Ynt: Sınıf Değiştirme ( Lokanta)
Lokanta işletmeleri satın aldıkları ürünü olduğu gibi yada işledikten sonra sattıklarından dolayı 177/1.maddesine girdiğine dair danıştay kararı olduğunu biliyorum fakat bulamadım
177/1 olarak dikkate almamız gerekir.
Dairesi Karar Yılı Karar No Esas Yılı Esas No Karar Tarihi
ÜÇÜNCÜ DAİRE 2007 994 2006 2472 03/04/2007
KARAR METNİ
LOKANTACILIK FAALİYETİNDE ALINAN VE İMALATA SEVK EDİLEN HAMMADDELERİN, BİR ÇEŞİT ÜRETİME TABİ TUTULMASIYLA ELDE EDİLEN EMTİANIN SATIŞIYLA HASILAT ELDE EDİLDİĞİNDEN; ENVANTER DEFTERİNE DÖNEM STOKUNU SADECE PARASAL TUTAR OLARAK KAYDEDEN DAVACININ, DÖNEM KAZANCININ RANDIMAN YÖNTEMİYLE TESPİTİNE OLANAK BULUNMADIĞI GİBİ, ALIŞ VE SATIŞ FATURALARINA GÖRE VE EMTİANIN CİNS VE MİKTARI BELİRTİLEREK ENVANTERİ DE YAPILAMAYACAĞI AÇIK OLMAKLA BİRLİKTE, CEZALI TARHİYATIN RANDIMAN İNCELEMESİ YAPILMADIĞINDAN KALDIRILMASI YOLUNDAKİ VERGİ MAHKEMESİ KARARINDA, HUKUKA UYGUNLUK BULUNMADIĞI HK.<
Temyiz Eden : Vergi Dairesi Müdürlüğü
Karşı Taraf : ? İnşaat Gıda Sanayi Ticaret Limited Şirketi
İstemin Özeti : Lokanta işleten davacı şirketin defter ve belgelerinin incelenmesi sonucu dönem sonu stok tutarının envanter defterine cins ve miktar belirtilmeksizin sadece parasal tutar olarak kaydedildiği görüşüyle düzenlenen inceleme raporu uyarınca 2000 yılı için re'sen salınan vergi ziyaı cezalı kurumlar vergisi, geçici vergi ve fon payı ile kesilen özel usulsüzlük cezasını; envanter defterine dönem sonu stokunun tür ve miktar itibarıyla değil sadece parasal tutar olarak kaydedilmesi re'sen takdir nedeni olmakla birlikte, incelemenin amacının kayıt dışı hasılatın gerçeğe en yakın şekilde tespitini gerektirdiği, tarhiyatın dayanağı olan inceleme raporunda ise, alış ve satış belgelerine göre kaydi ve fiili envanter çıkarıldıktan sonra hasılat ortalamaları veya emsal olabilecek işletmelerin stok ve karlılık durumlarıyla karşılaştırılarak somut verilerden hareket etmek suretiyle hasılat farkı bulunup bulunmadığının tespiti gerekirken, lokanta işletmeciliğinde bu kadar yüksek tutarda stok olmaması gerektiğinden hareketle bulunan matrah farkı üzerinden yapılan tarhiyatın ve kesilen cezanın hukuka aykırı olduğu gerekçesiyle kaldıran Bursa Vergi Mahkemesinin 8.2.2006 gün ve E:2005/90, K:2006/216 sayılı kararının; lokantacılıkta sunulan hizmete ilişkin temel giderlerin günlük olarak alınıp günlük olarak tüketilmesi nedeniyle bu tür işletmelerde dönem sonu stoku olarak sadece içecek türü emtianın olabileceği, davacı şirketin türü ve miktarı belli olmayan 52.556.750.00 lira kıymetinde dönem sonu stoku bulunmasının iktisadi ve ticari icaplara uygun olmadığı, yapılan tarhiyatın ve kesilen cezanın yasal olduğu ileri sürülerek bozulması istenmiştir.
Savunmanın Özeti : Temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmuştur.
Tetkik Hakimi : Kutlay TELLİ
Düşüncesi : Temyiz dilekçesinde ileri sürülen iddialar Vergi Mahkemesi kararının bozulmasını sağlayacak durumda bulunmadığından, temyiz isteminin reddi gerektiği düşünülmektedir.
Savcı : Nurten KARAÇAY
Düşüncesi : Lokanta işletmeciliği yapan davacının uyuşmazlık dönemine ait işlemlerinin incelenmesi sonucu düzenlenen inceleme raporuna dayanılarak adına re'sen yapılan cezalı tarhiyata karşı açılan davayı kabul eden mahkeme kararı temyiz edilmiştir.
Cezalı tarhiyata dayanak alınan inceleme raporu ve eki tutanaktan, davacının dönem sonu envanterini, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 188.maddesi hükmüne uygun olarak düzenlenmediği sabit olup, bu tesbit davacının dönem matrahının re'sen takdirini gerektirmektedir.
Defter kayıtları ve bunlarla ilgili belgeleri vergi matrahının doğru ve kesin olarak tesbitine imkan vermeyecek derecede noksan bulunan davacının dönem matrahının belirlenmesinde; davacının hukuken itibar edilecek maddi delil hükmünde olan tutanaktaki ifadesinin esas alınmasıyla belirlenmesinde kanuna aykırılık bulunmadığından incelemenin eksik yapıldığı gerekçesiyle davanın kabulü yolunda verilen kararda hukuka uygunluk görülmemiştir.
Açıklanan nedenle temyiz isteminin kabulü ile temyize konu mahkeme kararının bozulmasının uygun olacağı düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Üçüncü Dairesince işin gereği görüşülüp düşünüldü:
213 sayılı Vergi Usul Kanununun 30'uncu maddesinde,re'sen vergi tarhının vergi matrahının tamamen veya kısmen defter, kayıt ve belgelere veya kanuni ölçülere dayanılarak tespitine imkan bulunmayan hallerde vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlarca düzenlenmiş vergi inceleme raporlarında belirtilen matrah veya matrah kısmı üzerinden vergi tarh olunması olduğu, aynı maddenin (4) işaretli bendinde defter, kayıtlar ve bunlarla ilgili vesikaların vergi matrahının doğru ve kesin olarak tespitine imkan vermeyecek derecede noksan, usulsüz ve karışık olması dolayısıyla ihticaca salih olmaması durumunun re'sen tarh nedeni olduğu, aynı Kanunun 186'ncı maddesinde envanter çıkarmanın bilanço günündeki mevcutları, alacakları ve borçları saymak, ölçmek, tartmak ve değerlemek suretiyle kesin bir şekilde ve müfredatlı olarak tespit etmek olduğu hükmüne yer verilmiştir.
Tarhiyatın dayanağı olan raporda, dönem sonu stokunun envanter defterine cins ve miktar itibarıyla değil, sadece parasal tutar olarak kaydedildiğinin saptanması nedeniyle randıman incelemesi yapılamadığının belirtildiği, şirket yetkilisinin emtia stokuna ilişkin bilgisinin bulunmadığı ve uyuşmazlık konusu yılda ortalama %20 brüt karlılık oranlarının olduğu yolundaki beyanına göre bu oranın satılan malın maliyetine uygulanması sonucu kayıt dışı bırakıldığı saptanan net hasılat tutarı üzerinden dava konusu cezalı tarhiyatın yapıldığı ve özel usulsüzlük cezası kesildiği anlaşılmaktadır.
Olayda dönem sonu stokunu envanter defterine cins ve miktar itibarıyla değil sadece parasal tutar olarak kaydeden davacının, dönem sonu envanterini 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 186 ve devamı maddelerde öngörülen hükümlerine uygun düzenlememesi nedeniyle dönem matrahının re'sen tarh yoluyla oluşturulmasında Vergi Usul Kanununun 30'uncü maddesinin 4'üncü fıkrasına aykırılık görülmemiştir.
Randıman yöntemi; imalatçıların üretim miktarının, imalata giren hammadde veya yarı mamül miktarına göre denetlenmesini sağlayan bir tekniktir. Lokantacılık faaliyetinde satın alınan emtianın alındığı gibi satılmasıyla değil, alınan ve imalata sevk edilen hammaddelerin bir çeşit üretime tabi tutulmasıyla elde edilen emtianın satışıyla hasılatın sağlandığı göz önüne alındığında, envanter defterine dönem stokunu sadece parasal tutar olarak kaydeden davacının dönem kazancının randıman yöntemiyle tespitine olanak bulunmadığı gibi, alış ve satış faturalarına göre ve emtianın cins ve miktarının belirtilerek envanterinin de yapılmasına olanak bulunmamaktadır. Bu nedenle defter ve kayıtları ve bunlarla ilgili belgeleri vergi matrahının tespitine imkan vermeyecek derecede noksan bulunan davacının dönem matrahının re'sen belirlenmesinde hukuka aykırılık bulunmadığından, cezalı tarhiyatın kaldırılmasında hukuka uygunluk görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle temyiz isteminin kabulü ile Bursa Vergi Mahkemesinin 8.2.2006 gün ve E:2005/90, K:2006/216 sayılı kararının bozulmasına, 492 sayılı Harçlar Kanununun 13'üncü maddesinin (j) bendi parantez içi hükmü uyarınca alınması gereken harç dahil olmak üzere yargılama giderlerinin yeniden verilecek kararda karşılanması gerektiğine, 3.4.2007 gününde oyçokluğuyla karar verildi.
KARŞI OY
Temyiz başvurusu; davacı adına, 2000 yılının muhtelif dönemleri için re'sen salınan cezalı vergiler ve özel usulsüzlük cezası için beş ayrı ihbarname ile tebliğ olunan işlemlere karşı, aynı dilekçeyle açılan davanın esasına girilerek kurul halinde verilen vergi mahkemesi kararının bozulması istemine ilişkindir.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 5'inci maddesinin 1'inci fıkrasında, aralarında maddi veya hukuki yönden bağlılık ya da sebep-sonuç ilişkisi bulunması halinde birden fazla idari işlemin bir dilekçe ile idari davaya konu edilebilmesine olanak tanıyan düzenlemenin amacı; aynı yargı yerinin görevine giren ve çözümleri ayrı emek gerektirmeyen idari uyuşmazlıkların aynı dava içerisinde görülmeleri sağlanarak, gereksiz zaman israfı ile masrafın önlenmesi ve farklı kararların verilebilmesi riskinin ortadan kaldırılmasıdır. Ancak; aralarında maddede aranan biçimde bağlılık ya da ilişki bulunsa bile, birden fazla idari işlemin aynı dilekçeyle idari davaya konu edilebilmesi için; bu durumun, kamu düzeni için öngörülen usul ve görev kurallarını ve bu kurallarla korunan ve Anayasa'nın 37'nci maddesinde öngörülen "kanuni hakim ilkesi"ni ihlal ediyor olmaması da gereklidir. Örneğin; bu nedenle, Danıştayın ilk derece mahkemesi olarak görevine giren davaya konu edilebilecek nitelikteki bir işlemle, idare veya vergi mahkemelerinin görevine giren davalara konu olması gereken bir işlemin; idare ve vergi mahkemelerince kurul halinde çözümlenmesi gereken davaya konu edilebilecek işlemle, 2576 sayılı Bölge İdare Mahkemeleri, İdare Mahkemeleri ve Vergi Mahkemelerinin Kuruluş Ve Görevleri Hakkında Kanunun 7'nci maddesi uyarınca, bu mahkemelerin hakimlerinden biri tarafından görülebilecek nitelikteki davaya konu edilmesi gereken işlemin, aralarında açıklanan nitelikteki bağlılık veya ilişkiye karşın; birlikte ve aynı dilekçe ile aynı yargı yerinde idari davaya konu edilmeleri olanaklı değildir. Böyle bir duruma, kamu düzeniyle ilgili olan görev kuralını ve konusu belli miktarı geçmeyen davaların tek hakimce çözümlenmesini zorunlu kılan, "kanuni hakim ilkesi"ni ihlal edici sonuçları nedeniyle izin verilemez.
Aynı nedenle, her biri ayrı idari davaya konu edildiğinde idare ve vergi mahkemelerinin hakimlerinden biri tarafından çözümlenmesi gereken; yani yarattıkları idari uyuşmazlıkların çözümü tek hakimin görevine giren birden fazla işlemin konu unsurunu oluşturan meblağların toplamının tek hakimin görevinin sınırını oluşturan miktarı aşıyor olmasına bakılarak; bu işlemlerin, davanın idare ve vergi mahkemelerinin kurul halindeki oluşumuyla çözümlenmesini gerektirecek ve bu davalarda verilecek kararların tabi oldukları olağan kanun yolunun değişmesi sonucunu yaratacak biçimde birlikte ve aynı dilekçe ile idari davaya konu edilmeleri uygun görülemez.
Bu bakımdan; her biri, 2576 sayılı Kanunun yukarıda sözü edilen 7'nci maddesinde tek hakimle görülmesi gereken davalar için öngörülen ve anılan Kanunun 4577 sayılı Kanunun 4'üncü maddesiyle değişik Ek 1'inci maddesi uyarınca yeniden değerleme oranında yapılan artırma sonucu davanın açıldığı yıl için tespit olunan 5.390 Yeni Türk Liralık sınırının altında kalan beş ayrı ihbarnameyle ilgili davaya ait olan ve 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 5'inci maddesinin 1'inci fıkrasına uygun bulunmayan dilekçenin, Mahkemece, aynı Yasanın 15'inci maddesinin 1'inci fıkrasının (d) bendi uyarınca reddedilmesi gerekirken; dosyanın tekemmül ettirilerek, davanın esası hakkında karar verilmesinde isabet görülmemiştir.
Bu nedenle, mahkeme kararının 2577 sayılı Kanunun 49'uncu maddesinin 1'inci fıkrasının (c) bendinde yer alan, usul hükümlerine uyulmamasının bozma sebebi olduğuna dair hüküm uyarınca bozulması gerektiği oyu ile karara katılmıyorum.
(DAN-DER; SAYI : 116)
BŞ/ÖEK
