İşgücü Hizmetlerinde KDV Tevkifatı

[T U R K O]

İbrahim BULUT Vergi Denetmeni

İşgücü Hizmetlerinde KDV Tevkifatı
I-GİRİŞ
Vergi mevzuatımızda birçok vergi güvenlik müessesi bulunmaktadır. Bu müesseselerden biri de Katma Değer Vergisi Kanunu'nun 9/1'nci maddesinde yer alan KDV sorumluluğudur. Söz konusu yasa maddesi ile mükellefin Türkiye içinde ikametgâhının, işyerinin, kanunî merkezi ve iş merkezinin bulunmaması hallerinde ve gerekli görülen diğer hallerde, vergi alacağının emniyetle tahsil edilebilmesi amacıyla vergiye tabi işlemlere taraf olanları verginin ödenmesinden sorumlu tutulmaları konusunda Maliye Bakanlığına yetki verilmiştir. Bakanlık, anılan yetkisi uyarınca bir çok işlemi tevkifat kapsamına almıştır. 01.12.2005 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere 96 Seri No.lu KDVGT ile işgücü hizmetlerinin temin edilmesi işlemi de tevkifat kapsamına alınmıştır. Söz konusu tebliğ ile KDV mükelleflerinin alt işverenlerden veya bu konuda faaliyette bulunan diğer işletmelerden temin ettikleri işgücü hizmetine ait KDV?nin % 90?ının tevkifata tabi tutulması esası getirilmiştir.
II- İŞGÜCÜ TEMİN HİZMETLERİNDE KDV TEVKİFAT UYGULAMASI
KDVK? nın 4. maddesine hizmet, bir şeyi yapmak, işlemek, meydana getirmek, imal etmek, onarmak, temizlemek, muhafaza etmek, hazırlamak, değerlendirmek, kiralamak, bir şeyi yapmamayı taahhüt etmek gibi, şekillerde gerçekleşebileceği şeklinde tanımlanmıştır. İşgücü temini ise, işletmelerin mal veya hizmet üretimlerine ilişkin olarak ihtiyaç duydukları işgücünü kendilerine hizmet akdi ile bağlı ücretli statüsünde hizmet erbabı çalıştırarak temin etmek yerine, alt işverenlerden veya bu alanda faaliyette bulunan diğer kurum, kuruluş veya organizasyonlardan satın almaları olarak tanımlanmaktadır.
Söz konusu düzenleme, işgücü temini şeklindeki hizmetleri kapsamakta olup işgücü temin hizmeti dışındaki hizmet ifaları, bu tevkifat uygulaması kapsamında değerlendirilmeyecektir. Diğer genel tebliğlere göre tevkifat kapsamına alınmış olan hizmet ifalarında, ilgili genel tebliğler uyarınca tevkifat uygulanmaya devam olunacaktır.
96 Seri No.lu Tebliğ ile, işgücü temin hizmetlerinde tevkifat yapmak zorunda olanlar sadece KDV mükellefi olanlar iken, KDV mükellefi olmasa bile, 91 Seri No.lu Tebliğin (A/2) bölümünde sayılan ve aşağıda yer verdiğimiz kurum ve kuruluşların da 97seri No.lu Tebliğ ile 05.01.2006 tarihinden geçerli olmak üzere faaliyetleri ile ilgili olarak temin edecekleri işgücü hizmetlerinde %90 oranında tevfkifat yapmaları zorunluluğu getirilmiştir.
- Genel bütçeye dahil daireler, katma bütçeli idareler, il özel idareleri, belediyeler ve bunların teşkil ettikleri birlikler,
- Döner sermayeli kuruluşlar,
- Kanunla kurulan kamu kurum ve kuruluşları,
- Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları,
- Üniversiteler (vakıf üniversiteleri hariç),
- Kanunla kurulan veya tüzel kişiliği haiz emekli ve yardım sandıkları,
- Bankalar ve özel finans kurumları,
-Kamu iktisadi teşebbüsleri (Kamu İktisadi Kuruluşları, İktisadi Devlet Teşekkülleri),
- Özelleştirme kapsamındaki kuruluşlar,
- Organize sanayi bölgeleri ile menkul kıymetler, vadeli işlemler borsaları dahil bütün borsalar,
- Yarıdan fazla hissesi doğrudan yukarıda sayılan kurum ve kuruluşlara ait olan (tek başına ya da birlikte) kurum, kuruluş ve işletmeler,
Diğer taraftan 91 Seri No.lu KDVGT?nin (A/2) bölümüne göre hizmet alımlarında tevkifat uygulayacak olan ve yukarıda sayılı kurum, kuruluş ve işletmelerin belirtilen türden işgücü hizmetini kendilerinin vermeleri halinde ise işgücü hizmet bedelleri üzerinden hesaplanan KDV üzerinden tevkifat yapılmayacaktır.
İlgili tebliğlerde yapılan açıklamalar ve verilen örneklere göre bir hizmetin işgücü temin hizmeti kapsamında tevkifata tabi tutulabilmesi için aşağıda sayılı şartların birlikte bulunması gerekmektedir.
- İşgücü temin hizmetinde, kiralanan işgücünün firmanın normalde bordrolu işgücü çalıştırmayı gerektiren işlerde çalıştırması,

- Yapılan sözleşmede, kiralanan hizmet değil, işgücünün kendisi olmalıdır.

- Temin edilen işgücünün başka mükelleflerin bordrosunda yer alarak ücret alması,

- İşgücünün kiracı konumundaki işverenin gözetim ve denetiminde, kendi belirlediği zamanda ve görev yerlerindeki işinde çalıştırılması,

- Temin edilen işgücünün mal ve hizmet üretiminde çalıştırılması esas olmakla beraber, belirtilen şartlarda diğer işlerde çalıştırılması tevkifat yapılmasına engel değildir.
Başkalarının bordrosunda yer alan işçileri kendi emir ve komutasında, belirleyeceği zaman ve kendi işlerinde çalıştırılan mükelleflerin bu işgücü temin hizmeti karşılığında kendilerine düzenlenen faturalarda hesaplanan Katma Değer Vergisinin %90 ?ını anılan tebliğler uyarınca tevkifata tabi tutarak 2 no.lu KDV beyannamesi ile vergi dairesine beyan edip ödeyecek aynı zamanda 1 no.lu KDV beyannamesi ile bu tutarı indirim konusu yapacaklardır.Hesaplanan KDV?nin kalan %10 ise işgücü temin hizmeti karşılığında düzenlenen faturanın yasal defterlere kaydedildiği vergilendirme dönemine ait KDV beyannamesinde indirim konusu yapılması gerekmektedir.
İşgücü temin hizmetinin serbest bölgelerde verilmesi durumunda; Katma Değer Vergisi Kanunu'nun 17/4-ı maddesine göre serbest bölgelerde verilen hizmetler KDV?den istisna edilmiş olup düzenlenecek faturalarda KDV hesaplanmayacaktır. İstisna uygulamasında hizmetin bizzat serbest bölgede verilmesi zorunluluğu bulunmaktadır. Bundan dolayı serbest bölgede bizatihi verilen işgücü temin hizmetleri 96 ve 97 Seri No.lu KDVGT?leri uyarınca tevkifata konu olmayacaktır.
III - TEVKİFATTAN DOĞAN KATMA DEGER VERGİSİNİN İADESİ
İşgücü temin hizmeti sunan mükelleflerin düzenlemiş oldukları faturalardaki KDV?nin tevkifata tabi tutulmasından dolayı mükellefler indiremedikleri KDV?yi nakden ve mahsuben iadeye konu edebilirler. Mükellef isterse iade hakkını indirim yoluyla da kullanabilir. İadesi gereken KDV?nin nakden veya mahsuben yerine getirilmesi, miktarına bakılmaksızın sadece banka teminat mektubu veya vergi inceleme raporu karşılığında yerine getirilebilecektir. Teminat mektupları vergi inceleme raporuna göre çözülecektir. Diğer KDV iade hakkı doğuran işlemlerde iade, YMM raporu ile yerine getirilebiliyorken işgücü temin hizmetleri kapsamında doğan KDV iade alacağının YMM tasdik raporu kapsamında iadesi mümkün değildir. KDV tevkifatı nedeniyle iade alınacak tutar en fazla tevkif edilen KDV tutarı kadar olacaktır.
İade talepleri, KDV beyannamesinin dilekçe ve eklerinin (İade talep dilekçesi, faturaların onaylı listesi, indirilecek ve yüklenilen KDV listesi, banka teminat mektubu) vergi dairesine ibraz edildiği tarihte yerine getirilecektir.
IV- KONUYLA İLĞİLİ ÖRNKELER
Örnek 1 : (A) firması, işyeri merkezinin farklı bir binaya taşınması için (B) firması ile anlaşma yapmış, (B) firması taşıma işini 6 eleman kullanarak sözleşme şartlarına uygun olarak yerine getirmiştir. Bu işlemde işgücü temin hizmeti değil taşıma hizmeti alınması söz konusu olduğundan tevkifat uygulanmayacaktır. Ancak (B) firması, taşıma işinde kullanacağı elemanları (C) firmasından temin etmişse, taşıma işinde kullanılacak elemanların sevk ve idaresi (B) firmasında olduğundan söz konusu elemanların (C) firmasından temini tevkifata tabi olacaktır.

Örnek 2 : (A) bankası ile mali müşavirlik hizmeti sunmak üzere anlaşması bulunan (B) mali müşavirlik işletmesinin bazı elemanları, belirli dönemlerde kayıtlarını tutmak üzere (A) bankasının mekânlarında çalışmaktadır. Eleman tahsisi şeklindeki bu hizmet, mali müşavirlik hizmetinin tamamlayıcısı olarak sunuluyor ve bedeli de mali müşavirlik bedeli içinde tahsil ediliyorsa tevkifata tabi olmayacaktır. Ancak muhasebe kayıtlarının tutulması işini yapan elemanlar, 3568 sayılı Kanun?un 2. maddesinde belirtilen meslekî hizmetlere ilişkin anlaşma bulunmayan herhangi bir firmadan temin ediliyorsa tevkifat uygulanacaktır.

Örnek 3: X bankası ile özel güvenlik hizmeti veren Y şirketi arasında bankanın şubelerinin güvenliğinin sağlanması konusunda imzalanan güvenlik hizmeti alım sözleşmesi ile güvenlik ve koruma hizmetlerinin sağlanması taahhüt edilmiştir. Güvenlik şirketinin bu hizmeti kendi emir ve talimatları doğrultusunda ve kendi bordrosunda yer alan personeli ile vermesi halinde dahi burada söz konusu olan işgücü temin hizmeti olmayıp güvenlik hizmeti alımıdır. Dolayısıyla güvenlik hizmetinden dolayı 96 ve 97 Seri No.lu KGVGT tebliğlerine göre kesinti yapılmayacaktır. Ancak banka 91 Seri No.lu Tebliğin (A/2) bölümünde sayıldığından Y şirketinin kendisine düzenleyeceği faturada yer alan hesaplanan KDV?nin 4/5?ine (104 seri No.lu KDVGT ile) kesinti uygulayacaktır.

V- KONUYLA İLĞİLİ MUKTEZALAR
* ?.firmanız tarafından mankenlik, fuar hostesliği ve oyunculuk yapmak üzere çeşitli reklam ve film ajanslarına temin edilen şahısların, söz konusu faaliyetleri kendi nam ve hesaplarına mutad meslek olarak (aynı yılda yada birbirini takip eden yıllarda birden fazla yapılması ) icra etmeleri halinde serbest meslek faaliyeti kapsamında bu şahıslara yapılan ödemeler KDV?ne tabi olacak, söz konusu faaliyetin arızi olarak yapılması halinde ise, arızi serbest meslek kazancı KDV?nin konusuna girmediğinden vergiye tabi olmayacaktır. (İstanbul VDB, 12.03.2007 tarih ve 1759 sayılı)

** ? hastanelerin doktor olan ortakları tarafından hastanenin kontrolü altında verilen sağlık hizmeti, ?işgücü temin hizmeti? değil ?sağlık hizmeti? olarak kabul edilmesi nedeniyle 96 Seri No?lu KDV Genel Tebliğinde düzenlenen tevfikat uygulaması kapsamında değerlendirilmeyecektir. Yine, sağlık hizmetinin başka kurumlardan temin edilmesi halinde de tevkifat uygulanmayacaktır. Ancak, sağlık hizmetinin başka kurumlardan kiralanan elemanlara (bordroda kayıtlı ortaklar dahil) yaptırılması halinde tevkifat uygulanması gerekmektedir. (İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı, 09.11.2006 tarih ve B.07.1.GİB.4.34.17.01.09.8616 sayılı)

*** ?A.Ş.?nin taahhüt ettiği ?. Çelik Konstrüksiyonları imali ve montajı işlerinin, ?.?de kurulu Çelik Konstrüksiyon ve Makine Fabrikası tesislerinde yapılması işi sözleşme kapsamında ve taşeron firma olarak yapılan bir iş olduğundan, 96 ve 97 Seri No?lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliğleri kapsamında yapılan açıklamalar çerçevesinde tevkifata tabi olmayacaktır.(Ankara VDB, 30.01.2006 tarih ve B.07.1.GİB.4.06.17.01/2006-KDV-2-14009-13 sayılı)
**** ?şirketinizce bu alanda faaliyet gösteren diğer firmalardan harita çizim işinde kullanılmak üzere eleman temini ya da yine bu alanda faaliyet gösteren firma veya kamu kurumlarına kendi işçilerinizle yapacağınız eleman temini hizmetleri 96 Seri Nolu Katma Değer Vergisi Kanunu Genel Tebliği kapsamında % 90 oranında katma değer vergisi tevkifatına tabi tutulacaktır. (Ankara VDB, 09.02.2006 tarih ve B.07.1.GİB.4.06.17.01/KDV-14009-33 sayılı)

VI- SONUÇ
Katma Değer Vergisi Kanunu?nun(KDVK) 9. maddesi, Maliye Bakanlığı?na vergi alacağının emniyet altına alınmasına yönelik bazı düzenlemeler yapma yetkisi veriyor. Bakanlık bu yetkisi kapsamında vergiye tabi işlemlere taraf olanları verginin ödenmesinden sorumlu tutabilmektedir. Bu kapsamda 01.12.2005 tarihinden itibaren iş gücü hizmeti alımlarında da KDV tevkifatı uygulaması getirilmiş olup ,KDV mükelleflerinin alt işverenlerden veya bu konuda faaliyette bulunan diğer işletmelerden temin ettikleri işgücü hizmetine ait KDV?nin yüzde 90'ının tevkifata tabi tutulması zorunluluğu getirilmiştir. Bu yazımızda söz konusu düzenlemeye ilişkin açıklamalar yapılmıştır.

KAYNAKÇA :
1. 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu
2. www.ivdb.gov.tr
3. www.avdb.gov.tr
- 18.11.2005 tarih ve 25997 sayılı Resmi Gazete?de yayımlanmıştır.
- 28.02.2004 tarih ve 25387 sayılı Resmi Gazete?de yayımlanmıştır.
- 31.12.2005 tarih ve 4.mük.26040 sayılı Resmi Gazete?de yayımlanmıştır.
- B.Bayraktar, S.Turan, ?İşgücü Hizmetlerinde Tevkifat Uygulaması? Vergi Dünyası Dergisi, Sayı :31
- 01.05.2007 tarih ve 26509 sayılı Resmi Gazete?de yayımlanmıştır.