Arsa ve Konut Yapı Kooperatifi
sayın canpolat olayı vergi kanunları acısından inceleyelim
kurumlar vergisi açısından:
5422 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 7. maddesinin 16 numaralı bendinde, kooperatiflerin, esas mukavelelerinde;
a- Sermaye üzerinden kazanç dağıtılmaması,
b- İdare meclisi başkan ve üyelerine kazanç üzerinden hisse verilmemesi,
c- İhtiyaç akçelerinin ortaklara dağıtılmaması,
d- Münhasıran ortaklarıyla iş görülmesi
şartlarının yazılı bulunması ve fiilen de bu kayıt ve şartlar dahilinde faaliyet göstermeleri halinde kurumlar vergisinden muaf tutulacakları hükme bağlanmıştır
kdv kanunu acısından :
konut yapı kooperatiflerinin üyelerine konut teslimleri kdvden istisnadır.
kdvk 17/k
Konut yapı kooperatiflerine inşaat taahhüt hizmeti veren mükellefler istisna kapsamındaki işlemlerle ilgili alış vesikalarında gösterilen veya bu işlerin maliyetleri içinde yer alan katma değer vergisini indirim konusu yapamayacaklar ancak gelir ve kurumlar vergisi yönünden gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alabileceklerdir.
Konut yapı kooperatiflerine yapılan inşaat taahhüt işlerine (% 1) KDV oranı uygulanabilmesi için kooperatifin konut yapı kooperatifi olması, işin konut yapı kooperatifine yapılması, inşaat yapı ruhsatının münhasıran konut yapı kooperatifi adına düzenlenmiş olması ve yapılan işin inşaat işi olması ve taahhüde dayanması gerekmektedir.
69 seri no.lu KDV Genel Tebliği’ne göre sadece KDVK’nun 17/4-k maddesinde düzenlenen istisna kapsamına giren işlemleri bulunan ve KDV’ye tabi başka işlemleri bulunmayan konut yapı kooperatiflerinin mükellefiyet tesis ettirmelerine ve KDV beyannamesi vermelerine gerek bulunmadığı açıklanmıştır. Bu nedenle sadece üyelerine konut tesliminde bulunan konut yapı kooperatiflerinin vergiye tabi başka işlemleri bulunmaması şartıyla katma değer vergisi mükellefiyeti tesis ettirilmeyecek ve katma değer vergisi beyannamesi vermeyecektir
gelir vergisi açısından:
kooperatifler, aşağıdaki bentlerde sayılan ödemeleri (avans olarak ödenenler dahil) nakden veya hesaben yaptıkları sırada, istihkak sahiplerinin gelir vergilerine mahsuben tevkifat yapmaya mecburdurlar
koop.kurumlar vergisinden istisna olup olmaması önemli değildir.
Gelir Vergisi Kanunu’nun 94. maddesi kapsamında kooperatifler yaptıkları ödemelerden tevkifat yapacak mükelleflerarasında sayılmış, aynı maddenin 1. fıkrasında da hizmet erbabına ödenen ücretlerden stopaj yapılacağı hükmedilmiştir. Bu durumda kurumlar vergisinden muaf olsun olmasın kooperatiflerin yaptıkları her türlü ücret ödemelerinden stopaj yapma mükellefiyetleri bulunmaktadır.
celal elibüyük
smmm-ist
yaklasım dergisinden alıntı:
ÜST KURULUŞLARA GİRME ZORUNLULUĞU
1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’nun 93. maddesinde; kooperatiflerin kurumlar vergisi muafiyeti ile ilgili olarak Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 7/16. maddesinde yer alan muafiyet şartlarına atıf yapılmış ancak bu muafiyetten faydalanabilmek için ayrıca kooperatifin varsa üst kuruluşlara girmesi şartı getirilmiştir (7).
Kooperatifler için üst kuruluş kooperatif birlikleridir. Kooperatif birlikleri konuları aynı veya birbiri ile ilgili nitelikte olan yedi veya daha çok kooperatif tarafından kooperatif şeklinde kurulur. Birliklerin kurulacağı bölgeler Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından belirlenir ve her bölgede aynı çalışma konularına sahip birden fazla birlik kurulamaz (8).
Kooperatif birlikleri için bir üst kuruluş ise kooperatifler merkez birlikleridir. Aynı çalışma konularına sahip kooperatif birlikleri birden fazla kooperatif merkez birliği kuramazlar (9).
Hem Kooperatifler Kanunu’nun 93. maddesinde hem de Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 4369 sayılı Kanunla değişik 7/16. maddesinde kooperatiflerin kurumlar vergisi muaflığından faydalanabilmesi için, faaliyete geçen üst kuruluşlara girmek
zorunda oldukları hüküm altına alınmıştır. Kooperatiflerin girmek zorunda bulundukları üst kuruluşlar faaliyet halinde değilse, başka bir deyişle henüz kurulmamışlarsa, kooperatiflerin kurumlar vergisi muaflığından fayda-lanmaları için “bir üst kuruluşa girmiş olma” şartı aranmayacaktır.
Kooperatif ana sözleşmelerinde yıl içinde yapılacak değişikliklerle kurumlar vergisi Kanunu’nun 7. maddesinin 16 numaralı bendindeki muafiyet şartlarına yer verilmesi ve kooperatifin faaliyet gösterdiği bölgede ve alanda kurulmuş bulunan üst birlik varsa bu birliğe üye olunması halinde; muafiyet şartlarını taşıyan ana sözleşmenin Ticaret Sicili Gazetesi’nde yayımlandığı tarihten itibaren kooperatifin kurumlar vergisinden muaf tutulması gerekir.
Öte yandan, yıl içinde, muafiyet şartlarının kaybedilmesi halinde, bu tarihten itibaren kooperatiflerin kurumlar vergisi mükellefi olacağı tabidir
