Mal İadesinde KDV?nin İadesi

ferhat

Moderator
Forum Yönetimi
Üyelik
6 Haz 2005
Mesajlar
7,598
Konum
İSTANBUL
Mal İadesinde KDV?nin İadesi


Satın alınan veya satılan malın iadesine günlük hayatta çokça rastlanmaktadır. Buna göre, ambalajında, etiketinde, tanıtma ve kullanma kılavuzunda ya da reklam ve ilanlarında yer alan veya satıcı tarafından bildirilen veya standardında veya teknik düzenlemesinde tespit edilen nitelik veya niteliği etkileyen niceliğine aykırı olan ya da tahsis veya kullanım amacı bakımından değerini veya tüketicinin ondan beklediği faydaları azaltan veya ortadan kaldıran maddi, hukuki veya ekonomik eksiklikler içeren mallar, ayıplı mal olarak kabul edilir. Satılan malın ayıplı olduğunun anlaşılması üzerine alıcı, malı teslim aldığı tarihten itibaren satıcıya başvurarak; Değiştirilmesini, ödediği bedelin iade edilmesini, ayıbın neden olduğu değer kaybının, malın bedelinden indirilmesini, ücretsiz olarak tamir edilmesini talep edebilir. Alıcı, nihai tüketici veya vergi mükellefi olan gerçek veya tüzel kişi olabilir. Dolayısı ile iadeyi yapan kişilerin statüleri farklılık gösterebilmektedir.

II- İADE EDİLEN MALLARDA KDV?NİN DURUMU
A- KDVK?NIN 35. MADDESİNDEKİ DÜZENLEME
3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu?nun 35. maddesi; ?Malların iade edilmesi, işlemin gerçekleşmemesi, işlemden vazgeçilmesi veya sair sebeplerle matrahta değişiklik vukubulduğu hallerde, vergiye tabi işlemleri yapmış olan mükellef bunlar için borçlandığı vergiyi; bu işlemlere muhatap olan mükellef ise indirme hakkı bulunan vergiyi değişikliğin mahiyetine uygun şekilde ve değişikliğin vukubulduğu dönem içinde düzeltilir. Şu kadar ki, iade olunan malların fiilen işletmeye girmiş olması ve bu girişin defter kayıtları ile beyannamede gösterilmesi şarttır.? şeklindedir.

Buna göre, madde hükmü ile malların iade edilmesi, işlemin gerçekleşmemesi, işlemden vazgeçilmesi veya sair sebeplerle matrahta değişiklik vukubulduğu hallerde, vergiye tabi işlemleri yapmış olan mükellefin bunlar için borçlandığı vergiyi, bu işlemlere muhatap olan mükellefin ise indirme hakkı bulunan vergiyi değişikliğin mahiyetine uygun şekilde ve değişikliğin vukubulduğu dönem içinde düzelteceği hükme bağlanmıştır.

Satılan malların kısmen veya tamamen satıcılarına iade edilmesi işlemi, bir düzeltme işlemidir. Dolayısı ile bu işlemin yeni bir satış (teslim) olarak değerlendirilmesi mümkün bulunmamaktadır.

B- 54 SERİ NO.LU KDV GENEL TEBLİĞİ?NDE YER ALAN DÜZENLEME
54 Seri No.lu KDV Genel Tebliği?nin ?Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanun İle İlgili Katma Değer Vergisi Uygulaması? B bölümü;

?4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanun?a göre, tüketicilerin satın aldıkları mal ve hizmetlerin çeşitli nedenlerle geri verilerek bedelinin alınması veya başka bir mal veya hizmet ile değiştirilmesinin katma değer vergisi karşısındaki durumu ile taksitli ve kapıdan satışlardaki katma değer vergisi uygulaması aşağıda açıklanmıştır.

1) Satılan Malın İade Edilip Değiştirilmesi, Ödenen Bedelin İade Edilmesi, Değer Kaybının Bedelden İndirilmesi: 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu?nun 8/2. maddesinin Bakanlığımıza verdiği yetkiye dayanılarak Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanun kapsamında ödenen katma değer vergilerinin iadesi konusunda aşağıdaki şekilde işlem yapılması uygun görülmüştür.

Tüketiciler tarafından malların iade edilip bedellerinin geri verilmesinin istendiği durumlarda, satıcı tarafından ödenen bedellerin katma değer vergisi dahil tutarları tüketiciye iade edilecektir. Satıcılar işlemlerinin düzeltilmesi için iade edilen mal nedeniyle gider makbuzu düzenleyecekler ve tüketiciden iade edilen mala ait fatura ve benzeri belgeyi bu makbuz ekinde geri alacaklardır. Gider makbuzunda iade edilen malın katma değer vergisi satış bedelinden ayrı gösterilecek ve bu miktar indirim konusu yapılmak suretiyle işlem düzeltilecektir.

İade edilen malın yerine aynı veya başka bir malın verildiği durumlarda ise, satıcı tarafından yukarıda sözü edilen işlemlerin yanı sıra bu defa verilen yeni mal için fatura ve benzeri belge düzenleneceği tabiidir. Dolayısıyla iade edilen malların yerine verilen yeni malların değerleri dikkate alınarak belge düzenleneceğinden, iade edilen mallar ile yeni verilen mallar arasında değer farkının olup olmaması düzeltme işlemini etkilemeyecektir.?(1) şeklindedir.

C- İADE İŞLEMİNDE DÜZENLENECEK BELGE
1- İade Faturası Düzenlenmesi
213 sayılı Vergi Usul Kanunu?nun 229. maddesine göre, fatura, satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen ticari vesikadır. Aynı Kanun?un 231. maddesinin 5 numaralı bendinde ise; faturanIn, malın teslimi veya hizmetin yapıldığı tarihten itibaren azami yedi gün içinde düzenleneceği ve bu süre içerisinde düzenlenmeyen faturaların hiç düzenlenmemiş sayılacağı hükme bağlanmıştır. İade faturası Vergi Usul Kanunu?nda düzenlenmiş bir belge değildir. Alıcı fatura ve benzeri belge düzenleyebilecek durumda ise, iade işlemi iade faturası ile de belgelenebilir.

Maliye Bakanlığı?nca vergilen bir Özelge?de özetle; ?Kanunda ?iade faturası? şeklinde bir düzenleme yer almadığından, mal iade işlemlerinin de teslim kapsamında değerlendirilmesi ve yukarıda bahsi geçen hükümler çerçevesinde fatura düzenlenmesi ayrıca bedelsiz teslim edilen mal fazlasına ilişkin ürünlerin değerinin bilinmesi durumunda bu değer üzerinden, bilinememesi durumunda ise emsal bedelleri üzerinden fatura düzenlenmesi gerekmektedir.?(2) denilmektedir.

2- İade İşleminde Gider Pusu­lası Düzenlenmesi
Vergi Usul Kanunu?nun 234. maddesine göre, birinci ve ikinci sınıf tüccarlar, kazancı basit usulde tespit edilenlerle defter tutmak mecburiyetinde olan serbest meslek erbabının ve çiftçilerin; yaptırdıkları işler veya onlardan satın aldıkları emtia için tanzim edip işi yapana veya emtiayı satana imza ettirecekleri gider pusulası vergiden muaf esnaf tarafından verilmiş fatura hükmündedir. Bu belge, birinci ve ikinci sınıf tüccarların, zati eşyalarını satan kimselerden satın aldıkları altın, mücevher gibi kıymetli eşya için de tanzim edilir. Gider pusulası, işin mahiyeti, emtianın cins ve nevi ile miktar ve bedelini ve iş ücretini ve işi yaptıran ile yapanın veya emtiayı satın alan ile satanın adlarıyla soyadlarını (Tüzel kişilerde unvanlarını) ve adreslerini ve tarihi ihtiva eder ve iki nüsha olarak tanzim ve bir nüshası işi yapana veya malı satana tevdi olunur. Mal iadesinde alıcı, fatura veremeyecek durumda ise, belge orijinalinin mal ile bir­likte geri verilmesi yöntemi de (belgenin iptali) herhangi bir nedenle uygulanamıyorsa, satıcı geri gelen mal için bir gider pusulası düzenler ve gider pusulasında, ia­deyi yapanın adını, soyadını veya unva­nını, adresini, iade olunan malın cinsini satış bedelini, malın cinsini ve katma değer vergisini gösterir. İade eden taraf (alıcı), bu pusulaya KDV dahil bedeli geri aldığına dair imza koyar. Pu­sulanın bir örneği malı iade edene verilir. Satıcı bu pusulaya dayanarak geri aldığı malı stoklarına dahil eder ve malın bedeli içinde ödemiş olduğu katma değer vergisini in­dirir. Burada satılan malın geri alınması nedeniy­le düzenlenecek gider pusulası için sto­paj hesaplanmayacaktır.

Tüketiciler tarafından alınan malların çeşitli nedenlerle iade edildiği du­rumlarda satıcılar tarafından iade edilen mal nedeniyle gider pusulası düzenle­neceği ve tüketiciden iade edilen mala ait belgenin geri alınacaktır(3).

D- DEFTER KAYITLARINA İLİŞKİN İŞLEMLER
Satılan malların iade edilen bölümünün fatura tutarlarını kapsar. Daha önce yapılan satışlar ile ilgili olarak ilgili hesaplara borç, brüt satışlardan ilgili hesaplara alacak kaydedilmiş bulunan malın fatura tutarı, malın kısmen ya da tamamen iade edilmesi durumuna göre, ?610-Satıştan İadeler Hesabı?nın borcuna, buna karşılık ilgili hesaba alacak kaydedilir. Bilindiği üzere satıştan yapılacak iadelerden kaynaklanan KDV, Katma Değer Vergisi Kanunu?nun 35. maddesi kapsamında gerçekleşmektedir. Bu kapsamda yapılacak muhasebe kayıtları satışın yapıldığı dönemde değil iadenin yapıldığı dönem KDV kayıtlarını ilgilendirecektir.

E- İADEYE İLİŞKİN KDV?NİN KDV BEYANINDA GÖSTERİLMESİ
Beyannamede alıcıların, daha önce indirilecek KDV olarak dikkate aldıkları iadeye konu mala ait KDV?yi, 1 no.lu KDV beyannamesinin (Gerçek Usulde Vergilendirilen Mükellefler İçin) ?İlave Edilecek KDV? başlıklı 30. satırında göstererek, hesaplanan KDV?ye ilave etmek suretiyle düzeltmeleri gerekmektedir. Ayrıca satıcıların ise bu şekilde indirilecek KDV olarak dikkate alacakları KDV?si, 1 no.lu KDV beyannamesinin ?Mal İadeleri veya Gerçekleşmeyen İşlemler Nedeniyle Düzeltilecek KDV? başlıklı 34. satırında göstererek indirim konusu yapacaklardır. www.muhasebenet.net

F- İADE İŞLEMİNDE UYGULANACAK KDV ORANI
Bilindiği üzere, KDVK?nın 35. maddesinde, ?Malların iade edilmesi, işlemin gerçekleşmemesi, işlemden vazgeçilmesi veya sair sebeplerle matrahta değişiklik vuku bulduğu hallerde, vergiye tabi işlemleri yapmış olan mükellef bunlar için borçlandığı vergiyi; bu işlemlere muhatap olan mükellef ise indirme hakkı bulunan vergiyi değişikliğin mahiyetine uygun şekilde ve değişikliğin vuku bulduğu dönem içinde düzeltir. Şu kadar ki, iade olunan malların fiilen işletmeye girmiş olması ve bu girişin defter kayıtları ile beyannamede gösterilmesi şarttır.? hükmü yer almaktadır.

Bu hükme göre, matrahta değişikliğin vuku bulduğu tarihte işlemin tabi olduğu KDV oranının değişmiş olması halinde düzeltme işleminin, ilk teslim veya hizmetin yapıldığı tarihte bu işlemler için geçerli olan KDV oranı esas alınmak suretiyle yapılması gerekmektedir(4).

Uygulamada satılan malın iadesine zaman zaman rastlanmaktadır. Gerçek usulde vergilendirilen mükellefler arasındaki mal iade işlemlerinin fatura ile yapılması, bu faturada mal iadesi olduğunu belirten bir şerh düşülmesi gerekir. Mal iadesi yeni bir satış olmayıp, düzeltici nitelikte de olsa sonuçları itibariyle normal bir mal alım satımından farkı bulunmamaktadır. Nihai tüketici tarafından yapılan iadede ise gider pusulası düzenlenmelidir. Matrahta değişikliğin vuku bulduğu tarihte işlemin tabi olduğu KDV oranının değişmiş olması halinde düzeltme işleminin, ilk teslim veya hizmetin yapıldığı tarihte bu işlemler için geçerli olan KDV oranı esas alınmak suretiyle yapılması gerekmektedir.


Niyazi ÖZKAYA
Eskişehir Vergi Dairesi Başkanlığı Grup Müdürü
 
Üst