Stopaj Yapılmasının ŞartlarıYurt dışında mukim kişi ve kuruluşların Türkiyedeki müşterilerine hizmet sunmak suretiyle aldıkları paralar hizmetin türüne göre Türkiyede gelir veya kurumlar vergisine tabi tutulmaktadır. Bu vergileme genellikle stopaj yoluyla olmaktadır.
Gelir Vergisi Kanununun 94. maddesine göre stopaj yapabilmesi için;
- Yurt dışından hizmeti sunan gerçek kişi olmalıdır.- Yapılan hizmet kesintiye tabi bir ödeme gerektirmelidir.
- Ödemeyi yapacak kişi GVKnın 94. maddesinde yer alan tevkifat yapmak zorunda olan mükellefler arasında sayılmalıdır.
- Varsa iki ülke arasında çifte vergiyi önleme anlaşmasına bakılmalıdır (Hem orana çısından, hem de stopajı engelleyici hüküm açısından).
Kurumlar Vergisi Kanununun 30. maddesine göre stopaj yapabilmek için;
- Yurt dışından hizmeti sunan bir kurum olmalıdır.
- Yurt dışından alınan hizmet KVK'nın 30. maddesinde sayılan tevkifata tabi hizmetlerden olmalıdır.
- Hizmet alınan ülke ile Türkiye arasında çifte vergiyi önleme anlaşması olmamalıdırveya vergi anlaşmasında stopaj yapmayı engelleyecek hüküm olmamalıdır.
Stopaja Tabi Olan ve Olmayan Ödemeler
Yukarıdaki açıklamalar ışığında, stopaja tabi olan bazı ödemeler şöyledir;
- Telif, imtiyaz, ticaret unvanı, marka, know-how, ihtira, işletme, alâmeti farika ve bunlara benzer GAYRİ MADDİ HAKLAR için ödenen bedeller veya kiralar,
- KİRALAMA hizmetleri karşılığında ödenen bedeller (finansal kira ve normal kira),
- Eleman ücretleri (Yurt dışında mukim bir şirkette çalışan ve geçici görevle Türkiyeye gelen personel için yurt dışındaki firmaya ödenen ÜCRET karşılığı ödemeler),-
-Danışmanlık, mühendislik, eğitim, montaj, eğitim hizmetleri, özel yazılım yaptırılması, tercüme hizmetleri gibi SERBEST MESLEK kapsamında yapılan ödemeler,
- Borç verme, mevduat ve benzeri fon kaynakları karşılığında ödenen FAİZLER
Diğer taraftan, stopaja tabi olmayan bazı ödemeler ise şöyledir;
- Fuar katılım bedelleri,
- Yurt dışında yapılan ilan ve reklam bedelleri,
- Her çeşit komisyon ödemeleri,
- Tamir veya bakım ücreti ödemeleri,
- Sigorta prim ödemeleri,
- Gözetim ücret ödemeleri,
-Yurt dışında yaptırılan fason iş bedeli ödemeleri,
- Uydu ve data hattı kira ödemeleri,
- Yurt dışı seyahatlerde yapılan ödemeler (konaklama, yemek, ulaşım, haberleşme)
Yukarıdaki ödemeler ve benzer ödemeler TİCARİ KAZANÇ niteliğinde ödemeler olduğu için stopaj kapsamına girmemektedir.
Hizmet İthalinde Stopaj Sorumluluğunun Doğduğu Zaman
Hizmet ithalinde gelir veya kurumlar vergisi stopaj sorumluluğunu doğuran olay stopaja tabi hizmet bedelinin nakden veya hesaben ödenmesidir. Hesaben ödeme deyimi,stopaja tabi kazanç ve iratları ödeyenleri hak sahiplerine karşı borçlu durumda gösteren her türlü kayıt ve işlemleri ifade eder.
Bu itibarla stopajı doğuran olay,
- Nakden veya banka yoluyla ödeme yapılması,
- Fiili ödeme olmasa bile, hizmeti alanın hizmeti veren adına açtığı hesapta kendisini hizmeti verene karşı borçlu duruma getiren veya borcunu yükselten kayıt yapılmasıdır.
YURT DIŞINDAN SAĞLANAN HİZMETLERDE KDV SORUMLULUĞU.
KDV Sorumluluğu ve Şartları
KDV Kanununun 9. maddesi, mükellefin Türkiye içinde ikametgâhının, işyerinin,kanuni merkezi ve iş merkezinin bulunmaması hallerinde Maliye Bakanlığına vergi alacağının emniyet altına alınması amacıyla, vergiye tabi işlemlere taraf olanları verginin ödenmesinden sorumlu tutma yetkisi tanımıştır.Maliye Bakanlığı bu yetkisini kullanarak KDV Genel Tebliği 117 ile bu kişi ve kuruluşların Türkiyede yaptığı hizmetler ile bunların yurt dışında yaptığı, ancak Türkiyede faydalanılan hizmetlerde KDV'nin tamamının hizmetten faydalanan yurt içindeki muhatap tarafından sorumlu sıfatıyla beyan edilip ödeneceği yönünde düzenlemeler yapmıştır.Buna göre, yurt dışından hizmet ithal edildiğinde, hizmeti ithal eden tarafından hizmet bedeli üzerinden KDV hesaplanması ve bu verginin 2 Nolu Katma Değer Vergisi Beyannamesiyle beyan edilip ödenmesi gerekmektedir. Katma değer vergisi sorumlusunun vergi mükellefi olması şart değildir. Katma değer vergisine tabi hizmet ithalini yapan kim olursa olsun KDV sorumlusudur.Yurt dışından alınan hizmetlerde KDV sorumluluğu doğmaması için;
- Bu hizmet KDV'nin konusuna girmeyen bir hizmet olmalı veya
- Bu hizmet Türkiyeye ithal edilmemiş (Türkiyede faydalanılmamış) bir hizmet olmalı ya da
- İthal edilen hizmet, katma değer vergisinden istisna edilmiş olmalıdır.
Yurt dışından ithal edilen ve bu şartların sağlanamadığı tüm hizmetler KDV sorumluluğu gerektirir. Hizmeti yapanın mukimi olduğu ülke ile Türkiye arasında vergi anlaşması bulunması KDV sorumluluğunu etkilemez. Vergi anlaşmaları katma değer vergisini kapsamaz.
KDV Sorumluluğu Gerektiren ve Gerektirmeyen Hizmet İthalleri
Faydalanma Türkiyede olmak ve KDV'yi önleyen özel bir hüküm olmamak kaydıyla,aşağıdaki hizmetler KDV sorumluluğu gerektirmektedir:
- Türkiyede inşa edilecek bir bina için yurt dışında çizilip Türkiyeye gönderilen mimari proje hizmeti,
- Yurt dışından teknik hizmet, montaj hizmeti veya danışmanlık hizmeti alınması,
- Yurt dışından kiralanmış bir menkul malın (örneğin bir iş makinesinin) Türkiyeye getirilip kullanılması,
- Yurt dışından yazılım hizmeti alınması,
- Yurt dışından tamir-bakım hizmeti alınması,
- Yurt dışı firmanın personeli olan kişinin geçici süreyle Türkiyede görev yapması,
- Banka veya finans kurumu olmayan yurt dışındaki kişi ve kuruluşlardan borç para alınması nedeniyle faiz ödenmesi,
- Yurt dışından gayri maddi hak alınması veya kiralanması (know-how, marka vs.),
- Türkiyedeki otel, hastane, okul işletmeleri için yurt dışında müşteri bulan firmaya komisyon ödenmesi,
- Türkiyedeki firmanın yurt dışındaki davasını takip eden avukata ücret ödenmesi ve benzeri ödemeler.
Buna karşılık, aşağıdaki hizmetler KDV sorumluluğu gerektirmemektedir:
Bir şirketin iş için yurt dışına giden elemanının gittiği ülkedeki otel, lokanta,haberleşme vb. harcamaları hizmetin ifa edildiği ve faydalanıldığı yerin yurt dışı olması nedeniyle
-Türkiyede üretilen mallara yurt dışında müşteri bulan bir yabancının yaptığı komisyonculuk hizmeti, hizmet yurt dışında ifa edildiği ve hizmetten yurt dışında yararlanıldığı için,
- Yurt dışında eğitim veya sağlık hizmeti alınması, yurt dışı fuara katılma şeklindeki hizmetler hizmetten yurt dışında yararlanıldığı için,
- Yurt dışı bankalardan kredi alınması karşılığı ödenen faizler istisna olduğu için,
- Yabancı nakliyat şirketinin Türkiyeye mal getirmesi veya Türkiyeden mal göndermesi hizmet ithali niteliği taşımasına rağmen KDV kanununun 14 üncü maddesine göre yurt dışında başlayıp Türkiyede biten veya Türkiyede başlayıp yurt dışında biten taşıma hizmetleri KDVden müstesna olduğu için.
KAYNAK :
İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı, B.07.1.GİB.4.34.16.01/KVK-30 Sayılı Özelgesi,