Ücret kesme cezası
İşlerin düzenli ve huzur içinde yürütülmesini sağlamak amacıyla, işveren tarafından belirlenen ve çalışanların uymaları gereken işyeri kuralları vardır...
İşyerindeki çalışma disiplinini ve işyeri kurallarına uyumun sağlanması amacıyla da çeşitli disiplin cezaları uygulanabilmekte...
Bunlar genel olarak uyarı, kınama, ihtar ve hizmet sözleşmenin feshi gibi yaptırımlar olabileceği gibi, ücret kesme cezası gibi parasal cezalar da olabilmekte...
Yazımızın konusunu oluşturan 'ücret kesme cezası', 4857 İş Kanunu'nun 38. maddesinde düzenlenmiş olup, uygulanması belli kurallara bağlanmıştır.
CEZA UYGULANACAK DAVRANIŞIN BELİRLENMİŞ OLMASI
Ücret kesme cezasının uygulanabilmesi için, ceza uygulanacak davranışlar ve ceza miktarları, toplu iş sözleşmesi veya bireysel iş sözleşmelerinde açık olarak belirlenmiş olmalı.
Başka bir anlatımla, hangi davranışlarının ya da eylemlerinin ücret kesme cezası ile cezalandırılacağının işçi tarafından önceden bilinmesi gerekir. Önceden belirlenmeyen ve işçi tarafından bilinmeyen davranışlar nedeniyle ücret kesme cezası verilmesi mümkün değil.
Ayrıca, ceza uygulaması için öncelikle yapılması gerekenler sıralaması oluşturulmuşsa bu sıralamaya uyulması gerekiyor. Örneğin, oluşturulan ceza cetvelinde belirlenen bir fiil için öncelikle yazılı ihtarda bulunulması, tekrarı halinde ücret kesme cezası öngörülmüş ise yazılı ihtarda bulunulmadan ve fiil tekerrür etmeden ücret kesme cezası uygulanamaz.
SEBEP BİLDİRME ŞARTI
İşçi ücretlerinden ceza olarak yapılacak kesintilerin, sebepleriyle birlikte işçiye derhal bildirilmesi gerekiyor. Böylece işçinin kesilecek ceza miktarını ve zamanını önceden öğrenmesi, uygulamanın haksız olması halinde itirazına imkan sağlanması amaçlanıyor.
CEZA ÜST SINIRI
Yüksek miktarlarda ücret kesintisi yapılması ve keyfi uygulamaları önlemek amacıyla, yasada ücret kesme cezasının üst sınırı belirlenmiştir.
İşçinin ücretinden yapılacak ceza kesintisi, bir ayda işçinin iki günlük ücretinden, parça başına ya da yapılan iş miktarına göre ücret alan işçilerde ise işçinin iki günlük kazancından fazla olamıyor.
KESİLEN CEZA İŞVERENE KALMIYOR
Ücret kesme cezası uygulanan işçinin ücretinden kesilen ceza tutarı işverene kalmıyor. Kesildiği tarihten itibaren bir ay içinde, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı adına açılan banka hesabına yatırılması gerekiyor. Ayrıca işveren, uyguladığı ücret kesme cezası tutarlarının ayrı bir hesabını tutmakla yükümlüdür.
Bankaya yatırılacak tutar, işçinin ücretinden vergi, sigorta vb gibi yasal kesintiler yapıldıktan sonra işçiye ödenmesi gereken net ücret tutarıdır. Ücret kesme cezası, işçinin sigorta prim ödeme gün sayısında ve prime esas kazanç tutarında herhangi bir değişikliğe yol açmaz.
Bakanlık hesabına yatırılan bu paralar, işçilerin mesleki eğitimi ile iş sağlığı ve güvenliği konusundaki eğitimleri ve sosyal hizmetler için kullanılıyor. Bakanlık hesabına yatırılan paraların nerelere ne miktarda verileceği ise Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı'nın başkanlık edeceği ve işçi temsilcilerinin de katılacağı bir kurul tarafından kararlaştırılıyor.
YASAYA AYKIRI CEZA UYGULAMASI
Yasa hükmüne aykırı olarak ücret kesme cezası veren veya yaptığı ücret kesintisinin sebebini ve miktarını işçiye bildirmeyen işveren veya vekiline 2009 yılı için 403 TL para cezası uygulanıyor.
Metin Taş-Sezgin Özcan
İşlerin düzenli ve huzur içinde yürütülmesini sağlamak amacıyla, işveren tarafından belirlenen ve çalışanların uymaları gereken işyeri kuralları vardır...
İşyerindeki çalışma disiplinini ve işyeri kurallarına uyumun sağlanması amacıyla da çeşitli disiplin cezaları uygulanabilmekte...
Bunlar genel olarak uyarı, kınama, ihtar ve hizmet sözleşmenin feshi gibi yaptırımlar olabileceği gibi, ücret kesme cezası gibi parasal cezalar da olabilmekte...
Yazımızın konusunu oluşturan 'ücret kesme cezası', 4857 İş Kanunu'nun 38. maddesinde düzenlenmiş olup, uygulanması belli kurallara bağlanmıştır.
CEZA UYGULANACAK DAVRANIŞIN BELİRLENMİŞ OLMASI
Ücret kesme cezasının uygulanabilmesi için, ceza uygulanacak davranışlar ve ceza miktarları, toplu iş sözleşmesi veya bireysel iş sözleşmelerinde açık olarak belirlenmiş olmalı.
Başka bir anlatımla, hangi davranışlarının ya da eylemlerinin ücret kesme cezası ile cezalandırılacağının işçi tarafından önceden bilinmesi gerekir. Önceden belirlenmeyen ve işçi tarafından bilinmeyen davranışlar nedeniyle ücret kesme cezası verilmesi mümkün değil.
Ayrıca, ceza uygulaması için öncelikle yapılması gerekenler sıralaması oluşturulmuşsa bu sıralamaya uyulması gerekiyor. Örneğin, oluşturulan ceza cetvelinde belirlenen bir fiil için öncelikle yazılı ihtarda bulunulması, tekrarı halinde ücret kesme cezası öngörülmüş ise yazılı ihtarda bulunulmadan ve fiil tekerrür etmeden ücret kesme cezası uygulanamaz.
SEBEP BİLDİRME ŞARTI
İşçi ücretlerinden ceza olarak yapılacak kesintilerin, sebepleriyle birlikte işçiye derhal bildirilmesi gerekiyor. Böylece işçinin kesilecek ceza miktarını ve zamanını önceden öğrenmesi, uygulamanın haksız olması halinde itirazına imkan sağlanması amaçlanıyor.
CEZA ÜST SINIRI
Yüksek miktarlarda ücret kesintisi yapılması ve keyfi uygulamaları önlemek amacıyla, yasada ücret kesme cezasının üst sınırı belirlenmiştir.
İşçinin ücretinden yapılacak ceza kesintisi, bir ayda işçinin iki günlük ücretinden, parça başına ya da yapılan iş miktarına göre ücret alan işçilerde ise işçinin iki günlük kazancından fazla olamıyor.
KESİLEN CEZA İŞVERENE KALMIYOR
Ücret kesme cezası uygulanan işçinin ücretinden kesilen ceza tutarı işverene kalmıyor. Kesildiği tarihten itibaren bir ay içinde, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı adına açılan banka hesabına yatırılması gerekiyor. Ayrıca işveren, uyguladığı ücret kesme cezası tutarlarının ayrı bir hesabını tutmakla yükümlüdür.
Bankaya yatırılacak tutar, işçinin ücretinden vergi, sigorta vb gibi yasal kesintiler yapıldıktan sonra işçiye ödenmesi gereken net ücret tutarıdır. Ücret kesme cezası, işçinin sigorta prim ödeme gün sayısında ve prime esas kazanç tutarında herhangi bir değişikliğe yol açmaz.
Bakanlık hesabına yatırılan bu paralar, işçilerin mesleki eğitimi ile iş sağlığı ve güvenliği konusundaki eğitimleri ve sosyal hizmetler için kullanılıyor. Bakanlık hesabına yatırılan paraların nerelere ne miktarda verileceği ise Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı'nın başkanlık edeceği ve işçi temsilcilerinin de katılacağı bir kurul tarafından kararlaştırılıyor.
YASAYA AYKIRI CEZA UYGULAMASI
Yasa hükmüne aykırı olarak ücret kesme cezası veren veya yaptığı ücret kesintisinin sebebini ve miktarını işçiye bildirmeyen işveren veya vekiline 2009 yılı için 403 TL para cezası uygulanıyor.
Metin Taş-Sezgin Özcan
