HResources
Katkı Sunan Üye
1.İşveren tarafından işten çıkarılma, işverenlerin işçiyi aşağıdaki hallerde işten çıkarmaları halinde işçiye kıdem tazminatlarını ödemeleri gerekir:1475/13. Madde gereğince,İş Güvencesi Kanunu'nun yürürlüğe gireceği 15.03.2003 tarihine kadar işverenler diledikleri işçiyi sebep göstermeksizin 1475/13. madde gereğince tazminatlarını ve haklarını ödeyerek işten çıkarma hakkına sahiptirler.Bu tarihten sonra ise yine aynı madde gereğince işten çıkarma hakkı devam etmekle birlikte işçi çıkarma, yazılı, haklı ve geçerli bir nedene dayalı olacaktır.Gerek 15.03.2003 öncesi ve gerek sonrası işten çıkarma nedeni haklı, geçerli olsa dahi bu madde gereğince işten çıkarmalarda işveren işçisine kıdem tazminatı ödemekle yükümlüdür.Önel yoksa, ihbar tazminatıAyrıca bu madde gereğince işten önel sürelerine uyulmadan işçi çıkarılması halinde, ihbar tazminatı da verilmelidir.Süresi belirli olmayan sürekli hizmet akitlerinin feshinden önce durumun diğer tarafa bildirilmesi gerekir.Hizmet akdi:a) İşi altı aydan az sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak iki hafta sonra,b) İşi altı aydan bir buçuk yıla kadar sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak dört hafta sonra,c) İşi bir buçuk yıldan üç yıla kadar sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak altı hafta sonra,d) İşi üç yıldan fazla sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak sekiz hafta sonra yürürlüğe girer. Ama bu süreyi beklemeden işçi işten çıkartılırsa yukarıdaki sürelerin ücreti peşin verilmek suretiyle iş akdi hemen feshedilebilir ve bu ödenen paraya uygulamada ihbar tazminatı ismi verilmiştir.1475/17. Madde gereğince İş Kanunu'nun, işverenin haklı nedenle işten çıkarma hükümlerini düzenleyen bu maddesi başlıca üç bende ayrılmıştır. Bu maddenin birinci ve üçüncü bendi gereğince işten çıkarmalarda işçiye kıdem tazminatı ödenecek, ikinci bendi gereğince işten çıkarmalarda ise kıdem tazminatı ödenmeyecektir.Birinci bent (sağlık sebepleri):a) İşçinin devamsızlığı;İşçinin kendi kastından veya derli toplu olmayan yaşayışından yahut içkiye düşkünlüğünden doğacak bir hastalığa veya sakatlığa uğraması halinde, bu sebeple doğacak devamsızlığın ardı ardına üç iş günü veya bir ayda beş iş gününden fazla sürmesi.Yargı kararıYargıtay 9 HD. E 1994/12715, K 1994/16615, T 25.11.1994Davacı hasta olması nedeniyle işyerine gidememiştir. İş akdinin feshi, davalı işveren yönünden haklı fesih sayılamaz. 1475 sayılı İş Kanunu'nun 17/II-f maddesine göre ardı ardına iki gün devamsızlık hali iş akdini haklı nedenle fesih yetkisi verirse de; bu koşul gerçekleşmediğinden ihbar ve kıdem tazminatlarının hüküm altına alınması gerekir.Alkolik olmak özendirilmişYukarıdaki fıkra, İş Kanunu'nun ilginç hükümlerinden biridir. Zira, işçinin alkolik olmasından, gece hayatına düşkün olmasından kaynaklanan nedenlerle işine ardı ardına üç iş günü işe gitmemesi, kanun koyucu tarafından, işinin, kıdem tazminatı alacak şekilde sona erdirileceğini hükme bağlamıştır.Yani ileriki fıkrada göreceğimiz gibi, iki gün üst üste haklı bir neden olmaksızın işe gelmeyen işçiye kıdem tazminatı ödenmesini gerekli görmeyenler, bu işe gelmemenin alkol bağımlılığından ya da derli toplu olmayan yaşantıdan kaynaklanması halinde kıdem tazminatı verilmesini öngörmüştür.Örnek yargı kararları(Y.9 HD. E.1987/7000-K.1987/8338, T.21.09.1987)-İşçinin, işyeri ve iş saati dışındaki özel yaşantısı, işyerinin düzenini bozmadıkça ve onu etkilemedikçe sözleşmenin ihbarsız ve tek taraflı bozulmasını haklı kılan nedenlerden sayılmaz.b) Kötü hastalık;İşçinin bulaşıcı veya işi ile bağdaşamayacak derecede tiksinti verici bir hastalığa tutulduğunun anlaşılması.İşçide bulaşıcı bir hastalık ortaya çıkması ya da hastalık bulaşıcı olmasa dahi diğer çalışanlarda veya işverende tiksinti uyandıracak halde olması da işçinin önel verilmeden işten çıkarılmasını haklı kılmış ve bu sebeple işten çıkarılan işçiye kıdem tazminatı verilmesi uygun görülmüştür.İşçinin derli toplu olmayan yaşantısından ya da alkole düşkünlüğünden meydana gelmeyen sebepler dışında kendi kusuruna yükletilmeyen hastalık, kaza, doğum ve gebelik gibi hallerde işveren için 1475/17. maddeye göre hizmet akdini bildirimsiz fesih hakkı; hastalık işçinin işyerindeki çalışma süresine göre 1475/13'üncü maddedeki bildirim önellerini altı hafta aşmasından sonra doğar. Doğum ve gebelik hallerinde bu süre doğumdan önceki altı ve doğumdan sonraki altı haftalık sürenin bitiminde başlar. Ancak bu hastalık halinde işçinin işine gidemediği süreler için ücret işlemez.Hamile işten çıkarılamazİşçinin, hamileyken iş akdi feshedilemez. Ama raporlu olup işe gidemediği süre içinde ücreti işlemez. Aynı süre içinde işveren, çalışanlarına zam yaparsa, hamile işçi de ileride kıdem tazminatını zamlı maaş üzerinden alırÖrnek yargı kararları(Y.9 HD. E.1988/84, K.1988/1336, T.18.02.1988)-Hastalık sebebiyle işe devamsızlık, işverene bildirimsiz ve tazminatsız fesih hakkı vermez.(Y.9HD. .1987/10501, K.1987/10881, T.10.12.1987)-İşçinin hastalık ve kaza gibi nedenlerle işine devam edememesi hallerinde bunun makul bir kısmının kıdem tazminatı hesabında nazara alınması gerekir. İşverenin iş akdini feshetmemiş olması, raporlu geçen sürenin tamamının kıdem tazminatı hesabına dahil edilmesini gerektirmez.Çalışmayı engelleyici sebepBu bent gereğince aslında işçi iş akdini feshetmek yani çalışmamak yönünde bir iradesi olmamasına karşın, çalışma iradesini engelleyici bir dış durum mevcuttur. Buna en iyi örnek, gözaltı ve tutukluluk halidir.Üçüncü bent:1475/17. Madde'nin III bendi - İşyerinde işçiyi bir haftadan fazla süre ile çalışmaktan alıkoyan bir zorlayıcı sebebin ortaya çıkması halidir.Örnek yargı kararları(Y.9.HD. E.1988/3062-K.1998/5001, T.25.04.1988)-İşyeri ile ilgisi olmayan bir suçtan dolayı tutuklandığı için hizmet akdi feshedilen işçi kıdem tazminatına hak kazanır.(Y.9 HD., E 1987/6643, K. 1987/7817, T.14.09.1987)-Çocuğu hastalandığı için işverene haber vermeksizin memleketine giden çocuğunu hastaneye yatırarak tedavi ettiren işçinin bu iddiasının doğruluğu sabit olduğu takdirde hizmet akdinin tazminatsız feshi yasaya aykırıdır.(Y.9 HD.E. 1991/7479,K. 1991/12500,T. 26.9.1991)-Davacının hizmet akdi, işyeri ile ilgili olmayan bir suçtan tutuklanması üzerine feshedilmiştir. Bu hal, Yargıtay içtihatlarına göre 1475 sayılı İş Kanunu'nun 17/II'deki tazminatsız fesih nedenlerinden sayılmamaktadır. (Y.9HD. E.1982/4799, K.1982/5557, T. 08.06.1982)-İşçi, işyeri ile ilgili olmayan bir sebeple sıkıyönetimce gözaltına alınmış, bilahare tutuklanmış, bir yıl sonra beraat etmiştir. Bu şekilde gözaltında ve tutuklu olduğu sürede işe gelememesinin ' haklı bir sebebe dayanmaksınız işe gelmemesi hali' sayılmaması gerekir. İşverenin devamsızlığı sebep göstererek iş akdini feshetmesi sonucu, işçiye ihbar ve kıdem tazminatı ödenmesi gerekir.
