S
SMMM Kenan GÜMÜŞ
Ziyaretçi
Sevgili Arkadaşlar,
İş Kanunu ve Bazı Esnafların bu kanundan muafiyeti hakkındaki bir yazıyı, değerlendirmeyi hatırlatmak istiyorum.
İş Kanunu’nun 1. maddesinde,
“Amaç ve kapsam
MADDE 1. - …
Bu Kanun, 4 üncü maddedeki istisnalar dışında kalan bütün işyerlerine, bu işyerlerinin işverenleri ile işveren vekillerine ve işçilerine faaliyet konularına bakılmaksızın uygulanır.”,
4/i. maddesinde,
“İstisnalar
MADDE 4.- Aşağıda belirtilen işlerde ve iş ilişkilerinde bu Kanun hükümleri uygulanmaz;
İ. 507 sayılı Esnaf ve Sanatkârlar Kanununun 2 nci maddesinin tarifine uygun üç kişinin çalıştığı işyerlerinde.”
Hükümlerini değerlendirdiğimizde, yasadaki tanıma uygun olarak faaliyet gösteren ve EN FAZLA 3 işçi çalıştıran esnaf işletmelerinin iş kanunu hükümlerinden muaf oldukları anlaşılmaktadır. (Ancak, 3 işçiden fazla işçi çalıştırılması halinde (4 işçi ve daha fazlası) iş kanunu hükümleri uygulanacaktır.)
Ancak 507 sayılı Esnaf ve Sanatkarlar Kanunu’nun yerini, 07.06.2005 tarihinde yürürlüğe giren 5362 Esnaf ve Sanatkârlar Meslek Kuruluşları Kanunu almıştır. Eski yasadaki 2. madde esnafın tanımı ile ilgili olup, bu tanımın yeni yasadaki karşılığı 3. maddesinde yer almaktadır.
İlgili yasanın 3. maddesindeki esnaf tanımı şu şekildedir:
“a) Esnaf ve sanatkâr: İster gezici ister sabit bir mekânda bulunsun, Esnaf ve Sanatkâr ile Tacir ve Sanayiciyi Belirleme Koordinasyon Kurulunca belirlenen esnaf ve sanatkâr meslek kollarına dahil olup, ekonomik faaliyetini sermayesi ile birlikte bedenî çalışmasına dayandıran ve kazancı tacir veya sanayici niteliğini kazandırmayacak miktarda olan, basit usulde vergilendirilenler ve işletme hesabı esasına göre deftere tabi olanlar ile vergiden muaf bulunan meslek ve sanat sahibi kimseleri,”
bu tanımdaki unsurları taşıyan ve en çok 3 işçi çalıştıran esnaflar (bakkal, manav, kasap, berber vs) iş kanunu hükümlerinden muaftır. Ancak, bu tip işyerleri Anayasa’nın çalışma hayatını düzenleyen kurallarına ve Borçlar Kanunu’nun, Hizmet Akdi ile ilgili bölümündeki emredici hükümlere uymak zorundadır. Yani çalıştırdığı işçiler bakımından, borçlar kanunu’na tabi olacaktır.
Yine aynı şekilde, Sendikalar Kanunu’nun 62. maddesindeki “İşveren, işe aldığı veya herhangi bir nedenle iş sözleşmesi sona eren işçileri, izleyen ayın 15’ine kadar aylık bildirimle Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına bildirmek zorundadır.” Hükmüne göre, bakanlığa bildirilmesi gereken EK 1 ve EK 2 bildirgelerinin de aynı şekilde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına bildirilmesine gerek olmadığı kanaatindeyim. Çünkü, iş kanunu’nun işyerini bildirme ile ilgili hususlarının düzenlendiği 3. maddesine göre, en fazla 3 işçinin çalıştırıldığı esnaf işletmelerinin işyeri tescil bildirgesini Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na bildirip, numara alma zorunluluğu bulunmadığından, EK 1 ve EK 2 bildirgeleri, ilgili bakanlığa gönderilse bile, esnaf işletmesinin bir dosyası/kaydı orada bulunmadığından, bu belgelerin gönderilmesinin bir mantığı da kalmayacaktır.
İş Kanunu ve Bazı Esnafların bu kanundan muafiyeti hakkındaki bir yazıyı, değerlendirmeyi hatırlatmak istiyorum.
İş Kanunu’nun 1. maddesinde,
“Amaç ve kapsam
MADDE 1. - …
Bu Kanun, 4 üncü maddedeki istisnalar dışında kalan bütün işyerlerine, bu işyerlerinin işverenleri ile işveren vekillerine ve işçilerine faaliyet konularına bakılmaksızın uygulanır.”,
4/i. maddesinde,
“İstisnalar
MADDE 4.- Aşağıda belirtilen işlerde ve iş ilişkilerinde bu Kanun hükümleri uygulanmaz;
İ. 507 sayılı Esnaf ve Sanatkârlar Kanununun 2 nci maddesinin tarifine uygun üç kişinin çalıştığı işyerlerinde.”
Hükümlerini değerlendirdiğimizde, yasadaki tanıma uygun olarak faaliyet gösteren ve EN FAZLA 3 işçi çalıştıran esnaf işletmelerinin iş kanunu hükümlerinden muaf oldukları anlaşılmaktadır. (Ancak, 3 işçiden fazla işçi çalıştırılması halinde (4 işçi ve daha fazlası) iş kanunu hükümleri uygulanacaktır.)
Ancak 507 sayılı Esnaf ve Sanatkarlar Kanunu’nun yerini, 07.06.2005 tarihinde yürürlüğe giren 5362 Esnaf ve Sanatkârlar Meslek Kuruluşları Kanunu almıştır. Eski yasadaki 2. madde esnafın tanımı ile ilgili olup, bu tanımın yeni yasadaki karşılığı 3. maddesinde yer almaktadır.
İlgili yasanın 3. maddesindeki esnaf tanımı şu şekildedir:
“a) Esnaf ve sanatkâr: İster gezici ister sabit bir mekânda bulunsun, Esnaf ve Sanatkâr ile Tacir ve Sanayiciyi Belirleme Koordinasyon Kurulunca belirlenen esnaf ve sanatkâr meslek kollarına dahil olup, ekonomik faaliyetini sermayesi ile birlikte bedenî çalışmasına dayandıran ve kazancı tacir veya sanayici niteliğini kazandırmayacak miktarda olan, basit usulde vergilendirilenler ve işletme hesabı esasına göre deftere tabi olanlar ile vergiden muaf bulunan meslek ve sanat sahibi kimseleri,”
bu tanımdaki unsurları taşıyan ve en çok 3 işçi çalıştıran esnaflar (bakkal, manav, kasap, berber vs) iş kanunu hükümlerinden muaftır. Ancak, bu tip işyerleri Anayasa’nın çalışma hayatını düzenleyen kurallarına ve Borçlar Kanunu’nun, Hizmet Akdi ile ilgili bölümündeki emredici hükümlere uymak zorundadır. Yani çalıştırdığı işçiler bakımından, borçlar kanunu’na tabi olacaktır.
Yine aynı şekilde, Sendikalar Kanunu’nun 62. maddesindeki “İşveren, işe aldığı veya herhangi bir nedenle iş sözleşmesi sona eren işçileri, izleyen ayın 15’ine kadar aylık bildirimle Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına bildirmek zorundadır.” Hükmüne göre, bakanlığa bildirilmesi gereken EK 1 ve EK 2 bildirgelerinin de aynı şekilde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına bildirilmesine gerek olmadığı kanaatindeyim. Çünkü, iş kanunu’nun işyerini bildirme ile ilgili hususlarının düzenlendiği 3. maddesine göre, en fazla 3 işçinin çalıştırıldığı esnaf işletmelerinin işyeri tescil bildirgesini Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na bildirip, numara alma zorunluluğu bulunmadığından, EK 1 ve EK 2 bildirgeleri, ilgili bakanlığa gönderilse bile, esnaf işletmesinin bir dosyası/kaydı orada bulunmadığından, bu belgelerin gönderilmesinin bir mantığı da kalmayacaktır.
