Maliyet Muhasebesi Özet Anlatım ve Örnekler

[sleepingcat]

Merhaba,


Büyükmirza'nın kitabından tuttuğum notları elimden geldiğince buraya da aktarayım dedim. Yazımlarda veya ifadelerde hata veya eksiklik görenler olursa lütfen bildirsinler.

****************************************************************************************



Giderlerin Saptanması ve İzlenmesi

* Alış Maliyetlerinin Saptanması


1) Malzeme Tüketiminin Saptanması

Sürekli envanter yöntemi kullanılıyorsa, önceki stokla alımlar toplanarak doğrudan saptanan tüketim bu toplamdan çıkarılır. Aralıklı envanter yönteminde ise, dönemsonunda stok saptanır ve bu tutar dönembaşı stokla alımların toplamından çıkarılarak tüketim miktarına ulaşılır.


2) Tüketimin Fiyatlandırılması

Tüketim Tutarı = Tüketim Miktarı x Birim Alış Maliyeti

a) Spesifik Belirleme (Gerçek/Fiili/Has): Farklı birim maliyetine sahip malzemeler ayırt edilebiliyorsa, her birim malzeme o birimin alış maliyetiyle fiyatlandırılır. Alışlar günün gününe, tüketimler ise aysonunda topluca (toplam tüketim rakamı olarak) kaydedilir.

b) FIFO: Malzeme çıkışı olduğunda, gerçekte hangi partiden alındığına bakılmaksızın, ambara girişi en erken olan partinin birim fiyatı ile fiyatlandırılır. Kayıtlar spesifik belirleme yöntemindeki gibi yapılır.

c) LIFO: Malzeme çıkışı olduğunda, gerekte hangi partiden alındığına bakılmaksızın, ambara son giren partinin birim fiyatı ile fiyatlandırılır. Bu yöntem, vergi yasası, TMS ve IFRS tarafından uygulamadan kaldırılmıştır.

d) Hareketli Ortalama: Her yeni malzeme alımında, yeni bir ortalama birim maliyeti hesaplanır. Bir sonraki alıma kadar olan tüm ambar çıkışları bu birim maliyetiyle fiyatlandırılır.

Ortalama Birim Maliyeti = (Önceki Kalan Tutarı + Yeni Giriş Tutarı) / (Önceki Kalan Miktarı + Yeni Giriş Miktarı)


3) Dönemsonunda Fiyatlandırma

a) Dönemsel Spesifik Belirleme: Değişmez.

b) Dönemsel FIFO: Sürekli envanter yönteminde, ay içindeki toplam malzeme çıkışı, ay başındaki stoktan başlanıp ay içindeki alış sırasıyla devam edilerek fiyatlandırılır. Aralıklı envanter yönteminde ise, ay sonunda kalan malzeme son alınan partiden başlanarak geriye doğru fiyatlandırılır. Burada, bulunan ay sonu stok maliyeti ayın başındaki stok ile alımların toplamından düşülerek tüketilmiş malzeme maliyeti hesaplanır.

c) Dönemsel LIFO: Sürekli envanter yönteminde, ay içindeki çıkışlar, ayın en son alımından başlanıp geriye doğru gidilerek fiyatlandırılır. Aralıklı envanter yönteminde ise, ay sonunda kalan malzeme, dönem başı stokundan başlanarak ileriye doğru gidilerek fiyatlandırılır. Böylelikle ulaşılan dönemsonu stok maliyeti, ayın başındaki stok ve ay içi alımlar toplamından düşülerek tüketilen malzeme maliyeti hesaplanır.

d) Dönemsel Ortalama Maliyet: Tüm dönem için bir ortalama maliyet heaplanır ve hem dönem tüketimleri, hem de dönemsonu stoku bu birim maliyet üzerinden fiyatlandırılır. Formülü:

Dönemsel Ort. Maliyet: (DB Stok Maliyeti + Dİ Alım Tutarı) / (DB Stok Miktarı + Dİ Alım Miktarı)


Not: Sanırım bu konulara çoğu kişi çalışmıştır, bunların örnekle anlatımı teferruatlı olduğu için buraya almadım.

 

[sleepingcat]

Ynt: Maliyet Muhasebesi Özet Anlatım ve Örnekler

* İşçilik Giderleri

1) Toplam İşçilik Tutarının Saptanması

a) Belli Dönemlere Özgü Ödemeler: Yılın belli dönemlerinde ortaya çıkan yıllık izin ücretleri, ikramiyeler vb. kalemlerdir. İlgili aya kaydedilip maliyetleri gereksiz yere kabartmaması için bu giderler yıllık olarak bütçelenir ve tüm aylara buna göre dağıtılır.

Örnek: Bir fabrika, işçilerine toplu sözleşme gereği Nisan ve Ekim aylarında birer aylıkları tutarında ikramiye ödemektedir. 2003 yılında bütçelenen toplam ikramiye 60.000 TL'dir. Nisan 2003'te 25.000 TL, Ekim 2003'te ise 50.000 TL brüt ikramiye ödenmiştir.

Tahakkuk kaydı, her ay sonunda 60.000 TL/12 ay = 5.000 TL olarak yapılır:

730 GÜG 5.000.- B, 373 MGK 5.000.- A

Bütçelenen tutar, gerçek tutardan 15.000 TL eksik olduğu için, ikramiye tutarının kesinleştiği Ekim ayından itibaren ise 10.000 TL karşılık kaydedilerek bu fark tamamlanacaktır. Gerçekleşen tutarlar ise Nisan ve Ekim aylarında şöyle olur:

15/4/2003: 180 GAAG 25.000.- B, İLGİLİ HS.LAR 25.000.- A
15/10/2003: 180 GAAG 50.000.- B, İLGİLİ HS.LAR 50.000.- A

180 hesabın bakiyesi 75.000 TL olur, 373 ve 730 hesapların da bakiyeleri (ilk 9 ay 5.000'er TL, son üç ay 10.000'er TL) 75.000'er TL olur.

Dönemsonunda şu kayıt yapılır:

31/12/2003: 373 MGK 75.000,- B, 180 GAAG 75.000.- A


2) Düzensiz Ödemeler: Doğum ve ölüm yardımları, kıdem tazminatları vb. kalemlerdir.

Örnek: Bir fabrikada, işçilerin 2002 yılında hak kazanacakları tazminat tutarları yılın başında 720.000 TL olarak hesaplanmıştır. Ayrıca, 2002 yılı sonunda, bir işçinin 2003 yılında emeklilik yaş haddini dolduracağı ve 2002 yılı sonuna kadar birikmiş kıdem tazminatının 40.000 TL olacağı belirlenmiştir. Bu işçi 12/1/2003'te işten ayrılarak 42.000 TL tazminat almıştır.

İlgili yılda her ay 60.000 TL kıdem tazminatı karşılığı ayrılacaktır. Bu tutarlar ödenmemiş olduğu için, karşılık kaydından sonra nazım hesaplar çalıştırılır.

730 GÜG 60.000.- B, 472 KTK 60.000.-
900 KKEG 60.000.- B, 901 KKEGK 60.000.-

Emekliliği yaklaşan işçinin kıdem tazminatı da kısa vadeye alınır.

472 KTK 40.000.- B, 372 KTK 40.000.- B

İşçi ayrıldığında iki kayıt daha yapılır.

372 KTK 40.000.- B, 730 GÜG 2.000.- B, 335 PB 41.832.- A, 360 ÖVF 168.- A


3) Direkt, Endirekt ve Boş İşçiliklerin Saptanması


Direkt işçilik, üretimi bizzat yapan işçilerin, üretim sırasında tahakkuk eden ve dolayısıyla üretilen mamullerle doğrudan bağlantısı kurulabilen ücretleridir. Tek mamul üreten işletmelerde olağandışı boş süreler hariç direkt işçilerin işletmede geçirdikleri tüm zamanın üretime harcandığı kabul edilir. Parça başına ücret ödeyen işletmelerde, direkt işçiliklerin saptanması için üretilen mamul, yarımamul, vb. miktarlarının izlenmesi gerekir.

a) Her üretim partisi için harcanan süreler karşılığında hesaplanan ücretler toplamı o partiye ait direkt işçiliği ve bunların toplamı o aya ait direkt işçiliği verir.

b) Üretim dışı işler ve olağan boş süreler karşılığı hesaplanan ücretler toplamı, maliyetlere yüklenmek üzere endirekt işçilik kapsamına alınır.

c) Olağandışı boş süreler karşılığı hesaplanan ücretler toplamı ise, çalışmayan kısım giderlerine yansıtılmak üzere endirekt işçilik kapsamına alınır.

d) Fazla mesainin normal ücret kısmı için yukarıdaki bilgiler geçerlidir, ancak zamlı kısmı duruma göre değerlendirilir:

- Acil bir sipariş içinse, fazla mesainin zamlı kısmı direkt işçilik gideridir.
- İşlerin genel sıkışıklığından (mesea aşırı talepten) kaynaklanıyorsa, zamlı kısım endirekt işçilik gideridir.
- Olağandışı boş geçen sürelerin telafisi içinse, zamlı kısım çalışmayan kısım giderlerine yansıtılmak üzere endirekt işçilik olarak gider kaydedilir.


* Diğer Giderler


İlk madde ve malzeme ile işçilik giderleri dışındaki giderlerin (finansman giderleri, amortismanlar, vergi resim ve harçlar, çeşitli giderler, vb.) saptanmasından uyulacak esaslar şunlardır:

a) Bu giderler üretimle ilgili ise GÜG, üretim dışı işlevlerle ilgili ise o işlevi temsil eden gider hesaplarına dahil olur. Örneğin pazarlama ile ilgili ise, pazarlama satış dağıtım giderleri kapsamındadır.

b) Bu giderleri tutarları genelde belgeye dayanılarak saptanır. Fatura, makbuz, dekont, bordro, beyanname gibi belgeler...

c) Maliyet dönemine ait olmasına rağmen henüz belgesi gelmemiş olan veya maliyet dönemi ile çakışmayan belgelerde bulunan giderler saptanarak; kesin nitelikte olanlar 381 hesaba, tahmine dayananlar ise 373 hesaba kaydedilir.

d) İkramiye, izin ücreti, emlak vergisi gibi yılda bir veya birkaç kez ortaya çıkan giderler yılın tüm aylarına dağıtılır.

e) Bu giderlerden, ödemesi önceki aylarda veya yıllarda yapıldığı için 180 hesabın borcunda kayıtlı olanların, ilgili aya düşen kısmı hesaplanarak 7'li hesap grubundaki ilgili gider hesabına aktarılır.


Not: Ben sadece soru-cevap çözmenin yeterli olmadığını düşünüyorum. Çözdüğümüz örneklerde bulunmayan bir giderle, farklı bir şeylerle karşılaştığımızda soruyu eksik ya da hatalı yapma riski her zaman var. Bu nedenle, önce ilkeleri ve kuralları gözden geçirmek gerektiğini düşünüyorum. Diğer Giderler başlığı altında amortiman hesaplama yöntemleri ve örnekleri var, herkesin bildiğini düşünerek o kısmı geçiyorum. Yalnız bir noktayı buraya almak istedim:

Azalan bakiyeler yöntemi kullanıldığında, varlığın aktife girişi yılın ortası bile olsa, o yılın amortismanı yıl başında aktife girmiş gibi hesaplanıyor ve vergi matrahından indiriliyor, fakat aktife giriş tarihinden önceki aylara düşen kısmı üretim maliyetlerine veya dönem giderlerine değil, 680 hesaba aktarılıyor. Soruda amortisman rakamını verip de azalan bakiyeler yöntemi kullanılmıştır, muhasebe kaydı istendiğinde, satın alma tarihinden önceki aylara ait kısmı 730 B, 257 A şeklinde kaydediyoruz. Sonra örneğin 15 Nisan'da aktife girmişse, 1 Ocak-15 Nisan dönemine ait tutarı 680'e atıyoruz, 16-30 Nisan arasına ait tutarı ise 151'e borç kaydederek üretim maliyetlerine yansıtıyoruz. 731 hesaba bunların toplamını kaydediyoruz, yani önceden 730'a borç kaydettiğimiz tutarı alacak kaydediyoruz.

 

[sleepingcat]

Ynt: Maliyet Muhasebesi Özet Anlatım ve Örnekler

Giderlerin Dağıtımı


Gider Yerlerinin Bölümlenmesi

a) Üretim Gider Yerleri

- Esas üretim gider yerleri (dokuma, boyama; kesim, montaj, makine; boya-cila, döşeme gibi)
- Yardımcı üretim gider yerleri (elektrik santrali, buhar kazan dairesi, basınçlı hava dairesi gibi)
- Hizmet yerleri (bakım onarım, nakliye, personel servisi, yemekhane, laboratuvar, malzeme ambarı gibi)
- Üretim yerleri yönetimi gider yerleri (fabrika müdürlüğü, üretim planlama gibi)

b) Dönem Gider Yerleri

- ARGE gider yerleri
- Pazarlama satış dağıtım gider yerleri
- Genel yönetim gider yerleri
- Finansman gider yerleri


1) Birinci Dağıtım

Maliyet sisteminde gider yerleriyle ilgili yapılacak işlemdir. Her bir gider yerinin kendisine ait giderlerin saptanmasıdır. Bu işlem sırasında, endirekt (dolaylı/ortak)giderler, yani mevcut gider yerleriyle doğrudan ilişkilendirilemeyen giderler, sorun yaratır. Kira, amortisman, vergi, sigorta gibi giderler doğası gereği gider yerleri için endirekttir. Kimi giderler de, aslında direkt olduğu halde ölçümleme yapılamaması nedeniyle endirekt nitelik kazanır. Örneğin, enerji tükeltildiği gider yerinin direkt gideridir, ancak her gider yerinde ne kadar tüketildiğini ölçmek gereksiz veya maliyetli bulunabilir. Yeterince gider yeri açılmaması veya açılan gider yerlerinin kapsamının geniş tutulmaması da endirekt giderlere yol açar. Örneğin, fabrika gider yerinin açılmaması veya açıldığı halde çevre aydınlatması, tuvaletler gibi yerler bu gider yerine dahil edilmezse endirekt gider haline gelirler.

Endirekt giderler;

- Ya mevcut gider yerlerine, dağıtım anahtarı yardımıyla dağıtılarak açıkta kalmaları önlenir,
- ya da yeni gider yerleri açılarak her biri kendine ait gider yerinin direkt gideri haline getirilir.


Örnek:

Gider Yeri 10-Örgü 11-Boya Apre 12-Biçki Dikiş 35-Yemekhane 38-Isıtma Toplam

Giderler

DİMM 1.100 300 100 - - 1.500
Dİ 100 60 1.040 - - 1.200
DİMM ve Dİ Toplamı 1.200 360 1.140 - - 2.700
End. Malz. 40 100 60 93 29 322
End. İşç. 80 20 50 30 20 200
Tekn. Eleman Ücr. 50 60 70 - - 180
Fab. Yönetici Ücr. 15 12 270 3 3 303
Elektrik 180 80 88 8 4 360
Bina Amort. 5 5 35 5 2 52
Mak. Cihaz Amort. 80 27 70 1 2 180
Direkt GÜG Toplamı 450 304 643 140 60 1.597
Dağıtım Anahtarı

Pers. sayısı (kişi) 10 8 180 2 2 202
Mak. cih. gücü (Kw) 90 40 44 4 2 180
Alan (metrekare) 100 100 700 100 40 1 .040


Fabrika yönetici ücretlerinin dağıtımı:

Kişibaşı ücret: 303 m TL / 202 kişi = 1,5 m TL / kişi

Örgü: 10 kişi x 1,5 m TL / kişi = 15 m TL
Boya Apre: 8 kişi x 1,5 m TL / kişi = 12 m TL
Biçki Dikiş: 180 kişi x 1,5 m TL / kişi = 270 m TL
Yemekhane: 2 kişi x 1,5 m TL / kişi = 3 m TL
Isıtma: 2 kişi x 1,5 m TL / kişi = 3 m TL
___________
Toplam 303 m TL


Bina amortismanlarının dağıtımı:

Metrekare başına bina amortismanı = 52 m TL / 1.040 metrekare = 0,05 m TL / metrekare

Örgü: 100 metrekare x 0,05 m TL / metrekare = 5 m TL
Boya Apre: 100 metrekare x 0,05 m TL / metrekare = 5 m TL
Biçki Dikiş: 700 metrekare x 0,05 m TL / metrekare = 35 m TL
Yemekhane: 100 metrekare x 0,05 m TL / metrekare = 5 m TL
Isıtma: 40 metrekare x 0,05 m TL / metrekare = 2 m TL
___________
Toplam 52 m TL


Elektrik giderlerinin dağıtımı:

kw başına elektrik gideri = 300 m TL / 180 kw = 2 m TL / kw

Örgü: 90 kw x 2 m TL / kw = 180 m TL
Boya Apre: 40 kw x 2 m TL / kw = 80 m TL
Biçki Dikiş: 4 kw x 2 m TL / kw = 88 m TL
Yemekhane: 4 kw x 2 m TL = 8 m TL
Isıtma: 2 kw x 2 m TL / kw = 4 m TL
_____________
Toplam 360 m TL

 

[sleepingcat]

Ynt: Maliyet Muhasebesi Özet Anlatım ve Örnekler

2) İkinci Dağıtım

Birinci dağıtımla gider yerlerine kendileriyle ilgili giderler dağıtıldıktan sonra, bütün üretim giderlerini, daha sonra mamul maliyetlerine yüklemek üzere, mamulleri üreten esas üretim yerlerinde toplamak üzere ikinci dağıtım yapılır. Dağıtılacak olan gider yerleri, esas üretim yerleri dışındaki tüm üretim gider yerleridir. Yani, yardımcı üretim yerleri, yardımcı hizmet yerleri ve üretim yerleri yönetimi. Bu dağıtımda da dağıtım anahtarları kullanılır ve her bir gider yeri farklı dağıtım anahtarı sözkonusu olabilmektedir. Sabit anahtarlar alan, hacim, güç, adet/saat, ton/ay veya tecrübeyle saptanmış yüzdeler gibi dağıtımdan pay alacak gider yerlerinin, dağıtılacak olan gider yerlerinden yararlanma potansiyelini gösteren değişmez ölçülerdir. Değişken anahtarlar ise, enerji, su, buhar, makine saati, işçilik saati, işçi sayısı, işlem adedi, üretim miktarı gibi dağıtımdan pay alacak gider yerlerinin, dağıtılacak olan gider yerlerinden fiili yararlanma derecesine göre değişen ölçülerdir.

Gider dağıtımında, sabit giderlerin sabit anahtarlarla, değişken giderlerin değişken anahtarlarla dağıtılması idealdir.


a) Basit Dağıtım: Dağıtıma tâbi giderleri, sadece esas üretim yerleri arasında dağıtır. Eğer yarar sağlamışlarsa dönem gider yerleri arasında da dağıtır. Dağıtıma tâbi gider yerlerinin kendi aralarında dağıtım yapmaz.


Örnek: Birinci dağıtım konusundaki verilerden devam ediyoruz.

10-Örgü 11-Boya Apre 12-Biçki Dikiş 35-Yemekhane 38-Isıtma Toplam

Direkt GÜG Toplamı 450 304 643 140 60 1.597
Dağıtım Anahtarı

Pers. sayısı (kişi) 10 8 180 2 2 202
Mak. cih. gücü (Kw) 90 40 44 4 2 180
Alan (metrekare) 100 100 700 100 40 1 .040


Yemekhane giderlerinin dağıtımı:

Personel başına yemekhane gideri: 140 m TL / 10 + 8 + 180 kişi = 0,7071 m TL / kişi

Örgü: 10 kişi x 0,7071 m TL / kişi = 7,07 m TL
Boya Apre: 8 kişi x 0,7071 m TL / kişi = 5,66 m TL
Biçki Dikiş: 180 kişi x 0,7071 m TL / kişi = 127,27 m TL
_________________
Toplam 140 m TL

Isıtma dairesi giderlerinin dağıtımı:

metrekare başına ısıtma gideri: 60 m TL / 100 + 100 + 700 = 0,06667 m TL / metrekare

Örgü: 100 metrekare x 0,06667 m TL / metrekare = 6,67 m TL
Boya Apre: 100 metrekare x 0,06667 m TL / metrekare = 6,67 m TL
Biçki Dikiş: 700 metrekare x 0,06667 m TL / metrekare = 46,66 m TL
_____________
Toplam 60 m TL

Bunların tabloya yerleştirilmesini göstermiyorum, çok zaman aldığı için. Ama kısaca yazayım:

Birinci dağıtım toplamı satırının altına Isıtma giderlerinin dağıtımı satırı ekleyip hangi esas üretim yeri için ne kadar tutar hesapladıysak yazıyoruz, aynı satırda ısıtma sütunun altına gelen yere (60) yazıyoruz, dağıttığımız 60'ı eksiltip ısıtmayı sıfırlamış oluyoruz. Onun altına da yemekhane giderlerinin dağıtımı diye satır açıp yine hesapladığımız esas üretim yerlerine düşen tutarları yazıyoruz. Aynı satırda yemekhane sütununun altına da (140) yazarak dağıttımız bu tutarı düşüyoruz. Son olarak da dağıtım sonrası GÜG toplamı satırı açıp direkt GÜG toplamları ile eklediğimiz satırlardaki toplayarak yazıyoruz. En alta da genel toplamları yazıyoruz.


b) Kademeli (Basamaklı) Dağıtım: Bu yöntemde, dağıtım sırası belirlenir. Üç yöntem olmasına rağmen, genellikle bir tanesi kullanılıyor, en azından bizim sınavların cevaplarından bu anlaşılıyor. Bu yönteme göre, birinci dağıtımda birikmiş gider tutarlarına bakılarak en fazla gider birikmiş gider yerinden başlanıyor ve en az gider birikmiş gider yeri de en son dağıtılıyor. Dağıtımını yaptığımız gider yerine pay vermiyoruz, yani dağıtılan gider yerinin kendisi hariç tüm esas ve yardımcı gider yerlerine dağıtım yapıyoruz (bu bir), ayrıca daha sonraki dağıtımlarda önceden dağıtılıp sıfırlanmış olan gider yerlerine bir daha dağıtım yapmıyoruz (bu da iki).


Örnek: Yine birinci dağıtımdaki verilerle devam edebiliriz. Ancak kitapta kullanılan yöntemi değil de, en fazla gider biriken gider yerinden dağıtıma başlanan yöntemi kullanıyorum. Yani kitaptakinden farklı olarak çözüyorum.

Yemekhanede biriken gider, ısıtmada birikenden fazla olduğu için dağıtıma yemekhaneden başlıyoruz. Yemekhane kendisine pay vermeyeceği için, yemekhanedeki personeli hesaplamaya dahil etmiyoruz. Toplam 202 personel vardı, 2'si yemekhane personeli olduğuna göre, 200 kişi üzerinden hesap yazpıyoruz.

Personel başına yemekhane gideri: 140 m TL / 200 kişi = 0,7 m TL / kişi

Örgü: 10 kişi x 0,7 m TL / kişi = 7 m TL
Boya Apre: 8 kişi x 0,7 m TL / kişi = 5,6 m TL
Biçki Dikiş: 180 kişi x 0,7 m TL / kişi = 126 m TL / kişi
Isıtma: 2 kişi x 0,7 m TL / kişi = 1,4 m TL / kişi
________________
Toplam 140 m TL

metrekare başına ısıtma gideri: 60 m TL + 1,4 m TL / 900 metrekare = 0,0682 m TL / metrekare

Not: Isıtma gideri 60 m TL idi, ama yemekhane giderlerini dağıtırken ısıtmaya 1.4 m TL daha eklenmiş oldu, dağıtırken buna dikkat etmemiz lazım, 60 m TL'yi dağıtırsak çözüm hatalı olur. Yine metrekare hesabında, ısıtma kendisine pay vermeyeceği için onun alanını hesaba katmadık, diğer kuralımız gereği yemekhane giderlerini dağıttığımız için oraya dağıtım yapmamak gerektiği için yemekhanenin alanını da hesaplamaya dahil etmiyoruz. Yani hem dağıtacağımız tutar tablodakinden farklı, hem de metrekare hesaplarken dağıttığımız gider yerinin ve daha önce dağıtılmış olan gider yerinin alanını hesaplamaya katmıyoruz.


c) Turlama (Tekrarlanan Dağıtım): Dağıtıma tâbi her bir gider yerinin toplam giderleri (birinci dağıtımdan sonraki rakamlar), dağıtım anahtarına göre, dağıtıma tâbi diğer gider yerlerine dağıtılır. Esas üretim yerleri ve dönem gider yerleri dağıtıma tâbi değildir. Bu dağıtımdan sonra, dağıtırken gelen rakamlar tekrar dağıtılır ve tutarlar önemsiz dereceye düştüğünde (çok azaldığında) tekrar turlama yapılmaz. Sonra, her bir gider yerinin giderleri ile dağıtımdan (turlamalardan) gelen gider payları toplanır ve o gider yerinin dağıtılacak toplam gideri bulunur. Bu toplamlar da, bütün gider yerlerine dağıtılır.

Örnek: Birinci dağıtım örneğindeki verilerle devam edebiliriz. Isıtmada 60 m TL gider vardı. Metrekareye göre değerlendirilince, bu giderin %10'u yemekhaneye aittir. Isıtma hariç toplam alan 1.000 metrekare ve yemekhane de 100 metrekare olduğu için, ısıtma giderinin %10'u yemekhaneye ait oluyor. 100 metrekare / 1.000 metrekare. Aynı şekilde, yemekhanede biriken 140 m TL tutarındaki giderin de %1'i ısıtmaya aittir. Yemekhane hariç toplam personel 200 kişidir. Isıtma personeli 2 kişi olduğu için, yemekhane giderinin %1'i yemekhaneye aittir. 2 kişi / 200 kişi.


----------- %10 --------->
Isıtma dairesi Yemekhane
<---------- %1 ------------


Direkt giderler 60.000.000 140.000

1. tur dağıtım 1.400.000 6.000.000
2. tur dağıtım 60.000 140.000
3. tur dağıtım 1.400 6.000
_________ __________

Dağıtılacak toplam 61.461.400 146.146.000

Yaklaşık 61,46 m TL 146,15 m TL


Isıtma:

metrekare başına ısıtma gideri: 61,46 m TL / 100 + 100 + 700 + 100 metrekare = 0,06146 m TL / metrekare

Örgü: 100 metrekare x 0,06146 m TL / metrekare = 6,15 m TL
Boya Apre: 100 metrekare x 0,06146 m TL / metrekare = 6,15 m TL
Biçki Dikiş: 700 metrekare x 0,06146 m TL / metrekare = 43,01 m TL
Yemekhane: 100 metrekare x 0,06146 m TL / metrekare = 6,15 m TL
____________
Toplam 61,46 m TL


Yemekhane:

Personel başına yemekhane gideri: 146, 15 m TL / 10 + 8 + 180 + 2 kişi = 0,73075 m TL

Örgü: 10 kişi x 0,73075 m TL = 7, 31. m TL
Boya Apre: 8 kişi x 0,73075 m TL = 5,85 m TL
Biçki Dikiş: 180 kişi x 0,73075 m TL = 131,53 m TL
Isıtma: 2 kişi x 0,73075 m TL = 1, 46 m TL
________________
Toplam 146,15 m TL


Verilerin tabloya yerleştirilmesini burada göstermiyorum, hem fazla zaman alıyor, hem de düzgün olmuyor. Birinci dağıtım toplamları satırından sonra dağıtılan yerlerin isimleriyle satırları açıp dağıtılan rakamları ilgili başlıkların altına yazıp toplam alıyoruz.



d) Matematiksel Dağıtım: Sanırım basit dağıtımla beraber en kolay dağıtım yöntemi budur. Yapılması gereken, yardımcı üretim ve hizmet yerlerinden yararlanma oranlarını bulmak, matematiksel denklem kurarak dağıtılacak rakamlara ulaşmaktır. Denklemden ulaşılan gider tutarları yararlanma yüzdeleri ile çarpılarak dağıtım yapılır.

Örnek: Yine aynı örnekten devam edelim. Isıtma dairesi I, yemekhane Y olsun kısaca. Dağıtılacak giderleri hesaplamak için şu denklemleri kurarız:

I = 60 + 0,01 Y (Isıtmanın kendi gideri + yemekhaneden alacağı %1 pay)
Y = 140 + 0,1 I (Yemekhanenin kendi gideri + ısıtmadan alacağı %10 pay)

Birinci denklemdeki Y'nin yerine ikinci denklemdeki açılımını koyarsak, iki bilinmeyeni (I ve Y) teke (I) düşürüp çözebiliriz:

I = 60 + 0,01 (140 + 0,1 I) = 60 + (0,01 x 140) + (0,01 x 0,1 I) = 60 + 1,4 + 0,001 I
I = 61,4 + 0,001 I
I - 0,001 I = 61,4
0,999 I = 61,4
I = 61,4 / 0,999 = 61,46 m TL

I'yı bulduğumuza göre, ikinci denklemde I yerine bu değeri koyarak Y'yi de bulabiliriz.

Y = 140 + (0,1 x 61,46) = 146,15 m TL

Isıtmanın ve yemekhanenin dağıtılması gereken tutarlarını bulduk. Bu tutarları, aynı turlama yöntemindeki gibi dağıtıyoruz. Yani bulduğumuz ısıtma gideri rakamını, dağıtım yapacağımız gider yerlerinin metrekareleri toplamına bölerek metrekare başına dağıtılacak tutarı hesaplıyoruz ve metrekare değerleriyle çarpıyoruz. Aynı işlemi personel sayısına göre yemekhane için de yapıyoruz. Sanırım burada anlaşılmayan bir şey yoktur.




[Bu yüzdeyi nasıl bulduğumuz turlama yönteminde açıklanmıştı zaten.]


e) Planlı (Standart) Dağıtım: Dağıtım yaparken, fiili giderler değil de, önceden saptanmış/bütçelenmiş olan birim başına gider tutarlarını esas alıyoruz. Ama fiili giderler bütçelenmiş olanlardan farklılık gösterebiliyor, bunların bazıları eşit, bazıları fazla, bazıları eksik olabiliyor. Bu farkları da ya basit dağıtım yöntemiyle veya önceden belirlenen (yani sınavda bize verilecek olan) oranlarda dağıtarak sıfırlıyoruz.


Örnek: Yine aynı örnekten devam ediyoruz. Bu kez, önceden saptanmış olan, yani bütçelenmiş olan birim başına giderler veriliyor. Isıtma için metrekare başına 0,055 m TL ve yemekhane için personel başına 0,75 olarak bütçelenmiş. Dağıtımı yaparken biz herhangi bir hesaplama yapmadan, bütçelenen birim tutarları kullanarak hemen dağıtımı yapıyoruz.

Isıtma giderleri dağıtımı:

Örgü: 100 metrekare x 0,055 m TL / metrekare = 5,5 m TL
Boya Apre: 100 metrekare x 0,055 m TL / metrekare = 5,5 m TL
Biçki Dikiş: 700 metrekare x 0,055 m TL / metrekare = 38,5 m TL
Yemekhane: 100 metrekare x 0,055 m TL / metrekare = 5,5 m TL
___________
Toplam 55 m TL


Yemekhane giderlerinin dağıtımı:

Örgü: 10 kişi x 0,75 m TL = 7,5 m TL
Boya Apre: 8 kişi x 0,75 m TL = 6 m TL
Biçki Dikiş: 180 kişi x 0,75 m TL = 135 m TL
Isıtma: 2 kişi x 0,75 m TL = 1,5 m TL
_____________
Toplam 150 m TL


Dağıtım farkları: Farkların %20'sinin Örgü, %20'sinin Boya Apre ve %60'ının da Biçki Dikiş'e dağıtılacağı kararlaştırılmıştır.

Bu kez tablo gerekli, çünkü yazılı anlatımdan çok görsel anlatım açıklayıcı olabiliyor.

10-Örgü 11-Boya Apre 12-Biçki Dikiş 35-Yemekhane 38-Isıtma Toplam

Direkt GÜG Toplamı 450 304 643 140 60 1.597

Isıtma dağıtımı 5,5 5,5 38,5 5,5 (55) -
Yemekhane dağıtımı 7,5 6 135 (150) 1,5 -

Farkların dağıtımı 0,4 0,4 1,2 4,5 (6,5) -
Dağıtım sonrası
GÜG toplamı 463,40 315 817,70 - - 1.597

Genel toplam 1.663,4 675,90 1.957,70 - - 4,297


Not: Fiili yani gerçekleşen giderlere dağıtımdan gelen giderleri ekleyip bununla dağıttımız rakamı karşılaştırıyoruz. Isıtma giderini bütçelenmiş birim rakamlara göre 150 olarak dağıttık, ama gerçekte 140 gider oldu, dağıtımdan da 5,5 verdik. 145,5 ile 150 arasında 4,5 fark var. Bu fark olumlu, çünkü gerçekte 145,5 olan gideri 150 imiş gibi dağıttık. Gerçekleşen gider bütçelenenden az, bu nedenle 4,5 olumlu fark var. Ancak ısıtmada fiili 60 ve dağıtılan 1,5 toplamı 61,5 oluyor, ancak biz 55 dağıttık, yani gerçekte daha fazla gider yaptık. Bu 6,5 da olumsuz bir fark ve o nedenle parantez içinde yazıldı. Toplam farkımız 6,5 olumsuz ve 4,5 olumlu olduğu için 2 ediyor. 2 m TL eksik yüklemişiz, bu 2 m TL'yi eklememiz lazım esas üretim gider yerlerine. Nasıl yükleyeceğimiz belirten oranlar verilmiş. 2 m TL'nin %20'si örgüye, %20'si boya apreye ve kalan %60'ı da biçki dikişe ekleniyor. 0,4 - 0,4 - 1,2. En son da aşağıya doğru toplam alıyoruz, parantez içlerini eksi hesap ederek.

 

[sleepingcat]

Ynt: Maliyet Muhasebesi Özet Anlatım ve Örnekler

Birinci dağıtımda, gider yerlerinin doğrudan kendilerine ait olan giderler ilgili hesapların kayıtlarından elde ediliyor ve endirekt nitelikteki giderler de saptandıktan sonra dağıtım anahtarları yardımıyla ilgili gider yerlerine dağıtılıyordu. Daha sonra çeşitli gider yerlerinde biriken bu giderlerin eas üretim gider yerleri haricindekiler, dağıtım yöntemine göre uygun şekilde dağıtılıyor, yani ikinci dağıtım yapılıyordu.

Bütün bu işlemlerden sonra, mamullerin birim ve toplam maliyetlerini bulabilmek için, ikinci dağıtımda esas üretim yerlerinde birikmiş olan giderleri mamul ve yarımamullere yüklememiz gerekiyor. Giderlerin mamullere yüklenmesi de üçüncü dağıtım oluyor.

Bu dağıtımı yapmak için maliyetlendirme yöntemlerini kullanmak gerekiyor. Kısaca bunları gözden geçirelim, daha sonra üçüncü dağıtım konusuna girelim.


a) Kapsamına Göre Yöntemler:


- Tam Maliyet: Sabit-değişken ayrımı yapılmadan dönemim tüm üretim giderleri o dönemde yapılan üretimin maliyetine yüklenir.

- Normal Maliyet: Değişken üretim giderlerinin tamamı, sabit üretim giderlerinin de sadece kullanılan kapasiteye düşen kısmı üretim maliyetlerine yüklenir. Boş kapasiteye düşen sabit üretim giderleri ise, 620 veya 680 hesaba yansıtılarak gelir tablosunda gösterilir.

- Değişken Maliyet: Sadece değişken üretim giderleri üretim maliyetlerine yüklenir, sabit üretim giderlerinin tamamı dönem gideri olarak kabul edilir ve gelir tablosunda gösterilir.


b) Zamanına Göre Yöntemler:

- Fiili (Gerçek/Geçmişe Dönük) Maliyet: Üretilen mamulün maliyeti, üretim yapıldıktan sonra belirlenir; üretim giderlerinin fiili, yani gerçekleşmiş tutarlarını dikkate alır. Uygulamada en yaygın karşılaşılan yöntemdir.

- Tahmini Maliyet: Üretim giderleri önceden tahmin edilir ve bu şekilde saptanan tutarlara dayanarak mamul maliyetleri kaydedilir. Yıl boyunca gider hesaplarında üretim giderlerinin fiili tutarları izlenir, fakat birim başına tahmini tutarlar üzerinden üretim maliyetlerine yansıtılır. Yıl sonunda fiili giderlerlle maliyete yüklenen tahmini giderler arasında önemsiz br fark oluşursa, bu fark satılan mamullerin maliyetine aktarılır. Fark önemli düzeydeyse, yarımamul, mamul ve satılan mamullerin maliyeti hesapları arasında paylaştırılarak kayıtlar fiili maliyete uygun hale getirilir.


c) Maliyetlendirme Şekline Göre Yöntemler:

- Sipariş Maliyeti: Birbirlerinden oldukça farklı türde veya nitelikte mamuller üreten ve özellikle her bir mamulü ayrı bir üretim partisi halinde üretime alıp tamamlayan işletmelerde kullanılır. Üretim giderleri, mümkün olduğunca parti bazında saptanır. Saptanamayanlar da bazı ksıtaslara göre üretim partileri arasında dağıtılır. Böylece her bir partinin toplam üretim maliyeti belirlenir ve bu toplam mamul miktarlarına bölünerek her mamulün birim maliyeti hesaplanır.

- Safha (Evre) Maliyeti: Tek tip bir mamul veya birbirine benzer birkaç tip mamul üreten işletmelerde kullanılır. Üretim giderleri üretimin safhalarına göre, esas üretim yerleri itibariyle izlenir. Safhalar arasında doğrudan dağıtılamayan, yani herhangi bir safhaya tam olarak dahil edilemeyen üretim giderleri safhalar arasında dağıtılır.Her evrenin toplam gideri, o evredeki mamul miktarına bölünerek o safhanın birim maliyeti hesaplanır. Safhada tamamlanıp da mamul ambarına devredilen miktar, safhanın birikimli, yani önceki safhaları da kapsayan birim maliyetiyle çarpılarak bir sonraki safhaya veya mamul stoklarına devredilecek toplam maliyet hesaplanır.

Üretim yapan işletmeler ya sipariş ya da safha maliyet yöntemini tercih etmek zorundadır. Bazı işletmeler her iki yönteme birden ihtiyaç duyabilir.Örneğin, A Bölümünde değişik türde 20 parça üreten, sonra bunların bazılarını satan, bazılarını da B Bölümüne aktarıp birleştiren ve orada tek bir mamul üreten bir işletmenin A Bölümünde sipariş maliyeti, B Bölümünde safha maliyeti yöntemi kullanmak durumunda kalacaktır.


Son yıllarda geliştirilen iki yöntem var. Birisi işlem maliyeti yöntemi; bu yöntemde DİMM giderleri mamul partileri itibariyle izleniyor, ancak DİG ve GÜG önceden belirlenmiş bir standart listeye konulan üretim işlemlerinde toplanıyo ve her bir işlemin giderlerinden tüm mamul birimlerine pay veriliyor, üretim partisi gözetilmiyor. Yani DİMM giderleri için sipariş yöntemi, DİG ve GÜG için safha yerine işlem kullanan bir safha yöntemi tercih ediliyor. Diğer yöntem de, faaliyet bazında maliyetlendirme. Burada, DİMM giderleri ve DİG mamul partileri itibariyle izleniyor, GÜG ise ilgili faaliyetlere dağıtılıyor, o faaliyetten yararlanma oranına göre pay veriliyor. Aslında bu yöntem de, GÜG'ün üretim partilerine dağıtımını değiştiren bir sipariş maliyeti yöntemidir.

 

[sleepingcat]

Ynt: Maliyet Muhasebesi Özet Anlatım ve Örnekler

3) Üçüncü Dağıtım: İkinci dağıtımda esas üretim yerlerinde birikmiş olan maliyeti mamul ve yarımamullere yükleyerek birim ve toplam maliyeti hesaplamamız için gereken dağıtım aşamasıdır. Önceden tanımı verilmiş olan sipariş yöntemi ve safha yöntemine göre dağıtımı görelim.


a) Sipariş Maliyeti Yöntemiyle Üçüncü Dağıtım:

DİMM giderleri ve DİG üretim partileri itibariyle izlenir, GÜG ise uygun ölçülere göre üretim partileri arasında dağıtılır. GÜG genellikle yükleme oranı kullanılarak üretim partilerine yüklenir:

GÜG Yükleme Oranı = Toplam GÜG Tutarı / Toplam İş Birimi Sayısı

Ancak tek bir yükleme oranından çok, ilgili esas üretim yerlerinin her biri için ayrı yükleme oranı hesaplanmasıdır. Bu durumda formül şu hale gelir:

GÜG Yükleme Oranı = Dağıtım Sonrası GÜG Toplamı / Esas Üretim Yeri İş Ölçüsünün Gerçekleşen Toplam Miktarı


İş ölçülerinin en yaygınları şunlardır:

- DİS
- DİG
- Makine saatleri
- Üretim miktarı
- DİMM gideri
- DİMM gideri + DİG
- İlk madde tüketim miktarı


A mamulü partisinin GÜG payı = GÜG Yükleme Oranı x A mamulü partisinin iş birimi sayısı


Örnek:
10-Örgü 11-Boya Apre 12-Biçki Dikiş 35-Yemekhane 38-Isıtma Toplam

Dağıtım Sonrası
GÜG Toplamı 463,46 316 817,54 - - 1.597


Fabrikada biçki dikiş bölümünün dönemdeki üretimi 6.000 adet t-shirt ve 4.000 adet penye elbisedir. Her iki partinin üretimine de dönemde başlanmış ve aynı dönemde tamamlanmıştır. Bu bölümün DİMM gideri ve DiG üretim partileri arasında şu şekilde dağılmıştır:

T-shirt Elbise Toplam ( m TL)

DİMM gideri 40 60 100
DİG 500 540 1.040

Bu bölüm için uygun iş ölçüsünün DİG olduğu varsayılmıştır.




Biçki dikiş GÜG Yükleme Oranı = 817,54 m TL / 1.040 m TL = 0,7861 (DİG'in %78,61'i)

T-shirt partisi = 500 m TL x 0,7861 m TL = 393,05 m TL
Elbise= 540 m TL x 0,7861 m TL = 424,49 m TL
__________________

Toplam 817,54 m TL




b) Safha Maliyeti Yöntemiyle Üçüncü Dağıtım:

Dönem giderleri üretim aşamalarında toplanır ve her bir aşamanın giderleri o aşamanın üretim miktarına bölünerek birim maliyet hesaplanır. Bu yöntemde, DİMM giderlerini ve DİG'i mamuller itibariyle izlemek gerekmiyor, çünkü tek mamul üretiliyor. İkinci dağıtımdan sonra esas üretim yerlernin DİMM gideri, DİG ve GÜG'ü ortaya çıkıyor ve bu giderler (eğer varsa) DB yarımamullerin maliyetindeki giderleri, önceki safhadan gelen toplam maliyet ve 680'e yansıtılacak GÜG de dikkate alınarak o safhada yapılan üretimin maliyetine yükleniyor.


Örnek: Konfeksiyon fabrikasının örgü bölümündeki dönem giderleri aşağıdaki gibidir.


DİMM giderleri 1.100 m TL
DİG 100 m TL
GÜG (dağıtım sonrası toplam) 463,46 m TL
_____________

Toplam 1.663,46 m TL


Bölümün dönem üretimi standart kalınlığa indirgenmiş 5.000 metre kumaştır. DB ve DS yarımamul yoktur, bu nedenle 5.000 metre kumaş tamamlanıp boya apre bölümüne gönderilen miktarı göstermektedir. GÜG'ün 22.72 m TL'lik kısmı çalışmayan kısım giderlerine, kalanı da üretim maliyetlerine yansıtılacaktır.


Birim maliyetlerin hesaplanması:

DİMM gideri = 1.100 m TL / 5.000 metre = 0,22 m TL / metre
DİG = 100 m TL / 5.000 metre = 0,02 m TL / metre
GÜG = 440,74 m TL / 5.000 metre = 0,088148 M TL / metre
____________________
Toplam birim maliyet 0,328148 m TL / metre

Boya apre bölümüne aktarılacak toplam maliyet = 0,328148 m TL / metre x 5.000 metre = 1.640,74 m TL

 

[sleepingcat]

Ynt: Maliyet Muhasebesi Özet Anlatım ve Örnekler

Örnek Soruyla Safha Maliyetinin İşleyişi

A Bölümünün Nisan ayı üretim miktarı ve giderleri aşağıda gösterilmiştir. Nisan ayında tamamlanıp B Bölümüne devredilen mamullerin toplam maliyetini ve Nisan sonunda A Bölümünde bulunan yarımamullerin toplam maliyetini hesaplayınız.


Miktarlar: Tutarlar

Nisan başı yarımamulü - Nisan başı yarımamul maliyeti -
Nisanda üretime alınan 3.000 kg Nisan ayı üretim giderleri 1.000 m TL
Nisanda tamamlanıp devreden 1.750 kg DİMM 600.-
Nisan sonu yarımamulü 1.250 kg DİG 150.-
(%20 tamamlanmış) GÜG 250.-


1. Miktar Sağlaması

Giren ve çıkan miktarların eşitliğini sağlamamız gerekiyor.

DBYM + Dönemde Üretime Alınan = Dönemde Tamamlanan + DSYM
0 + 3.000 kg = 1.750 kg + 1.250 kg
3.000 kg = 3.000 kg



2. Eşdeğer Üretim Miktarı

Dönem içinde tamamlanmış mamulleri ve dönemsonu yarımamullerin mamul eşdeğerini karşılığı toplayıp o dönemin eşdeğer maliyetini buluyoruz.

Dönemde tamamlanan = 1.750 kg x %100 = 1.750 kg
DSYM = 1.250 x %20 = 250 kg
________
Toplam Eşdeğer Üretim Miktarı 2.000 kg

Yarımamuller tamamlanmadığı için, tamamlanma oranı kadarlık kısmını hesaplıyoruz. Bunun basit açıklaması şöyle: Beş bardak limonata yaptım ve dört misafir bekliyorum. Her birimiz bir (tam) bardak içeceğiz. Önce üç misafir geldi ve benimle beraber dört kişi birer bardak limonata içti. Kalan bir bardağı gelecek son misafire ikram etmeyi düşünürken, o da kardeşiyle geldi. Elde bir bardak limonata ve iki misafir var (limonata yapacak malzemem yok). Ben de ikisine yarımşar bardak limonata veriyorum. Dört bardağı %100 dolu (tam) dört birim olarak alınca, iki yarım bardağı iki birim olarak hesaplayamam, o iki bardak yarı yarıya, yani %50 dolu olduğu için o iki birimi %50 ile çarpıyorum, yani iki yarım bardağın bir tam bardak olduğunu hesaplıyorum. Böylece malzemelere örneğin 5 TL harcadıysam, bunu ikram ettiğim 4 ve 2 (6) birime değil, 4 ve 1 (2x=,50) birime bölerek maliyet hesaplıyorum.



3. Eşdeğer Birim Maliyeti

Eşdeğer birim maliyeti, maliyete yüklenecek giderlerin eşdeğer birim başına düşen tutarları toplamıdır.


Eşdeğer Birim Maliyeti = Toplam Gider Tutarı / Toplam Eşdeğer Üretim Miktarı


DİMM giderleri eşdeğer birim maliyeti = 600 m TL / 2.000 kg = 0,300 m TL / kg
DİG eşdeğer birim maliyeti = 150 m TL / 2.000 kg = 0,075 m TL / kg
GÜG eşdeğer birim maliyeti = 250 m TL / 2.000 kg = 0,125 m TL / kg
_____________
Toplam Birim Maliyeti 0,500 m TL / kg



4. Toplam Maliyetler

Tamamlanan mamullerin toplam maliyeti ile DSYM toplam maliyetini buluyoruz. Bunun için de bulduğumuz eşdeğer üretim miktarlarını eşdeğer birim maliyetleri ile çarpıyoruz.


Tamamlanan Mamullerin Toplam Maliyeti = 1.750 kg x 0,500 m TL / kg
DSYM Toplam Maliyeti = 250 kg x 0,500 m TL / kg


5. Tutar Sağlaması

Maliyet hesaplamasını bitince, başlangıçta miktar sağlaması yaptığımız gibi, bu kez tutar sağlaması yapıp hesaplamalarım doğruluğunu kontrol etmeyi unutmuyoruz.


DBYM + Dönem Giderleri = Tamamlanan Mamul Maliyeti + DSYM Maliyeti

0 + 1.000 m TL = 875 m TL + 125 m TL
1.000 m TL = 1.000 m TL

 

[sleepingcat]

Ynt: Maliyet Muhasebesi Özet Anlatım ve Örnekler

Farklı Tamamlanma Dereceleri: Safha Maliyetinde 1. Safha


Uygulamada, yarımamullerin tamamlanma derecelerinin tüm giderler açısından aynı olmaması ile çok karşılır. Üretimin ilk aşamasında hammaddenin tamamı işleme alınır ve üretim süreci boyunca işlenerek o aşamanın mamulü haline dönüştürülür. Bu durumda DİMM giderleri bakımından o aşamanın mamulleri ile yarımamulleri arasında fark olmaz. Mamuller için ne kadar hammadde kullanılmışsa yarımamuller için de o kadar hammadde kullanılmıştır. Yani, DİMM giderleri yönünden eşdeğer üretim miktarı hesaplarken yarımamullerin tamamı %100 alınır. Ancak, DİG ve GÜG bakımından durum farklıdır. Bu giderlere dönüştürme giderleri veya şekillendirme giderleri de denir. Örneğin, tamamlanmış mamuller için on gün Dİ yapılmışken, yarı mamuller üzerinde iki gündür çalışılıyordur. Demek ki, yarımamulleri DİG yönünden 2/10 (%20) oranında tamamlanmış saymalıyız. Aynı şey aynı veya farklı yüzdelerle GÜG için de böyledir.


* Dönembaşı Yarımamulleri

Örnek:

Miktarlar Tutarlar

Nisan başı yarımamul 800 kg Nisan başı yarımamul toplam maliyeti 258 m TL
(hammadde yönünden %50, DİMM giderleri 176 m TL
DİG yönünden %50, DİG 28 m TL
GÜG yönünden %25 tmm) GÜG 54 m TL

Nisanda üretime alınan 2.200 kg Nisan ayı üretim giderleri 1.140 m TL
Nisanda tamamlanan 2.000 kg DİMM giderleri 550 m TL
Nisan sonu yarımamul 1.000 kg. DİG 252 m TL
(hammadde yönünden %100, GÜG 338 m TL
DİG yönünden %80,
GÜG yönünden %80 tmm)

Bu verilere göre tablo şu şekilde olacak:


Miktar Sağlaması

DBYM + Dönemde üretime alınan = Dönemde tamamlanan + DSYM
800 kg + 2.200 kg = 2.000 kg + 1.000 kg
3.000 kg = 3.000 kg

Eşdeğer Üretim Miktarı

DİMM giderleri yönünden DİG yönünden GÜG yönünden
____________________ ____________ ____________
Dönemde Tamamlanan 2.000 kg 2.000 kg 2.000 kg
DSYM (%100, %80, %80) 1.000 kg 800 kg 800 kg
________ _______ _______
Toplam Eşd. Ürün Miktarı 3.000 kg 2.800 kg 2.800 kg

DBYM (%100, %50, %25) (800 kg) (400 kg) (200 kg)
________ ________ ________
Dönem Eşd. Ürün Miktarı 2.200 kg 2.400 kg 2.600 kg


DBYM Eşd. Br. Maliyeti 176 m TL / 800 kg 28 m Tl / 400 kg 54 m TL / 200 kg
0,22 m TL / kg + 0,07 m TL / kg + 0,27 m TL / kg = 0,56 m TL / kg


Dönem Eşd. Br. Maliyeti 550 m TL / 2.200 kg 252 m TL / 2.400 kg 338 m TL / 2.600 kg
0 ,25 m TL / kg + 0,105 m TL / kg + 0,13 m TL / kg = 0,485 M TL / kg

Ortalama Eşd. Br. Maliyeti 176+550 m TL/800+2.200 kg 28+252 m TL/400+2.400 kg 54+338 m TL/200+2.500 kg
0,242 m TL / kg + 0,10 m TL / kg + 0,14 m TL / kg = 0,482 m TL / kg


Tablodaki verilerin yapılan işlemleri açıklayabildiğini düşünüyorum. Burada üç farklı birim maliyeti karşımıza çıkıyor DBYM eşdeğer birim maliyeti, dönemin eşdeğer birim maliyeti ve ortalama eşdeğer birim maliyeti. Bunların hesabında iki farklı yöntem var:

1. Ortalama Maliyet

Tamamlanan mamullerin toplam maliyeti = 2.000 kg x 0,482 m TL / kg = 964 m TL

DSYM toplam maliyeti = DİMM giderleri+DİG+GÜG = (1.000 kgx0,242 m TL/kg)+(800 kgx0,10 m TL/kg)+(800 kgx0,14 m TL/kg)

Tutar sağlaması:

DBYM maliyeti + Dönem giderleri = Tamamlananların maliyeti + DSYM maliyeti
258 m TL + 1.140 m TL = 964 m TL + 434 m TL
1.398 m TL = 1.398 m TL


2. FIFO

Tamamlanan mamullerin toplam maliyeti

DİMM giderleri
- DBYM'den tamamlanan = 800 kg x 0,22 m TL / kg = 176 m TL
- Dönem üretiminden tamamlanan = (2.000-800) kg x 0,25 m TL / kg = 300 m TL
_______
476 m TL

DİG
- DBYM'den tamamlanan = 400 kg x 0,07 m TL / kg = 28 m TL
- Dönem üretiminden tamamlanan = (2.000-400) kg x 0,105 m TL / kg = 168 m TL
________
196 m TL

GÜG
- DBYM'den tamamlanan = 200 kg x 0,27 m TL / kg = 54 m TL
- Dönem üretiminden tamamlanan = (2.000-200) kg x 0i13 m TL / kg = 234 m TL
________
288 m TL


Tamamlanan Mamullerin Toplam Maliyeti 476 m TL + 196 m TL + 288 m TL = 960 m TL


DSYM Toplam Maliyeti

DİMM Giderleri
- DBYM'den kalan DSYM = (800-800) kg x 0,22 m TL / kg = 0
- Dönem üretiminden kalan DSYM = 1.000 kg x 0,25 m TL / kg = 250 m TL / kg


DİG
- DBYM'den kalan DSYM = (400-400) kg x 0,07 m TL / kg = 0
- Dönem üretiminden kalan DSYM = 800 kg x 0,105 m TL / kg = 84 m TL

GÜG
- DBYM'den kalan DSYM = (200-200) kg x 0,27 m TL / kg = 0
- Dönem üretiminden kalan DSYM 800 kg x 0,13 m TL / kg = 104 m TL

DSYM Toplam Maliyeti = 250 m TL + 84 m TL + 104 m TL = 438 m TL


Tutar Sağlaması

DBYM Maliyeti + Dönem Giderleri = Tamamlanan Mamul Maliyeti + DSYM Maliyeti
258 m TL + 1.140 m TL = 960 m TL + 438 m TL
1.398 m TL = 1.398 m TL

 

[soran]

Ynt: Maliyet Muhasebesi Özet Anlatım ve Örnekler

mrb kardeşim bende büyükmirsanın kitabını aldımda bu yönetim muhasebeci maliyet hacim kar analizleri bu konular sınavda çıkmıyomuş doğrumudur. Bilgi verirsenin memnun olurum.

 

[sleepingcat]

Ynt: Maliyet Muhasebesi Özet Anlatım ve Örnekler

mrb kardeşim bende büyükmirsanın kitabını aldımda bu yönetim muhasebeci maliyet hacim kar analizleri bu konular sınavda çıkmıyomuş doğrumudur. Bilgi verirsenin memnun olurum.

Bildiğim kadarıyla evet, ama siz yanıltmak istemem. Çünkü çıkan tüm soruları (yani çok önceki dönemleri) incelemedim.
Aksi yönde bilgisi olan varsa cevap yazar belki.

 

[sleepingcat]

Ynt: Maliyet Muhasebesi Özet Anlatım ve Örnekler

Farklı Tamamlanma Dereceleri: Safha Maliyetinde 2. Safha

Önceki örnekte Nisan verileri verilmiş ve o ayda tamamlanıp B Bölümüne devredilen 2.000 kg mamulün maliyeti 964 m TL olarak hesaplanmış olan işletmede, B Bölümünün aynı dönemdeki verileri şöyledir:


Miktarlar Tutarlar

Nisan başı yarımamulü 1.000 kg Nisan başı yarımamulleri 704 m TL
(DİMM %80, DİG ve GÜG %60) Önceki aşama 536 m TL
(A Bölümü)
Nisanda önceki aşamadan (A Bölümünden) gelen 2.000 kg DİMM (B Böl.) 60 m TL
Nisanda tamamlanıp ambara gönderilen 2.200 kg DİG (B Böl.) 42 m TL
GÜG ( B Böl.) 66 m TL
Nisan sonu yarımamulü 800 kg
(DİMM %75i DİG veGÜG %50) Nisan ayı üretim giderleri 632 m TL
DİMM ( B Böl.) 220 m TL
DİG ( B Böl.) 166 m TL
GÜG ( B Böl.) 246 m TL


Miktar Sağlaması


DBYM + Dönemde Önceki Aşamadan Gelen = Dönemde Tamamlanan + DSYM
1.000 kg + 2.000 kg = 2.200 kg + 800 kg
3.000 kg = 3.000 kg


Eşdeğer Üretim Miktarı


Önceki Aşama maliyeti yönünden DİMM yönünden DİG yönünden GÜG yönünden

Dönemde Tamamlanan 2.200 kg 2.200 kg 2.200 kg 2.200 kg
DSYM 800 kg 600 kg 400 kg 400 kg
________ ________ ________ ________
Toplam Eşd. Ür. Mikt. 3.000 kg 2.800 kg 2.600 kg 2.600 kg


Ort. Eşd. Ür. Mikt. (536+964) m TL (60+220) m TL (42+166 m TL) (66+246) m TL 3.000 kg 2.800 kg 2.600 kg 2.600 kg

= 0,80 m TL / kg


Tamamlanan Mamullerin Toplam Maliyeti

2.200 kg x 0,80 m TL = 1.760 m TL


DSYM Toplam Maliyeti

- Önceki aşama maliyeti = 800 kg x 0,50 m TL = 400 m TL
- DİMM giderleri= 600 kg x 0,10 m TL = 60 m TL
- DİG = 400 kg x 0,08 m TL = 32 m TL
- GÜG = 400 kg x 0,12 m TL = 48 m TL
________
540 m TL



Tutar Sağlaması


DBYM Maliyeti + Önceki Dön.den Gelen Maliyet + Dön.de Bu Safhanın Giderleri = Dön.de Tmm. Mam. Mal. + DSYM Maliyeti
704 m TL + 964 m TL + 632 m TL = 1.760 m TL + 540 m TL
2.300 m TL = 2.300 m TL

 

[sleepingcat]

Ynt: Maliyet Muhasebesi Özet Anlatım ve Örnekler

Evre Maliyetinde Sorunlar

Özellik gösteren durumları bilmemizin sınavda işimize yarayacağını düşündüm.

1) Miktar sağlaması tutmazsa, önce miktar kayıtlarına bakarız. Bunlarda sorun yoksa, giren-çıkan farkı yaratabilecek durumlar (buharlaşma, çekme gibi) varsa çıkanın girenden az olabileceğini biliriz veya (oksitlenme, kirece su eklenerek söndürülmesi gibi) durumlar varsa da çıkanın girenden fazla olabileceğini biliriz.

2) Birbirine benzeyen birden fazla mamul üretiliyorsa, bunları tek mamul gibi kabul ederek hesaplama yaparız. Mamulün üretim miktarını toplam üretime oranlayıp giderleri (DİMM giderleri, DİG ve GÜG bakımından tümünü) de bu mamullere öyle yansıtırız.

3) Fireler de sorun yaratan, özellik gösteren durumlardır. Buna ilişkin örnek yapacağım zaten. Aslında bundan sonra bir fire örneği, bir de birleşik ve yan mamul örneği yapıp anlatımları bitireceğim.

 

[sleepingcat]

Ynt: Maliyet Muhasebesi Özet Anlatım ve Örnekler

Evre Maliyetinde Fire Sorunu

Safha maliyeti uygulamasında buharlaşma, çekme, toz halinde havaya karışma, atık maddelere karışma gibi nedenlerle üretim kayıplarıyla sık sık karşılaşılır. Bunlar teknoloji gereği normal sayıldığı takdirde, kayıp miktarının miktar sağlamasının çıkan kısmına eklenmesi yeterli olur, maliyet hesaplama şeklinde herhangi bir değişiklik olmaz. Kayıplar anormal ise, hurda değeri veya kullanım değeri olmayan anormal bozuk mamuller için yapılan uygulama izlenir.

Bozuk mamul ile kusurlu/özürlü mamulü karıştırmamak gerekir. Bozuk mamulün hataları giderilemez ve satış değeri olmaz, en fazla hurda değerine sahip olabilir. Özürlü mamul ise, ek çalışma ile hataları giderilebilen ve sağlam mamullerden düşük de olsa bir satış değerine sahip mamuldür. Hataları düzeltmek için yapılan giderler, sadece özürlü birimlerin değil tüm birimlerin maliyetine yüklenir. Sipariş maliyeti uygulamasında da özürlü mamule yapılan ek giderler, tüm mamullerin maliyetine yüklenir. Olağandışı nedenlerle ortaya çıkan anormal/özürlü mamullerin düzeltilmesi için yapılan giderler 689 hesaba yansıtılır. İster normal, ister anormal olsun, özürlü mamullerin düzeltilmesi için yapılan giderler ilk planda 730'a kaydedilir.


1) Üretim sırasında hataları giderilemeyecek bozuk mamullerin çıkması halinde, bunlar miktar sağlamasında eşitliğin sağ tarafında, çıkan kısmında gösterilir. Maliyet hesaplamalarında ise, bozuk mamuller hangi tamamlanma derecesinde görülmüş ve üretim süreci dışında bırakılmışsa, o tamamlanma derecesine sahip DSYM gibi ele alınır, sadece ayrı bir kalem şeklinde tutulup toplam maliyeti alınır.

2) Mamul bozulması anormalse, bozuk mamullerin toplam maliyeti 151 hesaptan çıkarılır, satış veya kullanım değeri 157 hesaba, kalan kısmı 689 hesaba aktarılır. Bütünüyle işe yaramaz haldeki mamullerin maliyetinin tamamı 689 hesaba atılır.

3) Teknoloji gereği bozuk sayılan mamullerin satış veya kullanım değeri varsa bu tutar indirilerek kalan maliyet kontrolden geçmiş sağlam mamuller ve DSYM arasında bunların maliyetleri oranında paylaştırılır, ve fire payı adı altında eklenir. Kontrolden geçmemiş yarımamullerdeki bozulmalar henüz saptanmadığından, bunlara fire payı verilmez. Örneğin, bozuk mamuller %50 tamamlanma derecesinde ortaya çıkıyorsa, DSYM ise %40 tamamlanma derecesindeyse bu DSYM'ye fire payı verilmez ve maliyet tümüyle tamamlanan mamullere eklenir. Böyle yapıldığında, bozuk mamullerin satış veya kullanım değeri 151 hesaptan 157 hesaba aktarılır ve başka kayıt yapılmaz.

4) Üretimin belli bir oranına kadar olan bozuk mamuller normal, bu oranı aşanlar anormal sayılıyorsa, normal kısım için 3. şık, anormal kısım için 2. şık uygulanır.

 

[sleepingcat]

Ynt: Maliyet Muhasebesi Özet Anlatım ve Örnekler

Safha Maliyetinde Fire Konusunda Örnek


Teknik Bilgi: İki aşamada üretim yapan firmanın ikinci aşamasında tüketilen ilk madde, aşama içerisindeki üretimi %50 tamamlanmış yarımamullere monte edilen bir parçadan oluşmaktadır. Bozuk mamuller üretim %40 tamamlandığında belli olmakta ve sağlam üretimin %3'üne kadar olan bozuk mamuller normal sayılmaktadır. Yapılmış bir anlaşmaya göre, bozuk mamuller fabrikadan 20.000 TL/adet fiyatla bir hurdacı tarafından teslim alınmaktadır.



Üretim Miktarları (adet)

DBYM (%30 tamamlanmış) 5.000
Dönemde 1. aşamadan gelen 37.000
Dönemde tamamlanan 38.000
Dönemde sapt. bozuk mamul 2.000
DSYM (%45 tamamlanmış) 2.000


Üretim Giderleri (m TL)

DBYM 545
1. aşama maliyeti 450
DİMM gideri -
DİG 44
GÜG 41
Dönemde 1. aşamadan gelen maliyet 3.750
Dönem üretim giderleri (2. aşama) 3.800
DİMM gideri 1.900
DİG 750
GÜG 1.150


Miktar sağlaması

DBYM + Dönemde 1. aşamadan gelen = Dönemde tamamlanan + DSYM + Fire
5.000 adet + 37.000 adet = 38.000 adet + 2.000 adet + 2.000 adet

42.000 adet = 42.000 adet


Normal ve anormal bozuk mamul miktarları

Fire kontrolundan geçmiş sağlam miktar = Tamamlanmış mamuller + %40'yan fazla tamamlanmış DSYM - %40'tan fazla
tamamlanmış DBYM

= 38.000 adet + 2.000 adet + 0 adet
= 40.000 adet

Normal fire = 40.000 x %3 = 1.200 adet
Anormal fire = 2.000 - 1.200 = 800 adet
_________
2.000 adet


Eşdeğer üretim miktarı

1. aşama İlkmadde DİG GÜG
Tamamlanan 38.000 38.000 38.000 38.000
DSYM 2.000 - 900 900
Normal fire 1.200 - 480 480
Anormal fire 800 - 320 320
________ ________ _______ ________
Toplam eşdeğer üretim 42.000 38.000 39.700 39.700

(DSYM %45 tamamlandığı için, %50 tamamlanma derecesinde takılan parça ilk madde yönünden %0 tamamlanmış demektir.)
(Bozuk mamuller %40 tamamlanma derecesinde saptanıp ayrıldığından, %40 tamamlanmış mamuller gibi işlem görmektedir.)


Ortalama eşdeğer birim maliyeti

1. aşama = (450+3.750) / 42.000 = 0,1 m TL/adet
İlkmadde = (0+1.900) / 38.000 = 0,05 m TL/adet
DİG = (44+750) / 39.700 = 0,02 m TL/adet
GÜG = (41+1.150) / 39.700 = 0,03 m TL/adet
_____________
Toplam 0,2 m TL/adet



Toplam maliyetler

Tamamlanan mamullerin toplam maliyeti 38.000 adet x 0,2 m TL/adet = 7.600 m TL

DSYM toplam maliyeti
1. aşama maliyeti 2.000 adet x 0,1 m TL/adet = 200 m TL
DİMM gideri 0 adet x 0,05 m TL adet = -
DİG 900 adet x 0,02 m TL/adet = 18 m TL
GÜG 900 adet x 0,03 m TL/adet = 27 m TL
________
245 m TL

Normal bozuk mamullerin toplam maliyeti

1. aşama maliyeti 1.200 adet x 0,1 m TL/adet = 120 m TL
DİMM gideri 0 adet x 0,05 m TL adet = -
DİG 480 adet x 0,02 m TL/adet = 9,6 m TL
GÜG 480 adet x 0,03 m TL/adet = 14,4 m TL
_________
Normal bozuk mamul brüt toplam maliyeti 144 m TL
Net satış değeri 1.200 adet x 20.000 TL/adet = (24 m TL)
_________
Normal bozuk mamul net toplam maliyeti 120 m TL


Anormal bozuk mamullerin toplam maliyeti

1. aşama maliyeti 800 adet x 0,1 m TL/adet = 80 m TL
DİMM gideri 0 adet x 0,05 m TL adet = -
DİG 320 adet x 0,02 m TL/adet = 6,4 m TL
GÜG 320 adet x 0,03 m TL/adet = 9,6 m TL
_________
Anormal bozuk mamul brüt maliyeti 96 m TL
Net satış değeri 800 adet x 20.000 TL/adet = (16 m TL)
_________
Anormal bozuk mamul net toplam maliyeti 80 m TL


Normal fire payı eklenmiş toplam maliyetler

Firesiz maliyet Firesiz maliyet oranı Normal fire net maliyeti Normal fire payı Fireli maliyet

Tmm. mam. 7.600 7.600 / 7.845 x 120 = 116,25 7.716, 25
DSYM 245 245 / 7.845 x 120 = 3,75 248,75
____________ __________ _______
Toplam 7.845 x 120 7.965



Normal firenin tamamlanmış mamul birim maliyetine etkisi


Fireli birim maliyeti = 7.716, 25 m TL / 38.000 adet = 0,20306 m TL/adet
Firesiz birim maliyeti = 0,2 m TL/adet

Fireden dolayı birim maliyetteki artış = 0,00306 m TL/adet


Tutar sağlaması


DSYM toplam maliyeti 535 m TL
Dönemde 1. aşamadan gelen maliyet 3.750 m TL
Dönemin üretim giderleri 3.800 m TL
__________
Hesaplamaya giren tutar 8.085 m TL


Tamamlanmış mamullerin toplam maliyeti 7.716,25 m TL
DSYM toplam maliyeti 248,75 m TL
Anormal fire toplam net maliyeti 80,00 m TL
Toplam fir satış değeri (24+16) 40,00 m TL
_____________
Hesaplamadan elde edilen tutar 8.085,00 m TL


Tamamlanan mamuller ve firelerle ilgili yevmiye kaydı


_______________ / ________________
152 Mamuller 7.716,25.-
157 Diğer Stoklar 40,00.-
157.80 Hurdalar
689 Diğer O.dışı Gid. Zar. 80,00.-

151 Yarımamuller 7.836,25.-
______________ / __________________

 

[sleepingcat]

Ynt: Maliyet Muhasebesi Özet Anlatım ve Örnekler

Birleşik ve Yan Mamullerin Maliyetlendirilmesi


Bazı üretim dallarında, aynı hammadde aynı işlemden geçirilirken üretilmesi amaçlananın dışında ürünler de elde edilir. Petrol, madencilik, yağ, süt ve et mamulleri üretiminde sık sık bu durumla karşılaşılır. Bu mamullerden değeri göreceli olarak yüksek olanlar birleşik mamul, düşük olanlar da yan mamul olarak adlandırılır. Üretimin mamulleri birbirinden ayırt edilebildiği aşamasına, yani ayrılma noktasına kadar yapılan giderlerin, yani birleşik giderlerin mamullere yüklenmesi önemli bir sorundur. Ayrılma noktasından sonra ilgili mamulleri tamamlamak için yapılan ek giderler, mamullerin benzerlik veya farklılık göstermesine göre safha veya sipariş maliyet yöntemlerinden biri kullanılarak mamullere yüklenir.

Ayrılma noktasına kadar yapılan birleşik giderlerin mamullere dağıtımında uygulanan yöntemleri bir örnek üzerinden gözden geçirebiliriz.


Örnek: Üreticiden 40 m TL'ye satın alınan 1.000 kg sütün kremasını çekmek için 4 m TL gider yapılmış ve sonuçta 960 kg kremasız (az yağlı) süt ile 40 kg krema elde edilmiştir. Kremasız sütün piyasa fiyatı 50.000 TL/kg, kremanın fiyatı ise 200.000 TL/kg'dir.

Buna göre, 44 m TL'lik birleşik giderin dağıtımı şu yöntemlerle yapılabilir:


1) Fiziksel miktarlara göre dağıtım

Birleşik giderlerin dağıtımında, ayrılma noktasında ortaya çıkan mamullerin miktarları esas alınır. Örnekte, ayrılma noktasında elde edilen mamul miktarı 960 kg kremasız süt ve 40 kg krema olmak üzere 1.000 kg.dir. Demek ki 44 m TL giderden kg başına 44.000 TL pay düşmektedir.

960 kg x 44.000 TL/kg = 42,24 m TL kremasız süte verilecek pay
44 kg x 44.000 TL/kg = 1,76 m TL kremaya verilecek pay
_____ _________
1.000 kg 44 m TL



2) Net satış değeri oranında dağıtım

Her bir birleşik mamule, net satış değeri oranında verilir. Örnekteki 44 m TL'lik birleşik gider şöyle dağıtılır:


Kremasız süt net satış değeri 50.000 TL/kg x 960 kg = 48 m TL; oran 48/56 => 37,71 m TL birleşik gider payı
Krema net satış değeri 200.000 TL/kg x 40 kg = 8 m TL; oran 8/56 => 6,29 m TL birleşik gider payı
_______ _________
56 m TL 44 m TL


Eğer mamullerin ayrılma noktasındaki halleriyle satılma şansı yoksa, ek işlemlerden geçerek nihai mamul haline geldikten sonraki satış değerinden geri dönülerek, yani tamamlayıcı ek giderler düşülerek ayrılma noktasındaki satış değeri hesaplanır ve birleşik giderler bu değerler oranında dağıtılır.

Örneği buna göre uyarlayalım. Süt ve krema ayrılma noktasındaki halleriyle satılamıyor olsun. Kremasız süt için 8 m TL gider yapıldığını ve 200.000 TL/kg satış fiyatı olan 300 kg peynire dönüştürüldüğünü düşünelim. Krema için de 4 m TL daha gider yapılarak satış fiyatı 1 m TL/kg olan 10 kg tereyağı elde ediliyor olsun.

Peynir Krema
Satış değeri 60 m TL 10 m TL
Tamamlayıcı ek gider 8 m TL 4 m TL
________ _______
Ayrılma noktasındaki 52 m TL + 6 m TL = 58 m TL
yaklaşık net satış değeri


Oranı 52/58 6/58

Birleşik gider payı 39,45 m TL + 4,55 m TL = 44 m TL



3) Net satış değerinden ortalama brüt karın indirilmesi yöntemi


Önceki örneği bu yöntemle çözelim:


Toplam satış değeri = Peynirin satış değeri + Tereyağının satış değeri
= 60 m TL + 10 m TL
= 70 m TL

Toplam maliyet = Birleşik gider + Peynirin ek gideri + Tereyağının ek gideri
= 44 m TL + 8 m TL + 4 m TL
= 56 m TL

Brüt satış karı = 70 m TL - 56 m TL = 14 m TL

Brüt kar marjı = 14/70 = 0,2 = %20

Peynir Tereyağı

Satış değeri 60 m TL 10 m TL
Brüt kar (-) (60 m TL x %20) 12 m TL 2 m TL (10 m TL x %20 )

Toplam maliyet 48 m TL 8 m TL

Tamamlayıcı gider (-) 8 m TL 4 m TL

Birleşik gider 40 m TL 4 m TL

Kremasız süt maliyeti 40 m TL
Krema maliyeti 4 m TL

 

[sleepingcat]

Ynt: Maliyet Muhasebesi Özet Anlatım ve Örnekler

Sınava günler kala bu konuyla ilgilenebilecek, ama gözden kaçıran arkadaşlar olabilir düşüncesiyle iki satır yazarak üste taşımamda umarım sakınca yoktur.

 

[sleepingcat]

Ynt: Maliyet Muhasebesi Özet Anlatım ve Örnekler

Alıştırma yapmak isteyenler için Büyükmirza'dan iki alıştırma sorusu yazacağım, ben de henüz çözmedim. (Kitapta sadece sonuçları verilmiş.)


1) KUNTAŞ AŞ mevcut gider yerlerinin Kasım ayı direkt giderleri ile dağıtım anahtarı olarak kullanılabilecek bazı değerler aşağıda verilmiştir.


Gider Yerleri Direkt giderler Alan Personel sayısı Bakım saatleri Kw gücü


A EÜY......................12.000...................1.800............200........................400............................800
B EÜY........................8.000...................1.200..............80........................500............................100
C EÜY........................9.000...................1.000............120........................100.............................60
Bakım onarım...............800......................200..............30......................... - .............................20
Yemekhane..................430......................400..............10......................... - ...............................2
Personel taşıma...........232...................... - ................4..........................25............................... -
Isıtma...........................302.....................100.................6..........................50...............................3
Fabrika md...................900......................300...............10......................... - ...............................5
Pazarlama.................1.200......................200...............10......................... - .............................10
Genel md...................4.200......................500...............30......................... - .............................10


Pazarlama ve genel müdürlük bölümler, fabrika dışında kiralanmış ayrı bir binada faaliyet göstermekle birlikte, bu birimlerin personeli fabrika yemekhanesi ile personel taşıma servisinden yararlanmaktadır.

a) Basit dağıtım yöntemine göre ikinci dağıtımı yapınız.
b) Basamaklı dağıtım yöntemine göre ikinci dağıtımı yapınız. (Dağıtım sırası direkt gider tutarları esas alınarak yapılacaktır.)
c) Basamaklı dağıtım sonuçlarına göre ilgili aktarma ve yansıtma kayıtlarını yazınız. (Sadece ana hesaplar kullanılacak, üretim giderlerine ait yansıtma hesapları toplu biçimde gösterilecektir.)
d) Planlı dağıtım yöntemini uyulayarak ikinci dağıtımı yapınız. Önceden saptanmış değerler;

Bakım onarım 0,8 TL/saat; yemekhane 1 TL/kişi, personel taşıma 0,5 TL/kişi, ısıtma 0,07 TL/metrekare, fabrika müdürlüğü 2 TL/kişidir. Farkların %50'si A EÜY'ne, %25'i B EÜY'ne, %25'i C EÜY'ne verilmektedir.

 

[sleepingcat]

Ynt: Maliyet Muhasebesi Özet Anlatım ve Örnekler

İkinci soruyu kısaltarak yazacağım:

2) ÖZEN Hastanesi'nde, Poliklinik (muayene ve ayakta tedavi yapıyor), Dahiliye ve İntaniye esas üretim yerleri ile Röntgen, Laboratuvar, Mutfak (personel ve hastalara hizmet veriyor), Kalorifer ve Yönetim yardımcı gider yerleri mevcuttur. Gider yerlerinin Ocak ayı direkt gider toplamları ile dağıtım anahtarlarına ilişkin değerler:



Gider Yeri Direkt gider Film sayısı Tahlil sayısı Personel sayısı Yatan hasta sayısı Radyatör sayısı

Poliklinik 19.031 4.210 8.600 20 - 8
Dahiliye 37.254 2.840 3.700 35 330 25
İntaniye 25.775 1.950 5.200 30 540 32
Röntgen 7.305 - - 5 - 3
Laboratuvar 8.258 - - 3 - 2
Mutfak 7.275 - - 5 - 2
Kalorifer 5.202 - - 2 - -
Yönetim 9.900 - - 15 - 6


Giderlerin dağıtılmasında basamaklı dağıtım yöntemi kullanılmaktadır. Dağıtım sırası yukarıdaki sıralamanın tam tersidir. Dağıtıma yönetimden başlanacaktır. Yönetim giderlerinin dağıtımında personel sayısı esas alınmaktadır.

Bir hastanın hastanede ortalama yatış süresi 13 gün olarak hesaplanmıştır. Her bir personelin bir ayda çalıştığı süre 26 gündür. Personel çalışma günlerinde hastanede üç öğün yemek yemektedir.

İkinci dağıtımı yaparak sonuçları gider dağıtım tablosunda gösteriniz.

 

[sleepingcat]

Ynt: Maliyet Muhasebesi Özet Anlatım ve Örnekler

İkinci soruyu çözdüm, birinci soruda da d şıkkı (planlı dağıtım) haricindekiler tuttu. İlk sorunun d şıkkını yapan varsa yazabilir mi?

 

[murathanouz]

Ynt: Maliyet Muhasebesi Özet Anlatım ve Örnekler

İkinci soruyu çözdüm, birinci soruda da d şıkkı (planlı dağıtım) haricindekiler tuttu. İlk sorunun d şıkkını yapan varsa yazabilir mi?

Hocam 2 sorununda sadece sonuçlarını yazar mısın?