Ynt: Ücretsiz İzin Formu Hakkında
Gerek 4857 sayılı İş Kanunu'nda gerkse işçi ve işveren ilişkilerinin düzenlendiği diğer mevzuatta "Ücretsiz İzin" konusunda herhangi bir tanımlama bulunmamaktadır. Ücretsiz izinle ilgili olarak sadece 4857 sayılı İş Kanunu'nun 74 ncü maddesinde kadın işçilerle ilgili bir düzenlemeye yerverilmiştir. Buna göre, doğum yapan kadın işçilere doğumdan önce ve sonraki ücretli iznin bitmesi halinde kadın işçinin talebi ile altı aya kadar ücretsiz izin verileceği hükme bağlanmıştır.
İş mevzuatında açıkça tanımlanmamış olmakla birlikte, hayatın olağan şartları düşünüldüğünde, ücretsiz izin uygulamasına iş hayatında sıkça rastlanılmaktadır.
4857 sayılı İş Kanunu'nda tanımlandığı şekliyle İş sözleşmesi; bir tarafın (işçi) bağımlı olarak iş görmeyi, diğer tarafın (işveren) da ücret ödemeyi üstlenmesinden oluşan sözleşmedir.
İş sözleşmesi, her iki tarafın (İşçi-İşveren) serbest irade beyanları ile kurulan ve yine her iki tarafa borç yükleyen sinallagmatik bir sözleşmedir. Bundan dolayıdırki işçi belirli bir ücret karşılığında bir edimi (işi) yerine getirmek; işveren ise bir edim karşılığında ücret ödemek yükümlülüğü- borcu altındadır. Bu nedenle, gerek işçinin borcu olan "İş Yapma", gerekse işverenin borcu olan "Ücret Ödeme" sözleşmesnin esaslı unsurları olup, bunlardan birinin olmaması durumunda söz konusu ilişkiye "İş İlişkisi" denmesi mümkün görülmemektedir. akdin kurulabilmesi için taraf iradelerinin yani rıza beyanlarının olması, işçi ile işverenin yapılacak iş ve ödenecek ücret gibi akdin esas unsurlarında anlaşmaya varmış olması gerekmektedir.
Yine sözleşmenin çift taraflı irade beyanı ile kurulduktan sonra, sözleşmenin esaslı unsurlarında yapılacak olan bir değişikliğin tarafların anlaşması ile yapılacağı, aksi takdirde yapılan bir değişikliğin işçiyi bağlamayacağı akdin niteliğinden anlaşılmaktadır.
İşte uygulamada sık sık raslanan "Ücretsiz İzin", işverenin borcu olan "Ücret Ödeme", işçinin de "İş Yapma" yükümlülüğünü ortadan kaldırmaktadır. Hal böyle oluncu, karşılıklı irade ile kurulan sözleşmenin esaslı unsurlarından birisinin tek taraf iradesi ile değiştirilemeyeceği, gerek işveren gerekse işçi tarafından ücretsiz izne karar verilemeyeceği anlaşılmaktadır. Ancak, tarafların anlaşması halinde bu şekilde bir uygulama yapılabilir. Yani, işçi işverenin rızası ile ücretsiz izin kullanabilir, işverende işçinin muvafakati ile işçiyi ücretsiz izne ayırabilir.
İşçi ve işverenin anlaşması ile "Ücretsiz İzin"uygulaması yapılmışsa eğer, taraflar arasıda kurulan iş sözleşmesi, bu süre içerisinde askıda olup; gerek işçi gerekse işveren açısından herhangi bir ifa yükümlülüğü doğurmayacaktır. İşçi bu süre içinde çalışmayacak, işveren de yine bu sürede işçinin ücretini ve sigorta pirimini ödemeyecektir.