GELİR, KURUMLAR VERGİSİ VE DİĞER KANUNLARDAKİ
BAĞIŞ VE YARDIMLAR ( I )
I- GENEL AÇIKLAMALAR
Bağış ve yardımlar esas itibariyle 5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu?nun 10.Maddesinin (1) numaralı fıkrasının (b), (c), (ç), (d) ve ileri teknoloji bentlerinde, 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu?nun 89.Maddesinin birinci fıkrasının 4, 5, 6, 7, 8 ve 10. bentleri ile 40.Maddesinin birinci fıkrasının 10 numaralı bendinde düzenlenmiştir. Bunun yanı sıra bazı özel kanunlar ile de gelir veya kurumlar vergisi matrahının tespitinde dikkate alınacak bağış ve yardımlara yer verilmiştir.
5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu?nun 10.Maddesinin (2) numaralı fıkrası ile aynı şekilde 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu?nun 89.Maddesinin son fıkrasına göre; Bağış ve yardımların nakden yapılmaması halinde, bağışlanan veya yardımın konusunu oluşturan mal veya hakkın maliyet bedeli veya kayıtlı değeri, bu değer mevcut değilse VUK?nu hükümlerine göre Takdir Komisyonlarınca tespit edilecek değeri esas alınacaktır.
Bağış ve yardımlar ile ilgili makalemiz 2 bölümden oluşacaktır. Birinci bölümde konu ana hatları ile açıklanmıştır. İkinci bölümde ise bağış ve yardımların özellik arzeden ve tartışmalı yönlerine değinilecektir.
II- GELİR VERGİSİ VE KURUMLAR VERGİSİ KANUNLARINDA BAĞIŞ VE YARDIMLAR
1- SPONSORLUK HARCAMALARI (BKZ.III/3)
5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu?nun 10.Maddesinin (1) numaralı fıkrasının (b) bendi ile aynı şekilde 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu?nun 89.Maddesinin birinci fıkrasının (8) numaralı bendine göre; 3289 Sayılı Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü?nün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun ile 3813 Sayılı Türkiye Futbol Federasyonu Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun kapsamında yapılan sponsorluk harcamalarının sözü edilen Kanunlar uyarınca tespit edilen amatör spor dalları için Tamamı, Profesyonel spor dalları için % 50?si, Kurumlar Vergisi ile Gelir Vergisi Matrahının tespitinde, Kurumlar Vergisi veya Gelir Vergisi Beyannamesi üzerinde ayrıca gösterilmek şartıyla, beyan edilen kazançtan indirilir.
Sponsorluk harcamaları ve uygulama esasları Başbakanlık Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü tarafından düzenlenen Sponsorluk Yönetmeliği (1) ile belirlenmiştir. Bu yönetmelik, gerçek ve tüzel kişilerin; federasyonlara, gençlik ve spor kulüplerine, sporculara, gençlik ve spor tesisleri ile faaliyetlerine sponsor olmaları ve reklam vermeleri ile ilgili usul ve esasları düzenlemektedir.
Sponsorluk alan ile sponsorlar arasında tarafların hak ve yükümlülüklerini içeren yazılı sözleşme yapılması zorunludur. Sponsorlarla sözleşme yapmaya sponsorluk hizmetini alan kişi, kurum veya kuruluş yetkilidir. Sponsorluk sözleşmelerinin imzalanmasını müteakip bir sureti 10 gün içerisinde sponsorluğu alan tarafından Genel Müdürlüğe gönderilir. Sponsorluk süresinin bitiminden sonraki 10 gün içerisinde, sponsorun yükümlülüklerinin yerine getirilip getirilmediğine ilişkin bilgiler, sponsorluğu alan tarafından Genel Müdürlüğe gönderilir.
Sponsorluk, ayni veya nakdi olarak yapılabilir. Ayni sponsorlukta harcamalar sponsor tarafından bizzat yapılarak harcama belgeleri sponsor adına tanzim edilir. Sponsorluğun nakdi yapılması halinde ise, sponsorluk bedeli sponsorluk alanın banka hesabına yatırılır.
Vergi veya sosyal güvenlik kuruluşlarına borcu nedeniyle takibata uğrayan gerçek veya tüzel kişiler sponsorluk yapamazlar. [uygulama için yönetmeliğe bkz. (1) ]
2- AŞAĞIDAKİ KURUMLARA MAKBUZ KARŞILIĞI YAPILAN BAĞIŞLAR
5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu?nun 10.Maddesinin (1) numaralı fıkrasının ileri teknoloji bendine göre; Genel (2) ve Özel (3) Bütçeli Kamu İdarelerine, İl Özel İdarelerine (4), Belediyelere (5) ve Köylere (6), Bakanlar Kurulunca Vergi Muafiyeti Tanınan Vakıflara (7) ve Kamu Yararına Çalışan Dernekler (8) ile Bilimsel Araştırma ve Geliştirme Faaliyetinde Bulunan Kurum ve Kuruluşlara (9) makbuz karşılığında (10) bağış ve yardımların toplamının o yıla ait kurum kazancının % 5?ine kadar olan kısmı Kurumlar Vergisi Matrahının tespitinde, Kurumlar Vergisi Beyannamesi üzerinde ayrıca gösterilmek şartıyla, beyan edilen kazançtan indirilir.
193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu?nun 89.Maddesinin birinci fıkrasının (4) numaralı bendine göre; Genel ve Özel Bütçeli Kamu İdareleri, İl Özel İdareleri, Belediyeler, Köyler ile Kamu Yararına Çalışan Dernekler ve Bakanlar Kurulunca Vergi Muafiyeti Tanınan Vakıflara yıllık toplamı beyan edilecek gelirin % 5?ini (kalkınmada öncelikli yöreler için % 10?unu) aşmamak üzere, makbuz karşılığında (10) yapılan bağış ve yardımlar Gelir Vergisi Matrahının tespitinde, Gelir Vergisi Beyannamesi üzerinde ayrıca gösterilmek şartıyla, beyan edilen kazançtan indirilir.
Bilimsel Araştırma ve Geliştirme Faaliyetinde Bulunan Kurum ve Kuruluşlara makbuz karşılığında yapılan bağış ve yardımlar GVK?da yapılan düzenleme içerisinde yer almadığından sadece kurumlar vergisi mükellefleri tarafından indirim konusu yapılabilecektir. Diğer taraftan, yapılan düzenlemede herhangi bir ayırım yapılmadığından kurumlar vergisi mükelleflerinin kalkınmada öncelikli yörelere yapacakları bağışlarda da % 5 oranın uygulanacağı tabiidir.
3- AŞAĞIDAKİ KURUMLARA MADDEDE SAYILANLARLA SINIRLI ŞEKİLDE YAPILAN NAKDÎ VE AYNÎ BAĞIŞLAR
5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu?nun 10.Maddesinin (1) numaralı fıkrasının (ç)
bendi ile aynı şekilde 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu?nun 89.Maddesinin birinci fıkrasının (5) numaralı bendine göre; Genel ve Özel Bütçeli Kamu İdarelerine, İl Özel İdarelerine, Belediyelere ve Köylere, bağışlanan okul, sağlık tesisi, 100 yatak (kalkınmada öncelikli yörelerde 50 yatak) kapasitesinden az olmamak kaydıyla öğrenci yurdu ile çocuk yuvası, yetiştirme yurdu, huzurevi ve bakım ve rehabilitasyon merkezi inşası dolayısıyla yapılan harcamalar veya bu tesislerin inşası için bu kuruluşlara yapılan her türlü bağış ve yardımlar ile mevcut tesislerin faaliyetlerini devam ettirebilmeleri için yapılan her türlü nakdi ve ayni bağış ve yardımların tamamı. Kurumlar Vergisi ve Gelir Vergisi Matrahının tespitinde, Kurumlar Vergisi ve Gelir Vergisi Beyannamesi üzerinde ayrıca gösterilmek şartıyla, beyan edilen kazançtan indirilir.
Beyan edilen kazancı aşan kısım, başka bir ifadeyle indirilemeyen bağış ve yardım tutarı gelecek yıllara devredemez ve gelecek yıllarda indirim konusu yapılamaz. Çünkü;
Bağış ve yardımlar ticari kazancın elde edilmesi veya idamesi için yapılan bir harcama olmadığından gider niteliğine sahip değildir. Ayrıca, bağış ve yardımlar gelirin elde edilmesi ile de değil harcanması ile ilgilidir. (11)
Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanunu?nun yukarıda belirtilen maddelerinde sayılan bağış ve yardımlar kamu kurum ve kuruluşları ile sınırlı olduğundan örneğin, Bakanlar Kurulunca Vergi Muafiyeti Tanınan Vakıflara ve Kamu Yararına Çalışan Dernekler ile Bilimsel Araştırma ve Geliştirme Faaliyetinde Bulunan Kurum ve Kuruluşlara bu madde kapsamında yapılacak nakdi ve ayni bağış ve yardımlar beyan edilen kazançtan indirilemez.
4- AŞAĞIDAKİ KURUMLAR TARAFINDAN YAPILAN VEYA KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI?NCA DESTEKLENEN KÜLTÜR VE SANAT FAALİYETLERİNE İLİŞKİN BAĞIŞ VE YARDIMLAR
5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu?nun 10.Maddesinin (1) numaralı fıkrasının (d)
bendi ile aynı şekilde 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu?nun 89.Maddesinin birinci fıkrasının (7) numaralı bendine göre; Genel ve Özel Bütçeli Kamu İdareleri, İl Özel İdareleri, Belediyeler ve Köyler, Bakanlar Kurulunca Vergi Muafiyeti Tanınan Vakıflar ve Kamu Yararına Çalışan Dernekler ile Bilimsel Araştırma ve Geliştirme Faaliyetinde Bulunan Kurum ve Kuruluşlar tarafından yapılan veya Kültür ve Turizm Bakanlığı?nca desteklenen ya da desteklenmesi uygun görülen;
a- Kültür ve sanat faaliyetlerine ilişkin ticari olmayan ulusal veya uluslararası organizasyonların gerçekleştirilmesine,
b- Ülkemizin uygarlık birikiminin kültürü, sanatı, tarihi, edebiyatı, mimarisi ve somut olmayan kültürel mirası ile ilgili veya ülke tanıtımına yönelik kitap, katalog, broşür, film, kaset, CD ve DVD gibi manyetik, elektronik ve bilişim teknolojisi yoluyla üretilenler de dahil olmak üzere görsel, işitsel veya basılı materyallerin hazırlanması, bunlarla ilgili derleme ve araştırmaların yayınlanması, yurt içinde ve yut dışında dağıtımı ve tanıtımının sağlanmasına,
c- Yazma ve nadir eserlerin korunması ve elektronik ortama aktarılması ile bu eserlerin Kültür ve Turizm Bakanlığı koleksiyonuna kazandırılmasına,
ç- 2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu kapsamındaki taşınmaz kültür varlıklarının bakımı, onarımı, yaşatılması, röleve, restorasyon, restitüsyon projeleri yapılması ve nakil işlerine,
d- Kurtarma kazıları, bilimsel kazı çalışmaları ve yüzey araştırmalarına,
e- Yurt dışındaki taşınmaz Türk kültür varlıklarının yerinde korunması veya ülkemize ait kültür varlıklarının Türkiye?ye getirilmesi çalışmalarına,
f- Kültür envanterinin oluşturulması çalışmalarına,
g- Kültür ve Tabiat Varlıkarını Koruma Kanunu Kapsamındaki taşınır kültür varlıkları ile güzel sanatlar, çağdaş ve geleneksel el sanatları alanlarındaki ürün ve eserlerin Kültür ve Turizm Bakanlığı koleksiyonuna kazandırılması ve güvenliklerinin sağlanmasına,
h- Somut olmayan kültürel miras, güzel sanatlar, sinema, çağdaş ve geleneksel el sanatları alanlarındaki üretim ve faaliyetler ile bu alanlarda araştırma, eğitim veya uygulama merkezleri, atölye, stüdyo ve film platosu kurulması, bakım ve onarımı, her türlü araç ve teçhizatının tedariki ile film yapımına,
ı- Kütüphane, müze, sanat galerisi ve kültür merkezi ile sinema, tiyatro, opera, bale ve konser gibi kültür ve sanat faaliyetlerinin sergilendiği tesislerin yapımı, onarımı veya modernizasyon çalışmalarına, İlişkin harcamalar ile makbuz karşılığı yapılan bağış ve yardımların % 100?ü. (Bakanlar Kurulu, bölgeler ve faaliyet türleri itibariyle bu oranı, yarısına kadar indirmeye veya kanuni seviyesine kadar getirmeye yetkilidir) Kurumlar Vergisi ve Gelir Vergisi Matrahının tespitinde, Kurumlar Vergisi ve Gelir Vergisi Beyannamesi üzerinde ayrıca gösterilmek şartıyla, beyan edilen kazançtan indirilir.
Kültür ve sanat faaliyetlerine ilişkin bağış ve yardımların belgelendirilmesinin hangi usulle temin edileceği belli değildir. Maliye Bakanlığı bu konuda bir tebliğ yayınlamamıştır. Bu kapsamdaki bağışların sadece makbuzla belgelendirilmesi yeterli olmayıp, ayrıca bağış ve yardıma ilişkin projenin ilgili kurum ve kuruluşlar tarafından yürütülmesi veya Kültür ve
Turizm Bakanlığı?nca desteklenmesi veya projenin desteklenmesinin uygun görülmesi gerekmektedir. Restorasyonu yapılacak binaların tarihi eser niteliğinde olup olmadığı İl Turizm Müdürlüklerinden alınacak yazıyla belgelendirilmelidir (12).
5- BAKANLAR KURULU KARARINA GÖRE DOĞAL AFETLER DOLAYISIYLA YAPILAN NAKDİ VE AYNİ BAĞIŞLAR
5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu?nun 10.Maddesinin (1) numaralı fıkrasının ileri teknoloji
bendi ile aynı şekilde 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu?nun 89.Maddesinin birinci fıkrasının (10) numaralı bendine göre; Bakanlar Kurulu?nca yardım kararı alınan doğal afetler dolayısıyla Başbakanlık aracılığı ile makbuz karşılığı yapılan ayni ve nakdi bağışların tamamı Kurumlar Vergisi ve Gelir Vergisi Matrahının tespitinde, Kurumlar Vergisi ve Gelir Vergisi Beyannamesi üzerinde ayrıca gösterilmek şartıyla, beyan edilen kazançtan indirilir.
6 ? GIDA BANKACILIĞI KAPSAMINDA YAPILAN BAĞIŞLAR
193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu?nun 89.Maddesinin birinci fıkrasının (6) numaralı bendine göre; Fakirlere yardım amacıyla gıda bankacılığı faaliyetinde bulunan dernek ve vakıflara Maliye Bakanlığı?nca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde bağışlanan gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddelerinin maliyet bedelinin tamamı Gelir Vergisi Matrahının tespitinde, Gelir Vergisi Beyannamesi üzerinde ayrıca gösterilmek şartıyla, beyan edilen kazançtan indirilir.
193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu?nun 89.Maddesinin birinci fıkrasının (6) numaralı bendinde gıda bankacılığı ile ilgili yapılan düzenleme ayrıca Gelir Vergisi Kanunu?nun 40.Maddesinin 1.fıkrasının 10 numaralı bendinde de düzenlenmiş bulunmaktadır. Buna mukabil 5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu?nun 10.Maddesinde gıda bankacılığı ile ilgili bir düzenleme yoktur. Bunun anlamı şudur. 5520 Sayılı KVK?nun 6.Maddesinin (2) numaralı fıkrasına göre, safi kurum kazancının tespitinde, GVK?nun ticari kazanç hakkındaki hükümleri uygulanacağından dolayı GVK?nun 40.Maddesinde yapılan düzenlemeden Kurumlar Vergisi Mükellefleri de yararlanacaktır. Başka bir ifadeyle GVK?nun 40.Maddesinde yapılan düzenleme olmasaydı Kurumlar Vergisi Mükellefleri bu konuda uygulama dışı kalacaklardı.
Konu ile ilgili açıklamalar 251 Seri No?lu GVKGT?de yapılmıştır. Genel Tebliğin yayınlanmasından daha sonra 5281 Sayılı Kanunla GVK?nun 40 ve 89.Maddelerinde değişiklik yapılmış ve gıda maddelerinin yanı sıra temizlik, giyecek ve yakacak maddeleri de kapsama alınmıştır. Bu nedenle Genel Tebliğdeki açıklamaları 5281 Sayılı Kanunla yapılan eklemeleri de kapsayacak şekilde anlamak gerekmektedir.
Bağışın Yapılacağı Dernek veya Vakıflar
Gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddesi bağışlarının dernek veya vakfa yapılmış olması gerekmektedir. Ancak, bağışı kabul edecek dernek veya vakfın tüzüğünde veya senedinde ihtiyacı bulunanlara gıda yardımı yapabilmesine ilişkin hükümlerin bulunması gerekmektedir. Bununla beraber, dernek veya vakfın başka alanlarda da faaliyet gösteriyor olmasının, kamuya yararlı dernek veya vergiden muaf vakıf olup olmamasının uygulama açısından herhangi bir önemi yoktur.
b- Bağışa Konu Olacak Mallar ve Bağışın Niteliği
Gıda bankacılığı kapsamında yapılacak bağışların gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddesi niteliğinde olması gerekmektedir. Yapılacak bağışlar şartlı olarak (bedelsiz olarak ihtiyaç sahiplerine dağıtılmak üzere) yapılmalıdır.
Gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddesi niteliğini taşımayan veya şartlı olarak yapılmayan bağışlar, gıda bankacılığı kapsamında yapılacak bağış olarak değerlendirilmez.
c- Bağışı Yapanlarca Düzenlenecek Belge
GVK?nun 40.Maddesine eklenen hüküm çerçevesinde indirim konusu yapılacak bağışlar, bağışa konu mal bedeli VUK?nun 232.Maddesinde belirtilen fatura düzenleme sınırının altında kalsa dahi mutlaka fatura ile belgelendirilecek ve ayrıca taşıma için sevk irsaliyesi düzenlenecektir.
Bağışlanan mala ilişkin bilgilerin eksiksiz olarak yazıldığı fatura, bağış yapılan dernek veya vakıf adına düzenlenecektir. Faturada mal bedeli olarak, KDV hariç bağışlanan malın maliyet bedeli yazılacaktır.
Faturada ?İhtiyaç sahiplerine yardım şartıyla bağışlandığından KDV hesaplanmamıştır? ibaresinin yazılması zorunludur.
Ç- Dernek ve Vakıflarca Düzenlenecek Belge
Dernek ve vakıflar kendi mevzuatlarının öngördüğü belgeleri düzenleyecek ve bağış yapanlara bir örneğini vereceklerdir.
Ticari faaliyetle uğraşanlarca düzenlenen faturalar dernek ve vakıf tarafından muhafaza edilecektir.
d- Defter Kayıt Düzeni, KDV İstisnası ve Beyannamelerde Gösterilmesi
Ticari işletmeye dahil malların (gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddelerinin) bağışlanması durumunda bu malların maliyet bedeli GVK?nun 40/10.Maddesi çerçevesinde hem gelir vergisine hem de kurumlar vergisine tabi işletmelerce gider kaydedilir. Bu işlem, faturanın bir yandan gider bir yandan da gelir kaydedilmesi suretiyle gerçekleştirilir.
Gıda bankacılığı kapsamında yapılan bağışlar KDVK?nun 17/2-b maddesine göre KDV?den müstesnadır. KDV mükellefleri, bir vergilendirme döneminde yaptıkları bağışların toplam tutarını ilgili dönem KDV beyannamesinin 6 ve 7.satırlarına dahil etmek suretiyle beyanda bulunacaklardır.
KDVK?nun 30/a ve 32. Maddelerine göre, kısmi istisna mahiyetindeki bu teslimin (gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddesi bağışlarının) bünyesine giren KDV tutarının indirim konusu yapılması mümkün değildir. Bu nedenle, bağışın yapıldığı dönemde, bağışlanan gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddelerinin iktisabı dolayısıyla yüklenilen KDV tutarının hesaplanması ve aynı döneme ait KDV beyannamesinin 20.satırına dahil edilmesi, aynı tutarın defter kayıtlarında ?İndirilecek KDV? hesaplarından çıkarılarak, gider hesaplarına aktarılması gerekmektedir.
Bağışlanan gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddelerinin işletmeye dahil olmaması halinde ise, söz konusu malların KDV dahil maliyet bedelinin GVK?nun 89/6.Maddesi çerçevesinde yalnızca gelir vergisi mükellefleri tarafından yıllık gelir vergisi beyannamesinin bağış ve yardımlara ilişkin bölümüne yazılarak gelir vergisi matrahının tespitinde indirim olarak dikkate alınır.
BAĞIŞ VE YARDIMLAR ( I )
I- GENEL AÇIKLAMALAR
Bağış ve yardımlar esas itibariyle 5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu?nun 10.Maddesinin (1) numaralı fıkrasının (b), (c), (ç), (d) ve ileri teknoloji bentlerinde, 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu?nun 89.Maddesinin birinci fıkrasının 4, 5, 6, 7, 8 ve 10. bentleri ile 40.Maddesinin birinci fıkrasının 10 numaralı bendinde düzenlenmiştir. Bunun yanı sıra bazı özel kanunlar ile de gelir veya kurumlar vergisi matrahının tespitinde dikkate alınacak bağış ve yardımlara yer verilmiştir.
5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu?nun 10.Maddesinin (2) numaralı fıkrası ile aynı şekilde 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu?nun 89.Maddesinin son fıkrasına göre; Bağış ve yardımların nakden yapılmaması halinde, bağışlanan veya yardımın konusunu oluşturan mal veya hakkın maliyet bedeli veya kayıtlı değeri, bu değer mevcut değilse VUK?nu hükümlerine göre Takdir Komisyonlarınca tespit edilecek değeri esas alınacaktır.
Bağış ve yardımlar ile ilgili makalemiz 2 bölümden oluşacaktır. Birinci bölümde konu ana hatları ile açıklanmıştır. İkinci bölümde ise bağış ve yardımların özellik arzeden ve tartışmalı yönlerine değinilecektir.
II- GELİR VERGİSİ VE KURUMLAR VERGİSİ KANUNLARINDA BAĞIŞ VE YARDIMLAR
1- SPONSORLUK HARCAMALARI (BKZ.III/3)
5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu?nun 10.Maddesinin (1) numaralı fıkrasının (b) bendi ile aynı şekilde 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu?nun 89.Maddesinin birinci fıkrasının (8) numaralı bendine göre; 3289 Sayılı Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü?nün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun ile 3813 Sayılı Türkiye Futbol Federasyonu Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun kapsamında yapılan sponsorluk harcamalarının sözü edilen Kanunlar uyarınca tespit edilen amatör spor dalları için Tamamı, Profesyonel spor dalları için % 50?si, Kurumlar Vergisi ile Gelir Vergisi Matrahının tespitinde, Kurumlar Vergisi veya Gelir Vergisi Beyannamesi üzerinde ayrıca gösterilmek şartıyla, beyan edilen kazançtan indirilir.
Sponsorluk harcamaları ve uygulama esasları Başbakanlık Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü tarafından düzenlenen Sponsorluk Yönetmeliği (1) ile belirlenmiştir. Bu yönetmelik, gerçek ve tüzel kişilerin; federasyonlara, gençlik ve spor kulüplerine, sporculara, gençlik ve spor tesisleri ile faaliyetlerine sponsor olmaları ve reklam vermeleri ile ilgili usul ve esasları düzenlemektedir.
Sponsorluk alan ile sponsorlar arasında tarafların hak ve yükümlülüklerini içeren yazılı sözleşme yapılması zorunludur. Sponsorlarla sözleşme yapmaya sponsorluk hizmetini alan kişi, kurum veya kuruluş yetkilidir. Sponsorluk sözleşmelerinin imzalanmasını müteakip bir sureti 10 gün içerisinde sponsorluğu alan tarafından Genel Müdürlüğe gönderilir. Sponsorluk süresinin bitiminden sonraki 10 gün içerisinde, sponsorun yükümlülüklerinin yerine getirilip getirilmediğine ilişkin bilgiler, sponsorluğu alan tarafından Genel Müdürlüğe gönderilir.
Sponsorluk, ayni veya nakdi olarak yapılabilir. Ayni sponsorlukta harcamalar sponsor tarafından bizzat yapılarak harcama belgeleri sponsor adına tanzim edilir. Sponsorluğun nakdi yapılması halinde ise, sponsorluk bedeli sponsorluk alanın banka hesabına yatırılır.
Vergi veya sosyal güvenlik kuruluşlarına borcu nedeniyle takibata uğrayan gerçek veya tüzel kişiler sponsorluk yapamazlar. [uygulama için yönetmeliğe bkz. (1) ]
2- AŞAĞIDAKİ KURUMLARA MAKBUZ KARŞILIĞI YAPILAN BAĞIŞLAR
5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu?nun 10.Maddesinin (1) numaralı fıkrasının ileri teknoloji bendine göre; Genel (2) ve Özel (3) Bütçeli Kamu İdarelerine, İl Özel İdarelerine (4), Belediyelere (5) ve Köylere (6), Bakanlar Kurulunca Vergi Muafiyeti Tanınan Vakıflara (7) ve Kamu Yararına Çalışan Dernekler (8) ile Bilimsel Araştırma ve Geliştirme Faaliyetinde Bulunan Kurum ve Kuruluşlara (9) makbuz karşılığında (10) bağış ve yardımların toplamının o yıla ait kurum kazancının % 5?ine kadar olan kısmı Kurumlar Vergisi Matrahının tespitinde, Kurumlar Vergisi Beyannamesi üzerinde ayrıca gösterilmek şartıyla, beyan edilen kazançtan indirilir.
193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu?nun 89.Maddesinin birinci fıkrasının (4) numaralı bendine göre; Genel ve Özel Bütçeli Kamu İdareleri, İl Özel İdareleri, Belediyeler, Köyler ile Kamu Yararına Çalışan Dernekler ve Bakanlar Kurulunca Vergi Muafiyeti Tanınan Vakıflara yıllık toplamı beyan edilecek gelirin % 5?ini (kalkınmada öncelikli yöreler için % 10?unu) aşmamak üzere, makbuz karşılığında (10) yapılan bağış ve yardımlar Gelir Vergisi Matrahının tespitinde, Gelir Vergisi Beyannamesi üzerinde ayrıca gösterilmek şartıyla, beyan edilen kazançtan indirilir.
Bilimsel Araştırma ve Geliştirme Faaliyetinde Bulunan Kurum ve Kuruluşlara makbuz karşılığında yapılan bağış ve yardımlar GVK?da yapılan düzenleme içerisinde yer almadığından sadece kurumlar vergisi mükellefleri tarafından indirim konusu yapılabilecektir. Diğer taraftan, yapılan düzenlemede herhangi bir ayırım yapılmadığından kurumlar vergisi mükelleflerinin kalkınmada öncelikli yörelere yapacakları bağışlarda da % 5 oranın uygulanacağı tabiidir.
3- AŞAĞIDAKİ KURUMLARA MADDEDE SAYILANLARLA SINIRLI ŞEKİLDE YAPILAN NAKDÎ VE AYNÎ BAĞIŞLAR
5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu?nun 10.Maddesinin (1) numaralı fıkrasının (ç)
bendi ile aynı şekilde 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu?nun 89.Maddesinin birinci fıkrasının (5) numaralı bendine göre; Genel ve Özel Bütçeli Kamu İdarelerine, İl Özel İdarelerine, Belediyelere ve Köylere, bağışlanan okul, sağlık tesisi, 100 yatak (kalkınmada öncelikli yörelerde 50 yatak) kapasitesinden az olmamak kaydıyla öğrenci yurdu ile çocuk yuvası, yetiştirme yurdu, huzurevi ve bakım ve rehabilitasyon merkezi inşası dolayısıyla yapılan harcamalar veya bu tesislerin inşası için bu kuruluşlara yapılan her türlü bağış ve yardımlar ile mevcut tesislerin faaliyetlerini devam ettirebilmeleri için yapılan her türlü nakdi ve ayni bağış ve yardımların tamamı. Kurumlar Vergisi ve Gelir Vergisi Matrahının tespitinde, Kurumlar Vergisi ve Gelir Vergisi Beyannamesi üzerinde ayrıca gösterilmek şartıyla, beyan edilen kazançtan indirilir.
Beyan edilen kazancı aşan kısım, başka bir ifadeyle indirilemeyen bağış ve yardım tutarı gelecek yıllara devredemez ve gelecek yıllarda indirim konusu yapılamaz. Çünkü;
Bağış ve yardımlar ticari kazancın elde edilmesi veya idamesi için yapılan bir harcama olmadığından gider niteliğine sahip değildir. Ayrıca, bağış ve yardımlar gelirin elde edilmesi ile de değil harcanması ile ilgilidir. (11)
Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanunu?nun yukarıda belirtilen maddelerinde sayılan bağış ve yardımlar kamu kurum ve kuruluşları ile sınırlı olduğundan örneğin, Bakanlar Kurulunca Vergi Muafiyeti Tanınan Vakıflara ve Kamu Yararına Çalışan Dernekler ile Bilimsel Araştırma ve Geliştirme Faaliyetinde Bulunan Kurum ve Kuruluşlara bu madde kapsamında yapılacak nakdi ve ayni bağış ve yardımlar beyan edilen kazançtan indirilemez.
4- AŞAĞIDAKİ KURUMLAR TARAFINDAN YAPILAN VEYA KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI?NCA DESTEKLENEN KÜLTÜR VE SANAT FAALİYETLERİNE İLİŞKİN BAĞIŞ VE YARDIMLAR
5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu?nun 10.Maddesinin (1) numaralı fıkrasının (d)
bendi ile aynı şekilde 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu?nun 89.Maddesinin birinci fıkrasının (7) numaralı bendine göre; Genel ve Özel Bütçeli Kamu İdareleri, İl Özel İdareleri, Belediyeler ve Köyler, Bakanlar Kurulunca Vergi Muafiyeti Tanınan Vakıflar ve Kamu Yararına Çalışan Dernekler ile Bilimsel Araştırma ve Geliştirme Faaliyetinde Bulunan Kurum ve Kuruluşlar tarafından yapılan veya Kültür ve Turizm Bakanlığı?nca desteklenen ya da desteklenmesi uygun görülen;
a- Kültür ve sanat faaliyetlerine ilişkin ticari olmayan ulusal veya uluslararası organizasyonların gerçekleştirilmesine,
b- Ülkemizin uygarlık birikiminin kültürü, sanatı, tarihi, edebiyatı, mimarisi ve somut olmayan kültürel mirası ile ilgili veya ülke tanıtımına yönelik kitap, katalog, broşür, film, kaset, CD ve DVD gibi manyetik, elektronik ve bilişim teknolojisi yoluyla üretilenler de dahil olmak üzere görsel, işitsel veya basılı materyallerin hazırlanması, bunlarla ilgili derleme ve araştırmaların yayınlanması, yurt içinde ve yut dışında dağıtımı ve tanıtımının sağlanmasına,
c- Yazma ve nadir eserlerin korunması ve elektronik ortama aktarılması ile bu eserlerin Kültür ve Turizm Bakanlığı koleksiyonuna kazandırılmasına,
ç- 2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu kapsamındaki taşınmaz kültür varlıklarının bakımı, onarımı, yaşatılması, röleve, restorasyon, restitüsyon projeleri yapılması ve nakil işlerine,
d- Kurtarma kazıları, bilimsel kazı çalışmaları ve yüzey araştırmalarına,
e- Yurt dışındaki taşınmaz Türk kültür varlıklarının yerinde korunması veya ülkemize ait kültür varlıklarının Türkiye?ye getirilmesi çalışmalarına,
f- Kültür envanterinin oluşturulması çalışmalarına,
g- Kültür ve Tabiat Varlıkarını Koruma Kanunu Kapsamındaki taşınır kültür varlıkları ile güzel sanatlar, çağdaş ve geleneksel el sanatları alanlarındaki ürün ve eserlerin Kültür ve Turizm Bakanlığı koleksiyonuna kazandırılması ve güvenliklerinin sağlanmasına,
h- Somut olmayan kültürel miras, güzel sanatlar, sinema, çağdaş ve geleneksel el sanatları alanlarındaki üretim ve faaliyetler ile bu alanlarda araştırma, eğitim veya uygulama merkezleri, atölye, stüdyo ve film platosu kurulması, bakım ve onarımı, her türlü araç ve teçhizatının tedariki ile film yapımına,
ı- Kütüphane, müze, sanat galerisi ve kültür merkezi ile sinema, tiyatro, opera, bale ve konser gibi kültür ve sanat faaliyetlerinin sergilendiği tesislerin yapımı, onarımı veya modernizasyon çalışmalarına, İlişkin harcamalar ile makbuz karşılığı yapılan bağış ve yardımların % 100?ü. (Bakanlar Kurulu, bölgeler ve faaliyet türleri itibariyle bu oranı, yarısına kadar indirmeye veya kanuni seviyesine kadar getirmeye yetkilidir) Kurumlar Vergisi ve Gelir Vergisi Matrahının tespitinde, Kurumlar Vergisi ve Gelir Vergisi Beyannamesi üzerinde ayrıca gösterilmek şartıyla, beyan edilen kazançtan indirilir.
Kültür ve sanat faaliyetlerine ilişkin bağış ve yardımların belgelendirilmesinin hangi usulle temin edileceği belli değildir. Maliye Bakanlığı bu konuda bir tebliğ yayınlamamıştır. Bu kapsamdaki bağışların sadece makbuzla belgelendirilmesi yeterli olmayıp, ayrıca bağış ve yardıma ilişkin projenin ilgili kurum ve kuruluşlar tarafından yürütülmesi veya Kültür ve
Turizm Bakanlığı?nca desteklenmesi veya projenin desteklenmesinin uygun görülmesi gerekmektedir. Restorasyonu yapılacak binaların tarihi eser niteliğinde olup olmadığı İl Turizm Müdürlüklerinden alınacak yazıyla belgelendirilmelidir (12).
5- BAKANLAR KURULU KARARINA GÖRE DOĞAL AFETLER DOLAYISIYLA YAPILAN NAKDİ VE AYNİ BAĞIŞLAR
5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu?nun 10.Maddesinin (1) numaralı fıkrasının ileri teknoloji
bendi ile aynı şekilde 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu?nun 89.Maddesinin birinci fıkrasının (10) numaralı bendine göre; Bakanlar Kurulu?nca yardım kararı alınan doğal afetler dolayısıyla Başbakanlık aracılığı ile makbuz karşılığı yapılan ayni ve nakdi bağışların tamamı Kurumlar Vergisi ve Gelir Vergisi Matrahının tespitinde, Kurumlar Vergisi ve Gelir Vergisi Beyannamesi üzerinde ayrıca gösterilmek şartıyla, beyan edilen kazançtan indirilir.
6 ? GIDA BANKACILIĞI KAPSAMINDA YAPILAN BAĞIŞLAR
193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu?nun 89.Maddesinin birinci fıkrasının (6) numaralı bendine göre; Fakirlere yardım amacıyla gıda bankacılığı faaliyetinde bulunan dernek ve vakıflara Maliye Bakanlığı?nca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde bağışlanan gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddelerinin maliyet bedelinin tamamı Gelir Vergisi Matrahının tespitinde, Gelir Vergisi Beyannamesi üzerinde ayrıca gösterilmek şartıyla, beyan edilen kazançtan indirilir.
193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu?nun 89.Maddesinin birinci fıkrasının (6) numaralı bendinde gıda bankacılığı ile ilgili yapılan düzenleme ayrıca Gelir Vergisi Kanunu?nun 40.Maddesinin 1.fıkrasının 10 numaralı bendinde de düzenlenmiş bulunmaktadır. Buna mukabil 5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu?nun 10.Maddesinde gıda bankacılığı ile ilgili bir düzenleme yoktur. Bunun anlamı şudur. 5520 Sayılı KVK?nun 6.Maddesinin (2) numaralı fıkrasına göre, safi kurum kazancının tespitinde, GVK?nun ticari kazanç hakkındaki hükümleri uygulanacağından dolayı GVK?nun 40.Maddesinde yapılan düzenlemeden Kurumlar Vergisi Mükellefleri de yararlanacaktır. Başka bir ifadeyle GVK?nun 40.Maddesinde yapılan düzenleme olmasaydı Kurumlar Vergisi Mükellefleri bu konuda uygulama dışı kalacaklardı.
Konu ile ilgili açıklamalar 251 Seri No?lu GVKGT?de yapılmıştır. Genel Tebliğin yayınlanmasından daha sonra 5281 Sayılı Kanunla GVK?nun 40 ve 89.Maddelerinde değişiklik yapılmış ve gıda maddelerinin yanı sıra temizlik, giyecek ve yakacak maddeleri de kapsama alınmıştır. Bu nedenle Genel Tebliğdeki açıklamaları 5281 Sayılı Kanunla yapılan eklemeleri de kapsayacak şekilde anlamak gerekmektedir.
Bağışın Yapılacağı Dernek veya Vakıflar
Gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddesi bağışlarının dernek veya vakfa yapılmış olması gerekmektedir. Ancak, bağışı kabul edecek dernek veya vakfın tüzüğünde veya senedinde ihtiyacı bulunanlara gıda yardımı yapabilmesine ilişkin hükümlerin bulunması gerekmektedir. Bununla beraber, dernek veya vakfın başka alanlarda da faaliyet gösteriyor olmasının, kamuya yararlı dernek veya vergiden muaf vakıf olup olmamasının uygulama açısından herhangi bir önemi yoktur.
b- Bağışa Konu Olacak Mallar ve Bağışın Niteliği
Gıda bankacılığı kapsamında yapılacak bağışların gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddesi niteliğinde olması gerekmektedir. Yapılacak bağışlar şartlı olarak (bedelsiz olarak ihtiyaç sahiplerine dağıtılmak üzere) yapılmalıdır.
Gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddesi niteliğini taşımayan veya şartlı olarak yapılmayan bağışlar, gıda bankacılığı kapsamında yapılacak bağış olarak değerlendirilmez.
c- Bağışı Yapanlarca Düzenlenecek Belge
GVK?nun 40.Maddesine eklenen hüküm çerçevesinde indirim konusu yapılacak bağışlar, bağışa konu mal bedeli VUK?nun 232.Maddesinde belirtilen fatura düzenleme sınırının altında kalsa dahi mutlaka fatura ile belgelendirilecek ve ayrıca taşıma için sevk irsaliyesi düzenlenecektir.
Bağışlanan mala ilişkin bilgilerin eksiksiz olarak yazıldığı fatura, bağış yapılan dernek veya vakıf adına düzenlenecektir. Faturada mal bedeli olarak, KDV hariç bağışlanan malın maliyet bedeli yazılacaktır.
Faturada ?İhtiyaç sahiplerine yardım şartıyla bağışlandığından KDV hesaplanmamıştır? ibaresinin yazılması zorunludur.
Ç- Dernek ve Vakıflarca Düzenlenecek Belge
Dernek ve vakıflar kendi mevzuatlarının öngördüğü belgeleri düzenleyecek ve bağış yapanlara bir örneğini vereceklerdir.
Ticari faaliyetle uğraşanlarca düzenlenen faturalar dernek ve vakıf tarafından muhafaza edilecektir.
d- Defter Kayıt Düzeni, KDV İstisnası ve Beyannamelerde Gösterilmesi
Ticari işletmeye dahil malların (gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddelerinin) bağışlanması durumunda bu malların maliyet bedeli GVK?nun 40/10.Maddesi çerçevesinde hem gelir vergisine hem de kurumlar vergisine tabi işletmelerce gider kaydedilir. Bu işlem, faturanın bir yandan gider bir yandan da gelir kaydedilmesi suretiyle gerçekleştirilir.
Gıda bankacılığı kapsamında yapılan bağışlar KDVK?nun 17/2-b maddesine göre KDV?den müstesnadır. KDV mükellefleri, bir vergilendirme döneminde yaptıkları bağışların toplam tutarını ilgili dönem KDV beyannamesinin 6 ve 7.satırlarına dahil etmek suretiyle beyanda bulunacaklardır.
KDVK?nun 30/a ve 32. Maddelerine göre, kısmi istisna mahiyetindeki bu teslimin (gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddesi bağışlarının) bünyesine giren KDV tutarının indirim konusu yapılması mümkün değildir. Bu nedenle, bağışın yapıldığı dönemde, bağışlanan gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddelerinin iktisabı dolayısıyla yüklenilen KDV tutarının hesaplanması ve aynı döneme ait KDV beyannamesinin 20.satırına dahil edilmesi, aynı tutarın defter kayıtlarında ?İndirilecek KDV? hesaplarından çıkarılarak, gider hesaplarına aktarılması gerekmektedir.
Bağışlanan gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddelerinin işletmeye dahil olmaması halinde ise, söz konusu malların KDV dahil maliyet bedelinin GVK?nun 89/6.Maddesi çerçevesinde yalnızca gelir vergisi mükellefleri tarafından yıllık gelir vergisi beyannamesinin bağış ve yardımlara ilişkin bölümüne yazılarak gelir vergisi matrahının tespitinde indirim olarak dikkate alınır.
