldığını vergi dairesinden yazılı (Resmi) olarak araştırarak tahsil edeceği KDV sini tespit eder ve ihracatçıdan tahsil yoluna gider. Bu aşamada ihracatçının vergi dairesiyle bir ilişiği bulunmaz.
2- İhraç kayıtlı teslim edilen malın süresinde ve ek sürede ihracatının gerçekleşmemesi, ancak sonradan ihracının gerçekleşmesi hali;
İhraç kayıtlı satılan malların imalatçılarca ihracatçıya teslim tarihini takip eden ay başından itibaren 3 ay içinde ihraç edilmesi, ihracatın mücbir sebepler veya beklenmedik durumlar nedeniyle üç ay içinde gerçekleştirilememesi halinde, en geç üç aylık sürenin dolduğu tarihten itibaren onbeş gün içinde başvuran ihracatçılara Maliye bakanlığınca uygun görülmesi halinde vergi dairelerince üç aya kadar ek süre verilebileceği ve bu süre içinde ihracatın gerçekleştirilmesi halinde tecil-terkin ve iade den yararlanılabileceği 3065 sayılı kanunun 11/c maddesi amir hükmüdür.
Bu süreler dolmuş olmakla beraber veya ihracatçı tarafından ek süre de talep edilmemiş veya talep edilmiş ancak bu süreler geçtikten sonra malın ihraç edilmiş olduğu durumlarda; İmalatçının beyan ettiği ve tecil edilen KDV gecikme zamlı olarak imalatçıdan tahsil edilir. İmalatçı tarafından İhracatın süresinde gerçekleşmemesi VUK da yazılı mücbir sebeplerden kaynaklandığı tevsik edilirse (İmalatçı bu tevsik işlemlerini ihracatçı vasıtasıyla gerçekleştirebilir) tecil edilen vergi gecikme zamlı değil tecil faizi alınarak tahsil edilir. İhracatçıya herhangi bir işlem yapılmaz. Çünkü malı vergisiz almış vergi tahsil etmeden ihraç etmiştir.
Ancak imalatçı bu zam veya faizi özel rücu hükümleri gereğince ihracatçıdan tahsil ederse Rücu gerçekleştiği dönemde ihracatçı bu vergiyi genel hükümler çerçevesinde indirim konusu yapabilecektir.
İndirim ödenen KDV sinin KDV beyannamesinin mal iadeleri veya gerçekleşmeyen işlemler nedeniyle düzeltilecek KDV sütununa (34 nolu sütun) yazılmak suretiyle gerçekleştirilecektir. İndirimin mümkün olmaması halinde ihracatçının iade hakkı doğacaktır.
3- İhraç kaydıyla satın alınan mal İhraç edilemeyip malın tamamın veya bir
kısmının imalatçıya geri iade edilmesi hali;
Burada iki ayrı durum söz konusu olmaktadır.
a- Malın imalatçıya iadesi ihraç kayıtlı teslimin yapıldığı vergilendirme dönemde gerçekleşmişse genel muhasebe prensipleri gereğince düzeltme işlemi yapılacak ve dönem beyannamelerine işlem düzeltilmiş şekliyle yansıyacağından başkaca bir şey yapılmasına gerek olmayacaktır.
b- Malın imalatçıya iadesi ihraç kayıtlı teslimin yapıldığı vergilendirme döneminden sonra gerçekleşirse,
ihracatçı tarafından malın iade edildiği imalatçı adına fatura tanzim edilirken KDV hesaplanacak, hesaplanan KDV imalatçı tarafından ödenerek indirim konusu yapılacak, ihracatçıda tahsil edilen KDV olarak beyan edecektir.
İade edilecek KDV çıkmamış Sadece tecil edilecek KDV olup vergi tecil edilmişse, tecil edilen vergi gecikme zamlı olarak imalatçıdan tahsil edilecektir
İhraç kayıtlı satıştan dolayı imalatçının tecil edilen KDV si ile iade edilecek KDV sinin birlikte bulunması halinde iade edilecek KDV den ihracatçı tarafından iade edilen mala ait tecil edilen KDV miktarının tenzil edilmesi suretiyle iade miktarı hesaplanacak, yani iade azaltılacak, bu durumda imalatçıdan herhangi bir gecikme zammı talep edilmesi söz konusu olmayacaktır. İmalatçı adına tecil ile birlikte iade yapılmışsa ve tecil edilen vergi düzeltildiğinde fazla ve yersiz vergi iadesi alındığı tespit edilirse bu durumda vergi ziyaı hükümleri uygulanacaktır.
İmalatçının tahsil edilen vergi ve gecikme zammını ihracatçıya özel hukuk hükümleri çerçevesinde rücu hakkı mevcuttur. Rücu gerçekleştiği dönemde ihracatçı bu vergiyi genel hükümler çerçevesinde indirim konusu yapabilecektir.
İndirim ödenen KDV sinin KDV beyannamesinin mal iadeleri veya gerçekleşmeyen işlemler nedeniyle düzeltilecek KDV sütununa (34 nolu sütun) yazılmak suretiyle gerçekleştirilecektir.. Burada Vergi idaresince ihracatçı firmaya herhangi bir işlem tesis edilmeyecektir. zira alışta ödemediği KDV yi rücu yoluyla imalatçıya ödemiştir.
4-İhraç kayıtlı mal teslim alan İhracatçı ihraç kayıtlı aldığı malı ihraç etmeyip yurt içinde başka alıcılara satarsa;
Bu satış işlemi genel hükümler çerçevesinde KDV ye tabidir.
İade edilecek KDV çıkmamış Sadece tecil edilecek KDV olup vergi tecil edilmişse, tecil edilen vergi gecikme zamlı olarak imalatçıdan tahsil edilecektir
İhraç kayıtlı satıştan dolayı imalatçının tecil edilen KDV si ile iade edilecek KDV sinin birlikte bulunması halinde iade edilecek KDV den ihracatçı tarafından iade edilen mala ait tecil edilen KDV miktarının tenzil edilmesi suretiyle iade miktarı hesaplanacak, yani iade azaltılacak, bu durumda imalatçıdan herhangi bir gecikme zammı talep edilmesi söz konusu olmayacaktır. İmalatçı adına tecil ile birlikte iade yapılmışsa ve tecil edilen vergi düzeltildiğinde fazla ve yersiz vergi iadesi alındığı tespit edilirse bu durumda vergi ziyaı hükümleri uygulanacaktır.
İmalatçının tahsil edilen vergi ve gecikme zammını ihracatçıya özel hukuk hükümleri çerçevesinde rücu hakkı mevcuttur. Rücu gerçekleştiği dönemde ihracatçı bu vergiyi genel hükümler çerçevesinde indirim konusu yapabilecektir.
İndirim ödenen KDV sinin KDV beyannamesinin mal iadeleri veya gerçekleşmeyen işlemler nedeniyle düzeltilecek KDV sütununa (34 no lu sütun) yazılmak suretiyle gerçekleştirilecektir. Burada Vergi idaresince ihracatçı firmaya herhangi bir işlem tesis edilmeyecektir. zira alışta ödemediği KDV yi rücu yoluyla imalatçıya ödemiştir.
5-İhraç kayıtlı malın ihracatı gerçekleşmiş ancak imalatçının ihraç kayıtlı mal satışını yapmaya yetkili olmadığı sonradan anlaşılmışsa;
İade edilecek KDV çıkmamış Sadece tecil edilecek KDV olup vergi tecil edilmişse, tecil edilen vergi gecikme zamlı olarak imalatçıdan tahsil edilecektir
İhraç kayıtlı satıştan dolayı imalatçının tecil edilen KDV si ile iade edilecek KDV sinin birlikte bulunması halinde iade edilecek KDV den ihracatçı tarafından iade edilen mala ait tecil edilen KDV miktarının tenzil edilmesi suretiyle iade miktarı hesaplanacak, yani iade azaltılacak, bu durumda imalatçıdan herhangi bir gecikme zammı talep edilmesi söz konusu olmayacaktır. İmalatçı adına tecil ile birlikte iade yapılmışsa ve tecil edilen vergi düzeltildiğinde fazla ve yersiz vergi iadesi alındığı tespit edilirse bu durumda vergi ziyaı hükümleri uygulanacaktır.
İmalatçının tahsil edilen vergi ve gecikme zammını ihracatçıya özel hukuk hükümleri çerçevesinde rücu hakkı mevcuttur. Rücu gerçekleştiği dönemde ihracatçı bu vergiyi genel hükümler çerçevesinde indirim konusu yapabilecektir.
İndirim ödenen KDV sinin KDV beyannamesinin mal iadeleri veya gerçekleşmeyen işlemler nedeniyle düzeltilecek KDV sütununa (34 no lu sütun) yazılmak suretiyle gerçekleştirilecektir. İndirimi mümkün olmazsa ihracatçıya bu vergi iade edilir. Burada Vergi idaresince ihracatçı firmaya herhangi bir işlem tesis edilmeyecektir. zira alışta ödemediği KDV yi rücu yoluyla imalatçıya ödemiştir.
6-İhraç kayıtlı mal süresinde ihraç edilmiş ancak herhangi bir nedenle geri
gelmişse;
Genel prensip imalatçıya ödenmeyen KDV nin Gümrük idaresine ihracatçı tarafından ödenmek suretiyle geri gelen malların ithalat rejimine tabi tutulmasıdır.
Bu ödemenin yapıldığını tevsik eden gümrük makbuzu veya vezne alındısının imalatçı tarafından bağlı olduğu Vergi Dairesine ibrazı halinde imalatçının tecil edilen vergisi terkin edilecektir
Mal Gümrükte KDV ödenerek ithal rejimine tabi olarak ithal edilmiş sayılacağı için gümrük idaresince düzenlenen alındının vergi Dairesine ibrazı kaydıyla tecil edilen vergi terkin edilecektir. Bu malın daha sonra imalatçıya veya başkasına satışı genel hükümlere tabi olacaktır.
7-DİİB kapsamında satın alınan hammaddelerden üretilen mallar alıcı tarafından hangi nedenle olursa olsun belgede yazılı sürelerde ihraç esilemezse, tecil-terkine konu edilen vergi tecil tarihinden itibaren vergi ziyaı cezalı ve gecikme faizli olarak alıcıdan (Belge sahibinden) tahsil edilir.Süresinden sonra ihraç edilir veya YMM raporu süresinden sonra ibraz edilirse alıcıya aynı müeyyideler uygulanır. Ancak satıcının tecil edilen vergisi terkin edilir varsa iadesi yapılır. İhracat yapılamaz veya YMM raporu ibraz edilemezse satıcının sadece tecil edilen vergisi terkin edilir iade yapılmaz. Burada rücu hükümleri uygulanamaz.
Mustafa gürhan ACAR Lütfi Çetin ÇALI
Balıkesir Vergi Dairesi Başkanı Bursa V.D.Bşk.lığı
Ertuğrulgazi Vergi Dairesi Müdür Yrd.
