Ynt: 17 Mart Denetim Sınavı Cevap ve Kaynak Bölümü
17 MART 2007 SMMM MUHASEBE DENETİM SORU VE CEVAPLARI
SORU 1: Önemlilik kavramını tanımlayınız; önemlilik kavramı ile bağımsız denetim riski arasındaki nasıl bir ilişki olduğunu açıklayınız. Denetçinin, önemlilik seviyesinden dolayı artan denetim riskini azaltmak için alabileceği önlemleri belirtiniz.
CEVAP :1 (SPK Seri:10 No: 22 Nolu Tebliği)
Önemlilik
Önemlilik kavramı, bilginin açıklanmaması, yanlış veya eksik açıklanması nedeniyle finansal tabloları esas alarak karar veren finansal tablo kullanıcılarının ekonomik kararlarını etkileyebilecek hususları kapsar.
Önemlilik ile bağımsız denetim riski arasındaki ilişki
Bağımsız denetçi, planlama aşamasında finansal tablolar üzerinde önemli yanlışlığa sebep olabilecek hususları belirler. Bağımsız denetçinin işletmeyi, faaliyet koşullarını ve çevresi ile olan ilişkilerini kavraması, bağımsız denetimi planlayarak mesleki kanaatin kullanılması suretiyle finansal tablolardaki önemli yanlışlık riskinin değerlendirilmesi ve bu risklere karşı önlem alınması hususlarında genel bir bilgi çerçevesi oluşturur. Bu çerçeve, önemli hususların tespit edilmesi ve bağımsız denetim süresince önemliliğe ilişkin bu tespitlerin geçerliliğini koruduğu konusunda bağımsız denetçiye yardımcı olur. Bağımsız denetçinin hesap bakiyeleri, işlem türleri ve dipnotlarda yapılan açıklamalarla ilgili önemlilik seviyesini değerlendirmesi, kullanılacak bağımsız denetim teknikleri konusunda bağımsız denetçiye yol göstererek bağımsız denetim riskinin kabul edilebilir bir seviyeye indirilmesini sağlayacak bağımsız denetim tekniklerini seçmesi için imkan sağlar.
Önemlilik ile bağımsız denetim riski seviyesi arasında ters yönlü bir ilişki vardır. Önemlilik seviyesi arttıkça, bağımsız denetim riski azalır veya önemlilik seviyesi azaldıkça bağımsız denetim riski artar. Bağımsız denetçi, bağımsız denetim tekniklerinin yapısını, zamanlamasını ve kapsamını belirlerken bu hususu dikkate alır. Bu kapsamda, belirli bir bağımsız denetim tekniğinin planlanmasından sonra, bağımsız denetçi kabul edilebilir önemlilik seviyesini düşük olarak belirlerse, bağımsız denetim riski artar.
Bağımsız denetçi bu duruma ilişkin olarak aşağıdaki önlemleri alır:
a. Belirlenmiş önemli yanlışlık riskini mümkünse azaltmak ve azaltılmış kontrol riskini, kapsamı genişletilmiş kontrol testleri veya ilave testler uygulayarak desteklemek ve
b. Planlanmış bağımsız denetim tekniklerinin yapısını, zamanlamasını ve kapsamını değiştirip, tespit edememe riskini azaltmak.
Soru 2: Varlıkların kötüye kullanımı sonucu oluşan usulsüzlüğe ilişkin risk faktörleri nelerdir? Denetçinin bu riske karşı uygulayabileceği denetim yöntemlerini açıklayınız
CEVAP (SPK Seri:10 No: 22 Nolu Tebliği)
Varlıkların kötüye kullanımı sonucu oluşan hile ve usulsüzlüğe ilişkin risk faktörleri
Varlıkların kötüye kullanımı sonucunda oluşan hile ve usulsüzlüğe ilişkin risk faktörleri, hile ve usulsüzlüğün ortaya çıktığı durumdaki koşullar açısından üç grupta ele alınabilir.
Bunlar;
(a) teşvikler/baskılar,
(b) fırsatlar ve
(c) yaklaşımlardır.
Hileli finansal raporlamadan kaynaklanan yanlışlık riski faktörlerinin bir kısmı varlıkların kötüye kullanımından kaynaklanan yanlışlık durumlarında da var olabilir. Bu kapsamda, varlıkların kötüye kullanımı ya da hileli finansal raporlama sonucunda oluşan yanlışlıklar, işletme yönetiminin etkisiz bir şekilde denetlenmesi ya da iç kontrol sisteminde zayıflıklardan kaynaklanabilir.
Varlıkların kötüye kullanımı sonucu oluşan usulsüzlüğe ilişkin risk karşı denetçinin uygulayabileceği denetim yöntemleri
Bağımsız denetçinin hile ve usulsüzlükten kaynaklanan önemli yanlışlık riskini değerlendirmek amacıyla uygulayacağı bağımsız denetim teknikleri, hile ve usulsüzlük risk faktörlerinin türlerine veya bileşimine göre veya tanımlanan koşullara, hesap bakiyelerine, işlemlerin sınıflandırılmasına ve etkiledikleri işletme yönetimi beyanlarına göre farklılık gösterir:
a. Haber vermeksizin bazı mekanları ziyaret etmek veya belli testleri gerçekleştirmek. (Gözlem)
b. Envanter sayımının raporlama tarihi itibariyle ya da bu tarihe yakın bir zamanda yapılmasını istemek, (Sayım ve Envanter İncelemesi)
c. Bağımsız denetim yaklaşımını cari yılda değiştirmek.
ç. İşletmenin dönem sonu veya yılsonu düzeltme kayıtlarını detaylı bir şekilde incelemek ve içerik ya da miktar itibariyle farklı olan hususları araştırmak. (Kayıtların gözden geçirilmesi)
d. Özellikle yılsonunda veya yılsonuna yakın dönemlerde gerçekleşen önemli tutar ya da miktardaki olağandışı işlemler için, ilişkili şirket olasılığını ve bu işlemleri destekleyen finansal kaynakları araştırmak. (Analitik inceleme ve bilgi toplamak)
e. Toplulaştırılmamış veriler kullanarak detaylı analitik inceleme teknikleri uygulamak.
f. Hile ve usulsüzlükten kaynaklanabilecek önemli yanlışlık riskinin oluşabileceği yerlerdeki çalışanlarla görüşmeler yapmak, (Soruşturma)
g. Başka bağımsız denetçiler bir veya daha fazla bağlı ortaklığın, bölümün veya şubenin finansal tablolarının bağımsız denetimin yapıyorsa, hile ve usulsüzlüklerden kaynaklanabilecek önemli yanlışlıkları belirlemek için yaptıkları çalışmaların detaylarını tartışmak.
ğ. Hile ve usulsüzlükten kaynaklanabilecek önemli yanlışlık riskinin bulunduğu önemli bir finansal tablo kalemi için uzman görüşü önemliyse, uzmanın dayandığı varsayımlar veya metotlar üzerinde ek bağımsız denetim teknikleri uygulamak veya bu amaç için başka bir uzmanı konuya dahil etmek. (Uzman görüşüne başvurmak)
h. Muhasebe tahminlerini içeren önemli konuları değerlendirirken, bu kapsamda satış iadeleri karşılığı ayırırken, daha önce bağımsız denetime tabi tutulmuş finansal tablolardan seçilmiş açılış bilanço kalemlerinin bağımsız denetimini gerçekleştirmek. (Analitik İnceleme ve karşılaştırma yapmak)
ı. Hesap bazında veya işletme tarafından hazırlanmış diğer doğrulamalar üzerinde, ara dönemleri de kapsayacak şekilde, bağımsız denetim teknikleri uygulamak.
i. Bilgisayar destekli teknikler uygulamak, bu kapsamda ana kütle içindeki sapmaları belirlemek için veriler üzerinde detaylı incelemeler yapmak.
j. Bilgisayar sistemleri aracılığıyla oluşturulan kayıt ve işlemlerin doğruluğunu test etmek.
k. Bağımsız denetimi yapılan işletmenin dışındaki kaynaklardan ek bağımsız denetim bilgileri toplamak.
Soru 3: Bir işletmeye bağımsız denetim hizmeti veren bağımsız denetim kuruluşunun bu işletmeye;
Muhasebe defterlerinin tutulması ve buna ilişkin diğer hizmetleri vermesini,
3568 sayılı kanun çerçevesinde; finansal tabloların ve beyannamelerin vergi mevzuatı hükümlerine uygunluğunu incelemek ve uygunluğunu tasdik etme hizmeti vermesini,
Denetimi gerçekleştiren denetçinin, denetim raporu düzenlendikten 3 yıl sonra denetim yaptığı şirkete genel müdür yardımcılığı görevi üstlenmesi,
Denetçinin Müşterinin iştiraki durumunda olan bir işletmeden, o esnada uyguladığı indirimleri satış kampanyasından yararlanarak kredili eşya satın almasını,
? Bağımsız Denetim Kuruluşları ve Bağımsız Denetçinin Uyacakları Etik İlkeleri? bakımından yorumlayınız.
CEVAPLAR 3-
Bağımsız denetim kuruluşları ile bunların bağımsız denetçileri ve diğer personeli, bu Tebliğe göre bağımsız denetim hizmeti verdikleri işletmelere, bağımsız denetim hizmeti verdikleri dönemde, bedelli veya bedelsiz olarak Muhasebe defterlerinin tutulması ve buna ilişkin diğer hizmetlerin verilmesi bağımsızlığı ortadan kaldıran durumlara girer.
3568 sayılı Kanun çerçevesinde; finansal tabloların ve beyannamelerin vergi mevzuatı hükümlerine uygunluğunu incelemek ve uygunluğu tasdik etmek, konu hakkında yazılı görüş vermek ve rapor düzenlemek faaliyetleri dördüncü fıkrada belirtilen yapılamayacak faaliyetler kapsamında değerlendirilmez.
Bağımsız denetçiler, fiilen bağımsız denetimini yaptıkları işletmelerde, işletmenin finansal tabloları hakkında düzenlenen en son bağımsız denetim raporu tarihinden itibaren 2 yıl geçmedikçe, söz konusu işletmede yönetim kurulu başkan ve üyeliği, genel müdür, müdür ve yardımcılığı ile önemli karar, yetki ve sorumluluğu taşıyan pozisyonlarda görev alamazlar.
?Müşteri veya bağlı ortaklıkları, müşterek yönetime tabi teşebbüsleri ve iştirakleri ile olağan ekonomik ilişkiler dışında borç-alacak ilişkisine girilmiş olması,? Bağımsızlığı ortadan kaldıran durumlar durumlardandır. Denetçinin Müşterinin iştiraki durumunda olan bir işletmeden, o esnada uyguladığı indirimleri satış kampanyasından yararlanarak kredili eşya satın alması ise ekonomik bir ilişkidir. Dolayısıyla bağımsızlığı ortadan kaldıran durum değildir.
Soru 4 : Bağımsız denetim raporunda değişiklik yapılması gereken durumlar hangileridir ve hangi tür raporlar düzenlenir?
CEVAP 4 (SPK Seri:10 No: 22 Nolu Tebliği)
Raporlarda Yapılan Çeşitli Değişiklikler
Bağımsız denetim rapor türleri
Aşağıdaki durumların ortaya çıkması halinde bağımsız denetim raporunda gerekli değişikliklerin yapılması zorunludur.
a. Finansal tablo kullanıcılarının dikkatine sunulması gerekli görülmekle birlikte, bağımsız denetim görüşünü etkilemeyen hususların varlığı halinde, bu hususların vurgulanması
b. Bağımsız denetim görüşünü etkileyen hususların varlığı durumunda ise,
Şartlı görüş verilmesi,
Görüş bildirmekten kaçınılması veya
Olumsuz görüş verilmesi.
Raporda yapılan değişikliklerin şekil ve içeriğinde yeknesaklık sağlanması, finansal tablo kullanıcılarının bu raporları daha sağlıklı yorumlamayabilmeleri açısından önem arz etmektedir. Dolayısıyla, söz konusu değişiklikler türleri itibariyle standart ifadeleri içerir.
1ve 2. soru 30, 3-4. soru 20 puan
Saygılaramla,
_________________________________________________
Güvenilir bir kaynağımdan;